آمار فروش کتاب هر سال نسبت به سال قبل نازل تر می شود. در سال 97 اگرچه برخی کتاب ها از فروش کمابیش بالایی برخوردار بودند اما معدل فروش همچنان پایین بود. به عقیده بسیاری از صاحب نظران این وضعیت در سال 98 هم همچنان ادامه دار خواهد بود، اگرچه برخی از نویسندگان صاحب نام انتشار آثار جدیدشان را در سال جدید وعده داده اند و این شاید امیدی به ادامه حیات یار مهربان باشد. برای سال 98 به طور حتم بسیاری از کتابهایی که در این مطلب نام برده شده اند جزو پر فروش ها خواهند بود.
در سال گذشته نشر «چشمه» با انتشار 5 عنوان کتاب پر فروش، در این زمینه پیشتاز بود. همچنین «نیماژ» و «ققنوس» با انتشار 2 عنوان پر فروش در بین 10 کتاب پر فروش سال قرار گرفتند. فهرست زیر آمار کتاب های پر فروش سال است که "ایبنا" آن را منتشر کرده است. ایبنا در هفت گزارش گذشته 70 بار به سراغ کتابفروشی‌های سراسر کشور رفته است و از طرفی به کتابفروشی‌های مهم شهرهایی مانند تهران، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، کرمانشاه، بوشهر، بندرعباس، ساری، رشت، اراک، قم، اهواز، کاشان، قزوین و مشهد سر زده است که همه این‌ها بیانگر جامع بودن جامعه آماری این گزارش‌هاست.
«طریق بسمل شدن» اثر محمود دولت‌آبادی
«قهوه سرد آقای نویسنده» اثر روزبه معین
«رهش» اثر رضا امیرخانی
«سمفونی مردگان» اثر عباس معروفی
«پاییز فصل آخر سال است» اثر نسیم مرعشی
«چشمهایش» اثر بزرگ علوی
«آخرین رویای فروغ» اثر سیامک گلشیری
«انگار خودم نیستم» اثر یاسمن خلیلی‌فرد
«بعد از ابر» اثر بابک زمانی
«راه طولانی بود از عشق حرف زدیم» اثر رسول یونان
«چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» اثر زویا پیرزاد
«هرس» اثر نسیم مرعشی
«ناتمامی» اثر زهرا عبدی
«احتمالا گم شده‌ام» اثر سارا سالار
این آثار البته لزوما در سال قبل منتشر نشده اند و در این فهرست کتابهایی با تاریخ انتشار چند ساله مانند «چشمایش» اثر بزرگ علوی نیز دیده می شود.
پیشتازی بایرامی و دولت آبادی
محمدرضا بایرامی که در سال 97 جایزه جلال آل‌احمد را در دست خود دید دو کتاب «دشت شقایق‌ها» و «هفت روز آخر» را منتشر کرد. دو اثری که در روزهای ابتدایی و انتهایی حضور او در جبهه‌های جنگ نوشته شده بود و انتشار آنها به ویژه کتاب «هفت روز آخر» آن هم در شرایطی که بحث‌های زیادی پیرامون وضعیت ایران در پایان جنگ تحمیلی و شرایط منجر به پذیرش قطعنامه بار دیگر داغ شده بود، اتفاق مهمی به شمار می‌رفت.
بایرامی نویسنده 58 ساله اردبیلی برای نوشتن کتابهایش تا کنون چند جایزه خارجی برده و برای نوشتن رمان «لم یزرع» موفق شده جایزه سال کتاب جمهوری اسلامی را تصیب خود کند. این نویسنده در نوجوانی از داستان های صمد بهرنگی الهام می گرفت.
اما انتشار رمان «طریق بسمل شدن» و در روزهای پایانی سال کتاب «عبور از خود» از محمود دولت آبادی را نیز باید بدون شک اتفاق نویسندگی در سال ۹۷ دانست.
رمان «طریق بسمل شدن» از رمان‌هایی بود که در دوران دولت محمود احمدی‌نژاد در کنار رمان «کلنل» درباره آن صحبت‌های زیادی شده بود و بارها بر غیرقابل انتشار بودن آن سخن رفته بود اما این کتاب در نهایت به گفته نویسنده آن تنها با حذف چند کلمه منتشر شد و موجی تازه در ادبیات جنگ را با خود به همراه آورد. دولت آبادی همزمان با انتشار این کتاب درباره رمانش آن را ادای دین خودش به جنگ عنوان کرده است.
محمود دولت آبادی 79 ساله، مشهورترین نویسنده حال حاضر ایران است. رمان های او تاکنون به چندیدن زبان زنده دنیا ترجمه شده و پر فروش بوده اند.
پدیده ای به نام ملت عشق
بازار ترجمه در ایران اما فضای عجیبی را در این چند سال تجربه کرده است. کتابهایی بدون پرداخت حق تالیف به نویسنده و انتشارات و بدون حق کپی رایت با چندین و چند ترجمه راهی بازار می شود. مسابقه ای برای نادیده گرفتن حق مولف و صرفا برای به جیب زدن پول هایی که به طور حتم نارضایتی صاحبان اثر را در پی خواهد داشت. هرچند باید حساب اندک کتاب هایی که با خرید از مولفین، ترجمه و در بازار منتشر شده اند از گروه یاد شده جدا کرد.
سال گذشته در میان آثار ترجمه در ایران یک رمان بسیار خوش درخشید. رمان «ملت عشق» اثر الیف شافاک که چند سال محروم از انتشار بود و در نهایت پس از انتشار، با موجی از استقبال مخاطبین روبه رو شد. این کتاب در بسیاری از طرح‌های یارانه‌ای فروش کتاب در صدر خریدهای مردمی قرار گرفت و حتی به گفته بسیاری از کتابفروشان روزانه تقاضاهای زیادی برای آن وجود داشت. این اتفاق در حالی رخ داده بود که این کتاب پیش از سال ۹۷ منتشر شده بود اما اوج توجه به آن در سال ۹۷ بود.
«الیف شافاک» نویسنده 47 ساله زن ترکیه تبار است که در استراسبورگ فرانسه از والدینی فرانسوی به دنیا آمده است. او دکترای علوم سیاسی دارد و تا کنون چندین کتاب رمان و داستان به سه زبان ترکیه ای، انگلیسی و فرانسوی منتشر کرده است. شافاک به دلیل اشاره به نسل کشی ارمنیان در ترکیه چند بار دادگاهی شده و جزو نویسندگانی است که مخالفانی در این کشور دارد.
فصیحی در سالهای اخیر با ترجمه‌های متعدد از آثار ادبیات ترکیه شناخته شده است و حتی در روزهای پایانی امسال ناشر وی؛ ققنوس، کتابی با عنوان «باب اسرار» از یک نویسنده ترک با نام احمد امید را با ترجمه وی به عنوان هدیه نوروزی برای مخاطبان خود ارسال کرده است.
وی همزمان با اقبال به این ترجمه در گفتگویی عنوان کرده بود که نام «ملت عشق» نامی است که او برای ترجمه فارسی این کتاب انتخاب کرده است و تمامی ناشران و مترجمانی که این کتاب را با همین عنوان بار دیگر به اصطلاح ترجمه و منتشر می‌کنند در حال کپی‌برداری غیرقانونی از اثر او هستند.
بازار ترجمه در سال ۹۷ پدیده دیگری را نیز به خود دید. دو کتاب «انسان خردمند» و «انسان خداگونه» اثر «یووال نوح هراری» ؛ نویسنده 43 ساله یهودی که بسیار پر فروش بوده اند. این نویسنده دکترای تاریخ از دانشگاه آکسفورد دارد. این دو کتاب به ترتیب در سالهای 2014 و 2015 نوشته شده و از آن سال در بیشتر کشورها در لیست کتاب های پر فروش قرار گرفته اند. به این دو کتاب البته توسط صاحب نظران نقدهای زیادی وارد شده است. برخی منتقدان «نوح هرای» را نویسنده‌ای سطحی نگر و خیال‌باف و پیرو تام و تمام اندیشه‌های داروین خواندند و از سوی دیگر عده‌ای ترجیح دادند خود را مسحور بلندپروازی فکری او در ثبت تاریخ زندگی و اندیشه بشر و پیشگویی‌های او برای آینده او شوند.
«نوح هرای» به اوضاع و شرایط کنونی و آینده انسان خردمند علاقه‌مند است. اغلب پژوهش‌های او پاسخ به پرسش‌های تاریخی در مقیاس کلان است: چه ارتباطی بین تاریخ و زیست‌شناسی وجود دارد؟ تفاوت‌های بنیادین میان انسان‌ها و دیگر حیوانات چیست؟ آیا تاریخ به سمت و سوی خاصی گرایش دارد؟
در سال ۲۰۱۷ یووال هراری در مقاله‌ای بیان کرد که با ادامهً پیشرفت در تکنولوژی و به خصوص در زمینه هوش مصنوعی تا سال ۲۰۵۰ طبقه‌ای جدید در میان مردم به نام طبقه بلااستفاده پدیدار خواهد شد، انسان‌هایی که بیکار نیستند بلکه غیرقابل استخدام هستند. او همچنین اضافه می‌کند که مواجهه و رسیدگی به مشکلات این طبقه اجتماعی جدید از نظر سیاسی و اجتماعی و اقتصادی یکی از چالش‌های بزرگ بشر در آینده است.
بر همین اساس کتاب های پرفروش ترجمه عبارت بودند از:
«ملت عشق» اثر الیف‌شافاک با ترجمه ارسلان فصیحی
«انسان خداگونه» اثر یووال نوح هراری با ترجمه زهرا عالی
«جزء از کل» اثر استیو تولتز با ترجمه پیمان خاکسار
«انسان خردمند» دیگر اثر یووال نوح هراری با ترجمه نیک گرگین
«هنر خوب زندگی کردن» اثر رولف دوبلی با ترجمه عادل فردوسی‌پور
«مردی به نام اوه» اثر فردیک بکمن با ترجمه فرناز تیمورازف
حبیب خلیفه
