چهار سوال، چهار گوشه از علم
تفاوت گرم شدن یک تکه چوب با بدن من چیست؟
چوب یا هر جسمی را که کنار آتش می‌گذاریم، گرم می‌شود. قاشق فلزی را که در ظرف داغ غذا می‌گذاریم شروع به داغ شدن می‌کند. این داغ شدن از کوچکترین واحد سازنده‌ی هر جسم، اتم‌ها ناشی می‌شود. این طور موقع‌ها، جنبش اتم‌های یک جسم زیاد شده و با لرزش بیشتر، اتم‌های اطراف هم شروع به لرزیدن می‌کند. تا جنبش کل ذرات یک جسم بیشتر شود و دمای جسم بالا رود و گرم‌تر حس شود؛ اما آیا بدن ما هم به همین شیوه گرم می‌شود؟ جواب خیر است. کمی صبر کنید تا بگویم، اول باید بدانید که گرم شدن به خاطر سوخت و سازهای بدن است. تا حالا شنیده‌اید که وقتی یک معمای سخت مطرح می‌کنند و یکی هی فکر کند و یکی دیگر به او بگوید:"انقدر فسفر نسوزون، جواب رو نمی‌دونی دیگه!" شما هم تا حالا فسفر سوزانده‌اید؟ بعد از کله‌اتان دود بلند شده است؟ معلوم است که نه! اصلا فسفر و چربی سوزاندن که دود و شعله ندارد! سوخت و سازهای بدن درون سلول‌ها اتفاق می‌افتد و با تغییرات روحی و فیزیکی تغییر می‌کند. مثلا وقتی استرس زیادی دارید، ماده‌ای از یکی از غده‌های بدن ترشح می‌شود که باعث شروع شدن یک فعالیت شیمیایی در بدن و گرم شدن را می‌کند. یا مثلا وقتی می‌دوید، اکسیژن بیشتری مصرف می‌کنید، جریان خون شدت بیشتری پیدا می‌کند تا به سلول‌ها غذا برساند و این مواد غذایی اصطلاحا باید بسوزند تا مصرف شوند، و این سوختن باعث گرما می‌شود و هرچه بیشتر بدن نیاز به مواد غذایی داشته باشد و جریان خون بیشتر شود، گرما هم بیشتر می‌شود.
تب کردن هم با گرما همراه است. وقتی بیمار می‌شویم، تب می‌کنیم و بدن یا صورتمان گرم می‌شود. وقت بیماری، بدن با عاملی که کار اصلی بدن را خراب کرده است مبارزه می‌کند. مبارزه و جنگ با میکروب‌ها، ویروس‌ها و عوامل بیماری‌زا نیاز به سوخت و ساز و فعالیت شیمیایی است و این باعث گرم شدن می‌شود.
لامپ چگونه روشن می شود؟
ما معمولا از دو نوع روشنایی برای تامین نور خانه استفاده می‌کنیم. یک نوع از لامپ‌ها، لامپ‌های رشته‌ای‌ست که با عنوان لامپ پر مصرف می‌شناسیم. نوع دیگر، لامپ‌های کم مصرف و مهتابی‌ها هستند. لامپ‌های رشته‌ای با داغ شدن رشته‌ای از سیم‌ها به خاطر عبور جریان الکتریکی نور تولید می‌کند. حبابی که دور رشته‌های سیمی را گرفته به خاطر محافظت از سوختن سیم‌هاست. هر چیزی با ترکیب ماده و هوا قابل سوختن می‌شود. این حباب، بدون هوا بوده و یک عامل از آتش گرفتن را حذف می‌کند؛ اما این راه صرفه‌ی اقتصادی ندارد، چون باید جریان برق زیادی باعث گرم شدن و تولید نور شود. تکنولوژی لامپ‌های جدید نیاز به برق زیاد را از بین برده است.
از کجا بدانیم ماه دور زمین می‌چرخد؟
ماه هر روز یک شکل است، باریک و کلفت، لاغر و تپل. ماه از خود نوری ندارد و چنانچه در مقابل خورشید قرار بگیرد، نیمی از آن روشن و نیمی دیگر، تاریک و شب است. با توجه به این که کره ماه حدوداً هر 29 روز یک‌بار، یک دور به گرد زمین می‌چرخد، بنابراین ما از سطح زمین گاهی تمام بخش و گاهی نیمه آن را روشن می‌بینیم. زمانی هم تنها هلال باریکی از آن روشن به نظر می‌رسد. یک ماه، زمانی است که کره‌ی ماه به دور زمین یک دور کامل بچرخد. همیشه یک روی ماه به سمت ماست و ما از روی زمین چاله چوله‌های روی آن را می‌بینیم.
یکی از قشنگی‌های ماه این است که هر جا می‌رویم، همراهمان می‌آید. این موضوع به خاطر فاصله‌ی زیاد ما از ماه و بزرگی آن است. راستی می‌دانید زمین پنجاه برابر بزرگتر از کره‌ی ماه است؟
یک موضع جالب هم بگذارید برایتان بگویم. اینکه ماه جو ندارد و به همین دلیل در برابر شهاب سنگ‌ها امنیت ندارد (فکرش را بکنید، اگر یک روز زمین هم جو نداشت چهره‌اش پر از گودال می‌شد.) یک راه برای این که بفهمیم ماه دارای جو هست یا نه، این است که وقتی ماه به یک ستاره نزدیک می‌شود ستاره در یک لحظه ناپدید می‌شود. اگر ماه دارای جو ضخیمی بود، ستاره به خاطر عبور از لایه‌های هوا بتدریج کم‌نور می‌شد.
نویسنده: سیده افروز ارزه‌گر
.jpg "5 ابزار ضروری برای زنده ماندن در صعودهای زمستانی")
