عرفان اسلامی (86) خانه و همسایه
نويسنده: استاد حسین انصاریان
شرح كتاب مصباح الشريعة ومفتاح الحقيقة
در اين زمينه روايات مهمى نقل شده كه به بعضى از آنها اشاره مىشود :
پيامبر عزيز اسلام صلىاللهعليه وآله فرمود :
كسى كه يك وجب از زمين به همسايه خيانت كند ، خداوند آن يك وجب را تا هفتم مرحله زمين در قيامت به گردن او آويزد مگر اين كه توبه كند و از خيانتش دست بردارد .
و فرمود : هركس همسايه را بيازارد بوى بهشت بر او حرام مىشود و جايش در جهنم است و بد جايى است و هركس حق همسايهاش را ضايع كند از ما نيست ؛ جبرئيل ، مرتب سفارش همسايه را به من مىكرد تا جايى كه گمان بردم از او ارث مىبرم[262] .
عَنْ أَبي بَصيرٍ قالَ : سَمِعْتُ أَباعَبْدِاللّهِ عليهالسلام يَقُولُ :
مَنْ كَفَّ أَذاهُ عَنْ جارِهِ أَقالَهُ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَثْرَتَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ ، وَمَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَفَرْجُهُ كانَ فِى الْجَنَّةِ مَلِكا مَحْبُورا وَمَنْ أَعْتَقَ نَسَمَةً مُؤْمِنَةً بَنَى اللّهُ لَهُ بَيْتا فِى الْجَنَّةِ [263] .
ابىبصير مىگويد : از حضرت صادق عليهالسلام شنيدم كه فرمود : كسى كه از آزار همسايهاش خوددارى كند ، در قيامت خداوند از لغزش هايش مىگذرد و هركس شكم و شهوتش داراى عفت باشد ، در بهشت ملك مسرورى خواهد بود و هركس انسان مؤمنى را در راه خدا آزاد كند ، خداوند در بهشت خانهاى براى او بنا مىكند .
پيامبر اكرم صلىالله عليه وآله به حضرت على عليه السلام فرمود :
چهار چيز كمرشكن است : پيشوايى كه معصيت خدا كند و ملت از او فرمان ببرند ، زنى كه شوهرش از هر جهت او را مراعات كند ، ولى او به شوهر خيانت كند ، فقرى كه دوايى براى آن نباشد ، همسايه بد در خانهاى كه اقامتگاه انسان است [264] .
على عليهالسلام فرمود :
حريم مسجد چهل ذرع است و همسايه چهل خانه از چهار طرف [265] .
قالَ الرَّضا عليهالسلام : لَيْسَ مِنّا مَنْ لَمْ يَأْمَنْ جارَهُ بَوائِقَهُ [266] .
امام رضا عليهالسلام فرمود : از ما نيست كسى كه همسايهاش از شرّش در امان نباشد .
به پيامبر عزيز اسلام صلىاللهعليهوآله گفتند : غير زكات در مال حقى هست ؟
فرمود : آرى ، نيكى با مال با رحمى كه به انسان پشت كرده ، صله نسبت به همسايه مسلمان ، به من ايمان ندارد كسى كه شب را سير بخوابد و همسايهاش آن هم همسايه مسلمانش گرسنه باشد . سپس فرمود : جبرئيل آن قدر سفارش همسايه را كرد در حدى كه گمان كردم از او ارث مىبرم [267] .
راوى مىگويد : مردى از انصار خدمت رسول اسلام صلى الله عليه وآله آمد ، عرض كرد :
خانهاى در بنى فلان خريدهام نزديك ترين همسايهام كسى است كه اميدى به خير او نيست و از شرّش در امان نيستم ، حضرت به سلمان و اباذر و مقداد امر فرمود كه در مسجد فرياد بزنند كه هركس همسايگان از شرّش در امان نباشد ، ايمان ندارد و اين مسئله را سه مرتبه فرياد كردند . آن گاه فرياد زدند كه از هر طرف خانه تا چهل خانه همسايه است [268] .
قالَ اميرُالْمُؤْمِنين عليهالسلام في وَصِيَّتِهِ عِنْدَ وَفاتِهِ : اللّهُ اللّهُ في جيرانِكُمْ فَإِنَّهُ وَصِيَّةُ نَبِيِّكُمْ مازالَ يُوصي بِهِمْ حَتّى ظَنَنّا أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُمْ [269] .
اميرالمؤمنين عليهالسلام به هنگام ساعت وفاتش فرمود : خدا را خدا را نسبت به همسايگان كه سفارش پيامبر شماست ، به طورى وصيت نسبت به آنان كرد كه گمان برديم از آنان ارث مىبريم .
اين بود قسمتى از مسائل مهمى كه درباره اصل خانه و ورود به آن و خروج از آن و حقوق همسايه آن در اسلام آمده كه به مناسبت لفظ «دار» در اصل روايت به آن اشاره شد .
اميد است خانه همه ما خانه عبادت ، تربيت ، فضيلت ، كرامت ، اجراى حقوق الهى باشد و خروج ما از منزل همراه با عبرت و به نيت خدمت به تمام مسلمانان و گره گشايى از گرفتاران عالم باشد و همان طور كه حضرت صادق عليهالسلامفرمودند ، بهگونهاى از خانه خارج شو كه گويى ديگر به آن بر نمىگردى !!
جدا آنان كه به اين خانههاى از دست رفتنى و به اين خشت و گل ناقابل دل بستهاند و براى به دست آوردن و حفظ آن خود را به هر آب و آتشى مىزنند و مراعات حلال و حرام خدا را نمىكنند ، از نور عقل محجوب و از بارگاه قدس دور و از فيوضات ربانى آيينه دل آنان مستور است .
بيابانست و كوه و خانهاى چند
درون خانهها ديوانهاى چند
نه مردى بينى اينجا نه حقيقت
سراسر كودك و افسانهاى چند
همه پير خراباتش بنامند
كهن رندى كه زد پيمانهاى چند
ز روى سالكانش چشم بد دور
پرى جويان زهم ديوانهاى چند
بسوزد شمع اينجا خويشتن را
براى خاطر پروانهاى چند
نه گنجى هست و نه جوياى گنجى
همه در كاوش ويرانهاى چند
چه خوش بودى گر اين دارالمجانين
شدى خلوتگه فرزانهاى چند
[ وَلا يَكُنْ خُرُوجُكَ إلاّ بِطاعَةٍ أَوْ في سَبَبٍ مِنْ أَسْبابِ الدّينِ ]
بيرون رفتنت از خانه يا براى طاعت از حق و انبيا و امامان عليهمالسلام باشد ، يا علت خروجت مسئلهاى از مسائل دين الهى .
آنچه در اسلام خير و نيكى شناخته شده ، انجام آن اطاعت از امر حق و به جاى آوردن آن عبادت و بندگى خداست . خروج از منزل اگربه نيت كار خير و انجام يك برنامه نيك و گره گشايى از كار مسلمانان باشد، در حقيقت گردش و حركت در مدار طاعت خداست .
قالَ رَسُولُ اللّهِ : مَنْ أَصْبَحَ لا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمينَ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ [270] .
نبىّ اكرم صلىاللهعليهوآله فرمود : هركس صبح كند و تصميم به قيام جهت امور مسلمانان نداشته باشد ، مسلمان نيست .
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله أَنْسَكُ النّاسِ نُسُكا أَنْصَحُهُمْ جَيْبا وَأَسلَمُهُمْ قَلْبا لِجَميعِ الْمُسْلِمينَ [271] .
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآله فرمود : خداپرستترين مردم آن كس است كه نسبت به مردم خيرخواهتر و دل پاكتر براى تمام مسلمانان باشد .
قالَ : سَمِعْتُ أَباعَبْدِاللّهِ عليهالسلام يَقُولُ : عَلَيْكَ بِالنُّصْحِ لِلّهِ في خَلْقِهِ فَلَنْ تَلْقاهُ بِعَمَلٍ أَفْضَلَ مِنْه ُ [272] .
راوى مىگويد شنيدم امام صادق عليهالسلام فرمود : بر تو باد كه خيرخواه خلق باشى و اندرزگوى آنان كه به كارى بهتر از آن با حضرت حق برخورد نكنى .
عَنْ أبي عَبْدِاللّهِ عليه السلام قالَ : قالَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه وآله : الْخَلْقُ عِيالُ اللّهِ فَأَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَى اللّهِ مَنْ نَفَعَ عِيالَ اللّهِ وَأَدْخَلَ عَلى أَهْلِ بَيْتٍ سُرُورا [273] .
امام صادق عليهالسلام فرمود : رسول خدا صلىاللهعليهوآله فرمودند : خلق روزى خور و عيال خدايند و محبوبترين مردم نزد خدا كسى است كه به عيال خدا سود دهد و براى خانوادهاى سرور و شادى فراهم كند .
سُئِلَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله : مَنْ أَحَبُّ النّاسِ إلَى اللّهِ ؟ قَالَ أَنْفَعُ النّاسِ لِلنّاسِ [274] .
از پيامبر صلىاللهعليهوآله پرسيدند : محبوب ترين مردم نزد خدا كيست ؟
فرمود :
سودمندترين مردم براى مردم .
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله : مَنْ رَدَّ عَنْ قَوْمٍ مِنَ الْمُسْلِمينَ عادِيَةَ ماءٍ أَوْ نارٍ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّة .
پيامبر اسلام صلىاللهعليهوآله فرمود : كسى كه از مسلمانان ضرر هجوم آبى يا آتشى را بگرداند ، بهشت بر او واجب مىشود .
آرى ، با نيت اين برنامهها هركس از خانه خارج شود ، خروج او خروج در طاعت و عبادت خداست ؛ اگر تمام مرد و زن مسلمان در بيرون رفتن از خانه با چنين قصد و نيتى خارج گردند بسيارى از مشكلات مردم حل خواهد شد و زندگى بر همگان آسان خواهد گشت .
در روايات مهم اسلامى آمده كسى كه از خانه خود براى صله رحم و رسيدگى به مشكلات اقوام وخويشان خود قدم بردارد ، ثواب آن قدم در پيشگاه حضرت دوست ثوابى عظيم و فوق العاده است .
في مَناهِى النَّبِيِّ قالَ : مَنْ مَشى إِلى ذي قَرابَةٍ بِنَفْسِهِ وَمالِهِ لِيَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطاهُ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ أَجْرَ مِأَةِ شَهيدٍ وَلَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ أرْبَعُونَ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَيَمْحى عَنْهُ أرْبَعُونَ أَلْفَ سَيِّئَةٍ وَيَرْفَعُ لَهُ مِنَ الدَّرَجاتِ مِثْلُ ذلِكَ وَكَأَنَّما عَبَدَ اللّهَ مِأَةَ سَنَةٍ صابِرا مُحْتَسِبا [275] .
پيامبر صلىاللهعليهوآله فرمود : كسى كه با جان و مال براى صله رحم حركت كند ، ثواب صد شهيد در نامه عملش نوشته مىشود و براى او به هر قدمى چهل هزار حسنه و پاك شدن چهل هزار گناه است و به همين صورت داراى درجات است و گويى خدا را صد سال صابر و محتسب عبادت كرده است .
امام سجاد عليهالسلام فرمود :
هيچ قدمى نزد خداوند محبوب تر از اين دو قدم نيست : قدمى كه مؤمنى بر مىدارد و با آن صف جهاد را محكم مىكند و قدمى را كه براى صله رحم برمىدارد[276] .
امام صادق عليهالسلام فرمود :
صله رحم و نيكى به مردم حساب قيامت را آسان و آدمى را از گناه حفظ مىكند ، به رحم خود برسيد و با برادران نيكى كنيد ، گرچه به خوبى سلام كردن و جواب سلام باشد[277] .
امام باقر عليهالسلام فرمود :
على عليهالسلام مىفرمود : ما اهل بيتى هستيم كه دستور داريم اطعام طعام كرده و به داد مصيبت زده رسيده و به هنگامى كه مردم در خوابند نماز بخوانيم[278] .
امام صادق عليهالسلام فرمود :
براى نماز از خانه درآمده و به مسجد حاضر شويد ، براى مردم همسايه نيكى باشيد ، اقامه شهادت كنيد و در تشييع جنازه حاضر گرديد ، شما را جز زندگى با مردم چارهاى نيست كه حيات كسى بىنياز از مردم نمىباشد ؛ ما آن قدر با مردم خون گرميم كه حتى در كنار جنازه آنان حاضر مىشويم ، بر شماست كه با مردم به مانند ما ائمه رفتار كنيد ، تا مردم اهل اسلام و ايمانند ؛ اگر بخواهيد از مردم جدا گرديد ، از هواپرستان جدا شويد . سپس حضرت فرمود : نماز را نيكو به جا آوريد و براى آخرت و به نفع خويش عمل كنيد كه مردى نسبت به امر دنيا زرنگ است ، مىگويند : فلانى زرنگ است ولى زرنگ واقعى فقط زرنگ نسبت به آخرت است[279] .
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود :
اگر كسى شما را دعوت كرد اجابت كنيد ، به عيادت مريض برويد ، هديه را بپذيريد و به احدى از مسلمانان ظلم نكنيد [280] .
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله : سائِلُوا الْعُلَماءَ ، وَخالِطُوا الْحُكَماءَ ، وَجالِسُوا الْفُقَراءَ [281] .
پيامبر عزيز خدا صلىاللهعليهوآله فرمود : از علما بپرسيد ، با حكما همنشين شويد و با فقرا مجالست كنيد .
/خ
همسايه در اسلام
در اين زمينه روايات مهمى نقل شده كه به بعضى از آنها اشاره مىشود :
پيامبر عزيز اسلام صلىاللهعليه وآله فرمود :
كسى كه يك وجب از زمين به همسايه خيانت كند ، خداوند آن يك وجب را تا هفتم مرحله زمين در قيامت به گردن او آويزد مگر اين كه توبه كند و از خيانتش دست بردارد .
و فرمود : هركس همسايه را بيازارد بوى بهشت بر او حرام مىشود و جايش در جهنم است و بد جايى است و هركس حق همسايهاش را ضايع كند از ما نيست ؛ جبرئيل ، مرتب سفارش همسايه را به من مىكرد تا جايى كه گمان بردم از او ارث مىبرم[262] .
عَنْ أَبي بَصيرٍ قالَ : سَمِعْتُ أَباعَبْدِاللّهِ عليهالسلام يَقُولُ :
مَنْ كَفَّ أَذاهُ عَنْ جارِهِ أَقالَهُ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَثْرَتَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ ، وَمَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَفَرْجُهُ كانَ فِى الْجَنَّةِ مَلِكا مَحْبُورا وَمَنْ أَعْتَقَ نَسَمَةً مُؤْمِنَةً بَنَى اللّهُ لَهُ بَيْتا فِى الْجَنَّةِ [263] .
ابىبصير مىگويد : از حضرت صادق عليهالسلام شنيدم كه فرمود : كسى كه از آزار همسايهاش خوددارى كند ، در قيامت خداوند از لغزش هايش مىگذرد و هركس شكم و شهوتش داراى عفت باشد ، در بهشت ملك مسرورى خواهد بود و هركس انسان مؤمنى را در راه خدا آزاد كند ، خداوند در بهشت خانهاى براى او بنا مىكند .
پيامبر اكرم صلىالله عليه وآله به حضرت على عليه السلام فرمود :
چهار چيز كمرشكن است : پيشوايى كه معصيت خدا كند و ملت از او فرمان ببرند ، زنى كه شوهرش از هر جهت او را مراعات كند ، ولى او به شوهر خيانت كند ، فقرى كه دوايى براى آن نباشد ، همسايه بد در خانهاى كه اقامتگاه انسان است [264] .
على عليهالسلام فرمود :
حريم مسجد چهل ذرع است و همسايه چهل خانه از چهار طرف [265] .
قالَ الرَّضا عليهالسلام : لَيْسَ مِنّا مَنْ لَمْ يَأْمَنْ جارَهُ بَوائِقَهُ [266] .
امام رضا عليهالسلام فرمود : از ما نيست كسى كه همسايهاش از شرّش در امان نباشد .
به پيامبر عزيز اسلام صلىاللهعليهوآله گفتند : غير زكات در مال حقى هست ؟
فرمود : آرى ، نيكى با مال با رحمى كه به انسان پشت كرده ، صله نسبت به همسايه مسلمان ، به من ايمان ندارد كسى كه شب را سير بخوابد و همسايهاش آن هم همسايه مسلمانش گرسنه باشد . سپس فرمود : جبرئيل آن قدر سفارش همسايه را كرد در حدى كه گمان كردم از او ارث مىبرم [267] .
راوى مىگويد : مردى از انصار خدمت رسول اسلام صلى الله عليه وآله آمد ، عرض كرد :
خانهاى در بنى فلان خريدهام نزديك ترين همسايهام كسى است كه اميدى به خير او نيست و از شرّش در امان نيستم ، حضرت به سلمان و اباذر و مقداد امر فرمود كه در مسجد فرياد بزنند كه هركس همسايگان از شرّش در امان نباشد ، ايمان ندارد و اين مسئله را سه مرتبه فرياد كردند . آن گاه فرياد زدند كه از هر طرف خانه تا چهل خانه همسايه است [268] .
قالَ اميرُالْمُؤْمِنين عليهالسلام في وَصِيَّتِهِ عِنْدَ وَفاتِهِ : اللّهُ اللّهُ في جيرانِكُمْ فَإِنَّهُ وَصِيَّةُ نَبِيِّكُمْ مازالَ يُوصي بِهِمْ حَتّى ظَنَنّا أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُمْ [269] .
اميرالمؤمنين عليهالسلام به هنگام ساعت وفاتش فرمود : خدا را خدا را نسبت به همسايگان كه سفارش پيامبر شماست ، به طورى وصيت نسبت به آنان كرد كه گمان برديم از آنان ارث مىبريم .
اين بود قسمتى از مسائل مهمى كه درباره اصل خانه و ورود به آن و خروج از آن و حقوق همسايه آن در اسلام آمده كه به مناسبت لفظ «دار» در اصل روايت به آن اشاره شد .
اميد است خانه همه ما خانه عبادت ، تربيت ، فضيلت ، كرامت ، اجراى حقوق الهى باشد و خروج ما از منزل همراه با عبرت و به نيت خدمت به تمام مسلمانان و گره گشايى از گرفتاران عالم باشد و همان طور كه حضرت صادق عليهالسلامفرمودند ، بهگونهاى از خانه خارج شو كه گويى ديگر به آن بر نمىگردى !!
جدا آنان كه به اين خانههاى از دست رفتنى و به اين خشت و گل ناقابل دل بستهاند و براى به دست آوردن و حفظ آن خود را به هر آب و آتشى مىزنند و مراعات حلال و حرام خدا را نمىكنند ، از نور عقل محجوب و از بارگاه قدس دور و از فيوضات ربانى آيينه دل آنان مستور است .
بيابانست و كوه و خانهاى چند
درون خانهها ديوانهاى چند
نه مردى بينى اينجا نه حقيقت
سراسر كودك و افسانهاى چند
همه پير خراباتش بنامند
كهن رندى كه زد پيمانهاى چند
ز روى سالكانش چشم بد دور
پرى جويان زهم ديوانهاى چند
بسوزد شمع اينجا خويشتن را
براى خاطر پروانهاى چند
نه گنجى هست و نه جوياى گنجى
همه در كاوش ويرانهاى چند
چه خوش بودى گر اين دارالمجانين
شدى خلوتگه فرزانهاى چند
[ وَلا يَكُنْ خُرُوجُكَ إلاّ بِطاعَةٍ أَوْ في سَبَبٍ مِنْ أَسْبابِ الدّينِ ]
خروج از خانه
بيرون رفتنت از خانه يا براى طاعت از حق و انبيا و امامان عليهمالسلام باشد ، يا علت خروجت مسئلهاى از مسائل دين الهى .
آنچه در اسلام خير و نيكى شناخته شده ، انجام آن اطاعت از امر حق و به جاى آوردن آن عبادت و بندگى خداست . خروج از منزل اگربه نيت كار خير و انجام يك برنامه نيك و گره گشايى از كار مسلمانان باشد، در حقيقت گردش و حركت در مدار طاعت خداست .
نيّات خروج در روايات
قالَ رَسُولُ اللّهِ : مَنْ أَصْبَحَ لا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمينَ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ [270] .
نبىّ اكرم صلىاللهعليهوآله فرمود : هركس صبح كند و تصميم به قيام جهت امور مسلمانان نداشته باشد ، مسلمان نيست .
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله أَنْسَكُ النّاسِ نُسُكا أَنْصَحُهُمْ جَيْبا وَأَسلَمُهُمْ قَلْبا لِجَميعِ الْمُسْلِمينَ [271] .
پيامبر خدا صلىاللهعليهوآله فرمود : خداپرستترين مردم آن كس است كه نسبت به مردم خيرخواهتر و دل پاكتر براى تمام مسلمانان باشد .
قالَ : سَمِعْتُ أَباعَبْدِاللّهِ عليهالسلام يَقُولُ : عَلَيْكَ بِالنُّصْحِ لِلّهِ في خَلْقِهِ فَلَنْ تَلْقاهُ بِعَمَلٍ أَفْضَلَ مِنْه ُ [272] .
راوى مىگويد شنيدم امام صادق عليهالسلام فرمود : بر تو باد كه خيرخواه خلق باشى و اندرزگوى آنان كه به كارى بهتر از آن با حضرت حق برخورد نكنى .
عَنْ أبي عَبْدِاللّهِ عليه السلام قالَ : قالَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه وآله : الْخَلْقُ عِيالُ اللّهِ فَأَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَى اللّهِ مَنْ نَفَعَ عِيالَ اللّهِ وَأَدْخَلَ عَلى أَهْلِ بَيْتٍ سُرُورا [273] .
امام صادق عليهالسلام فرمود : رسول خدا صلىاللهعليهوآله فرمودند : خلق روزى خور و عيال خدايند و محبوبترين مردم نزد خدا كسى است كه به عيال خدا سود دهد و براى خانوادهاى سرور و شادى فراهم كند .
سُئِلَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله : مَنْ أَحَبُّ النّاسِ إلَى اللّهِ ؟ قَالَ أَنْفَعُ النّاسِ لِلنّاسِ [274] .
از پيامبر صلىاللهعليهوآله پرسيدند : محبوب ترين مردم نزد خدا كيست ؟
فرمود :
سودمندترين مردم براى مردم .
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله : مَنْ رَدَّ عَنْ قَوْمٍ مِنَ الْمُسْلِمينَ عادِيَةَ ماءٍ أَوْ نارٍ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّة .
پيامبر اسلام صلىاللهعليهوآله فرمود : كسى كه از مسلمانان ضرر هجوم آبى يا آتشى را بگرداند ، بهشت بر او واجب مىشود .
آرى ، با نيت اين برنامهها هركس از خانه خارج شود ، خروج او خروج در طاعت و عبادت خداست ؛ اگر تمام مرد و زن مسلمان در بيرون رفتن از خانه با چنين قصد و نيتى خارج گردند بسيارى از مشكلات مردم حل خواهد شد و زندگى بر همگان آسان خواهد گشت .
در روايات مهم اسلامى آمده كسى كه از خانه خود براى صله رحم و رسيدگى به مشكلات اقوام وخويشان خود قدم بردارد ، ثواب آن قدم در پيشگاه حضرت دوست ثوابى عظيم و فوق العاده است .
في مَناهِى النَّبِيِّ قالَ : مَنْ مَشى إِلى ذي قَرابَةٍ بِنَفْسِهِ وَمالِهِ لِيَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطاهُ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ أَجْرَ مِأَةِ شَهيدٍ وَلَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ أرْبَعُونَ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَيَمْحى عَنْهُ أرْبَعُونَ أَلْفَ سَيِّئَةٍ وَيَرْفَعُ لَهُ مِنَ الدَّرَجاتِ مِثْلُ ذلِكَ وَكَأَنَّما عَبَدَ اللّهَ مِأَةَ سَنَةٍ صابِرا مُحْتَسِبا [275] .
پيامبر صلىاللهعليهوآله فرمود : كسى كه با جان و مال براى صله رحم حركت كند ، ثواب صد شهيد در نامه عملش نوشته مىشود و براى او به هر قدمى چهل هزار حسنه و پاك شدن چهل هزار گناه است و به همين صورت داراى درجات است و گويى خدا را صد سال صابر و محتسب عبادت كرده است .
امام سجاد عليهالسلام فرمود :
هيچ قدمى نزد خداوند محبوب تر از اين دو قدم نيست : قدمى كه مؤمنى بر مىدارد و با آن صف جهاد را محكم مىكند و قدمى را كه براى صله رحم برمىدارد[276] .
امام صادق عليهالسلام فرمود :
صله رحم و نيكى به مردم حساب قيامت را آسان و آدمى را از گناه حفظ مىكند ، به رحم خود برسيد و با برادران نيكى كنيد ، گرچه به خوبى سلام كردن و جواب سلام باشد[277] .
امام باقر عليهالسلام فرمود :
على عليهالسلام مىفرمود : ما اهل بيتى هستيم كه دستور داريم اطعام طعام كرده و به داد مصيبت زده رسيده و به هنگامى كه مردم در خوابند نماز بخوانيم[278] .
امام صادق عليهالسلام فرمود :
براى نماز از خانه درآمده و به مسجد حاضر شويد ، براى مردم همسايه نيكى باشيد ، اقامه شهادت كنيد و در تشييع جنازه حاضر گرديد ، شما را جز زندگى با مردم چارهاى نيست كه حيات كسى بىنياز از مردم نمىباشد ؛ ما آن قدر با مردم خون گرميم كه حتى در كنار جنازه آنان حاضر مىشويم ، بر شماست كه با مردم به مانند ما ائمه رفتار كنيد ، تا مردم اهل اسلام و ايمانند ؛ اگر بخواهيد از مردم جدا گرديد ، از هواپرستان جدا شويد . سپس حضرت فرمود : نماز را نيكو به جا آوريد و براى آخرت و به نفع خويش عمل كنيد كه مردى نسبت به امر دنيا زرنگ است ، مىگويند : فلانى زرنگ است ولى زرنگ واقعى فقط زرنگ نسبت به آخرت است[279] .
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود :
اگر كسى شما را دعوت كرد اجابت كنيد ، به عيادت مريض برويد ، هديه را بپذيريد و به احدى از مسلمانان ظلم نكنيد [280] .
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعليهوآله : سائِلُوا الْعُلَماءَ ، وَخالِطُوا الْحُكَماءَ ، وَجالِسُوا الْفُقَراءَ [281] .
پيامبر عزيز خدا صلىاللهعليهوآله فرمود : از علما بپرسيد ، با حكما همنشين شويد و با فقرا مجالست كنيد .
پی نوشت ها :
[262] ـ الأمالى ، شيخ صدوق : 427 ، المجلس السادس والستون ، حديث 1 ؛ بحار الأنوار : 71/150 ، باب 9 ، حديث 2 .
[263] ـ الأمالى ، شيخ صدوق : 552 ، المجلس الثانى والثمانون ، حديث 4 ؛ بحار الأنوار : 71/150 ، باب 9 ، حديث 3 .
[264] ـ الخصال : 1/206 ، حديث 24 ؛ بحار الأنوار : 71/150 ، باب 9 ، حديث 5 .
[265] ـ الخصال : 2/544 ، حديث 20 ؛ وسائل الشيعة : 5/202 ، باب 6 ، حديث 6331 .
[266] ـ عيون اخبار الرضا : 2/24 ، باب 31 ، حديث 3 ؛ بحار الأنوار : 71/151 ، باب 9 ، حديث 7 .
[267] ـ الأمالى ، شيخ طوسى : 520 ، المجلس الثامن عشر ، حديث 1165 ، بحار الأنوار : 71/151 ، باب 9 ، حديث 8 .
[268] ـ الكافى : 2/666 ، باب حق الجوار ، حديث 1 ؛ بحار الأنوار : 71/152 ، باب 9 ، حديث 12 .
[269] ـ نهج البلاغة : نامه 47 ؛ تحف العقول : 197 ؛ بحار الأنوار : 71/153 ، باب 9 ، حديث 16 .
[270] ـ الكافى : 2/163 ، باب الإهتمام بأمور المسلمين ، حديث 1 ؛ بحار الأنوار : 71/337 ، باب 20 ، حديث 116 .
[271] ـ الكافى : 2/163 ، باب الإهتمام بأمور المسلمين ، حديث 2 ؛ بحار الأنوار : 71/338 ، باب 20 ، حديث 117 .
[272] ـ الكافى : 2/164 ، باب الإهتمام بأمور المسلمين ، حديث 3 ؛ بحار الأنوار : 71/338 ، باب 20 ، حديث 118 .
[273] ـ الكافى : 2/164 ، باب الإهتمام بأمور المسلمين ، حديث 6 ؛ بحار الأنوار : 71/339 ، باب 20 ، حديث 121 .
[274] ـ الكافى : 2/164 ، باب الإهتمام بأمور المسلمين ، حديث 7 ؛ بحار الأنوار : 71/339 ، باب 20 ، حديث 122 .
[275] ـ من لا يحضره الفقيه : 4/15 ، باب ذكر جمل من مناهى النبى ، حديث 4968 ؛ الأمالى ، شيخ صدوق : 431 ، المجلس السادس والستون ، حديث 1 ؛ بحار الأنوار : 71/89 ، باب 3 ، حديث 6 .
[276] ـ الأمالى ، شيخ مفيد : 11 ، المجلس الأول ، حديث 8 ؛ مستدرك الوسائل : 15/252 ، باب 12 ، حديث 18148 .
[277] ـ الكافى : 2/157 ، باب صلة الرحم ، حديث 31 ؛ بحار الأنوار : 71/131 ، باب 3 ، حديث 98 .
[278] ـ الكافى : 4/50 ، باب فضل اطعام الطعام ، حديث 4 ؛ بحار الأنوار : 71/360 ، باب 23 ، حديث 6 .
[279] ـ مستدرك الوسائل : 8/313 ، باب 1 ، حديث 9529 ؛ بحار الأنوار : 71/162 ، باب 10 ، حديث 24 .
[280] ـ الأمالى، شيخ طوسى: 638، حديث 1317؛ بحار الأنوار: 71/163، باب 10 ، حديث 27.
[281] ـ تحف العقول : 41 ؛ مشكاة الأنوار : 134 ، الفصل الثامن فى العلم ؛ بحار الأنوار : 71/188 ، باب 13 ، حديث 14 .
/خ
