در بدن هر فرد در دوران بارداری تغییراتی ایجاد می شود. این تغییرات در بدن همه بارداران به یک شکل نیست و ممکن است تفاوت هایی داشته باشد. یک متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی در مورد تغییرات بدن در بارداری و پس از آن و تاثیر بارداری بر سلامت افراد و کاهش یا تشدید بیماریها نکاتی را مطرح کرده اند که حتما به مادران باردار برای حفظ سلامت شان کمک خواهد کرد.

اندازه رحم تغییر می کند

یکی از مهم ترین تغییراتی که در اثر بارداری در بدن مادر به وجود می آید تغییرات در رحم است. در طول دوران بارداری با رشد جنین اندازه رحم مادر نیز بزرگ تر می شود. رحم مادر به اندازه‌ای بزرگ می شود که جنین، جفت و کیسه در آن جای بگیرند. ممکن است وزن مادر در ۳ ماهه اول بارداری به دلیل حالت تهوع و استفراغ اضافه نشود. بعضی افراد هم ممکن است وزن شان کاهش یابد. در ۳ ماهه دوم بارداری به تدریج این مشکل حل می شود و مادر افزایش وزن پیدا می کند. به طور متوسط وزن مادر در ۳ ماهه دوم ۴ تا ۵ کیلوگرم و در ۳ ماهه سوم ۵ تا ۶ کیلوگرم اضافه می شود. به طور متوسط مادر تا پایان بارداری وزنش حدود ۹ تا ۱۳ کیلوگرم اضافه می شود. تغییرات دیگری که در طول دوران بارداری فرد با آن روبه رو می شود تغییر در اندازه سینه ها است. سینه های فرد بادار به تدریج بزرگ و دردناک می شوند و هاله اطراف آنها رنگش تیره می شود. در طول این دوران روی شکم خطوط تیره رنگی از ناف به سمت پایین شکل می گیرند و ترکهایی در پوست شکم ظاهر می شود. همچنین در این دوران ممکن است در صورت لکهای قهوه ای رنگی ظاهر شود که به آن به اصطلاح ماسک حاملگی گفته می شود.در صورتی که مادر رفتار غیر طبیعی و غیر معقول در مورد خود و نوزاد نشان دهد، به سرعت باید به روانپزشک مراجعه شود. شوهر فرد هم نقش مهمی در این میان دارد. ممکن است نگهداری از نوزاد و انجام کارهای او و بی خوابی مادر را اذیت کند.یکی از مهم ترین تغییراتی که در اثر بارداری در بدن مادر به وجود می آید تغییرات در رحم است. در طول دوران بارداری با رشد جنین اندازه رحم مادر نیز بزرگ تر می شود. رحم مادر به اندازه ای بزرگ می شود که جنین، جفت و کیسه در آن جای بگیرند. ممکن است وزن مادر در ۳ ماهه اول بارداری به دلیل حالت تهوع و استفراغ اضافه نشود. بعضی افراد هم ممکن است وزنشان کاهش یابد.

تغییر وزن مادر

اضافه وزن بارداری بستگی به وزن پایه هر فرد دارد. کسانی که شاخص توده بدنی پایینی دارند و لاغر هستند ممکن است حتی تا ۲۰ کیلو اضافه وزن داشته باشند. اما افرادی که شاخص توده بدنی بالایی داشته باشند کمتر افزایش وزن دارند. افراد باردار باید کالری بدن شان تنظیم شود و املاح و مواد مغذی به بدن شان برسد ولی این افزایش تغذیه باید کنترل شده باشد؛ بارداری و اضافه وزن آن به معنای چاقی بیش از اندازه نیست و در این وضعیت هم تناسب اندام اهمیت خود را دارد.

پس از زایمان وزن بدن مادر به تدریج کم می شود. ۳ تا ۴ کیلوگرم وزن جنین، ۴۵۰ تا ۹۰۰ گرم وزن جفت و حداقل ۴۵۰ گرم وزن آب و مایع آمنیوتیک کم می شود که باعث کاهش حدود ۵ / ۵ کیلوگرم از وزن مادر می شود. ۴۰ هفته بعد از زایمان مادر کاهش وزن دارد. در ۶ ماهه اول دوران شیردهی به دلیل چک آپ کامل بارداری یعنی این؟ این که انرژی و کالری زیادی از مادر می گیرد کاهش وزن وجود دارد. در این دوران وزن مادر به صورت فیزیولوژیک در حال کم شدن است. به صورت طبیعی پس از طی این مدت حدود 5 کیلوگرم اضافه وزن می ماند. متاسفانه در این مدت به دلیل باورهای و عادات اشتباه به مادر مواد چرب و شیرین و پرکالری بسیاری داده می شود و از کاهش وزن او جلوگیری می شود. باید بدانیم که با خوردن این مواد چرب کاهش وزنی که به صورت فیزیولوژیک قرار بود اتفاق بیفتد، از بین می رود. همچنین پس از زایمان مقدار آبی که سلول های بدن در طول دوران بارداری در خود نگه داشته اند به صورت ادرار و عرق از بدن فرد دفع می شود.

رحم کوچک می شود

در هنگام زایمان رحم به اندازهای بزرگ است که تقریبا ۲۵ برابر اندازه رحم یک فرد غیرباردار است. انقباضات رحم بعد از تولد نوزاد تمام نمی شود. پس از زایمان رحم شروع به جمع شدن و کوچک شدن می کند. رحم به سرعت جمع می شود و در طول یک هفته اندازه آن به نصف اندازه رحم در هنگام زایمان می رسد. در هنگام زایمان رحم تا ناف مریض می رسد که بعد از گذشت ۲ هفته از زایمان در لگن حقیقی قرار می گیرد و اندازه رحم تقریبا به اندازه قبل از بارداری می رسد. در دوران بارداری به دلیل رشد رحم، اعضای داخلی بدن از جمله معده، روده کوچک و بزرگ و مثانه به بالا و به طرفین رانده می شوند. پس از تولد نوزاد اعضای داخلی به محل قبلی خود بر می گردند.

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی بعد از زایمان بر دستگاه عصبی مرکزی تاثیر می گذارد و باعث تحریک احساسات مادر در ماه های اول پس از زایمان می شود. مادران احساس افسردگی و فشار روحی دارند. به این دوران، افسردگی پس از زایمان گفته می شود. اگر احساس مادر فقط در حد کم شدن علاقه باشد و علائم خفیف باشد، نگرانی ندارد و برطرف می شود. ولی در صورتی که مادر رفتار غیر طبیعی و غیر معقول در مورد خود و نوزاد نشان دهد، به سرعت باید به روانپزشک مراجعه شود. شوهر فرد هم نقش مهمی در این میان دارد. ممکن است نگهداری از نوزاد و انجام کارهای او و بی خوابی مادر را اذیت کند. همسر باید در طول این مدت همکاری لازم را داشته باشد تا مادر احساس خستگی مضاعف نکند. نکته مهمی که باید توجه داشت این است که اگر رفتارهای مادر غیر معقولانه بود و در مورد احساسات غیرمعقولش با کسی حرف زد حتما باید خیلی سریع به روانپزشک مراجعه شود.
ادامه دارد..

منبع: 9 ماه انتظار شیرین، بتول جعفری گلستان، چاپ دوم، نوید حکمت، قم 1396