مشکلات دستگاه تناسلی کودکان، چه در دختر بچه ها و چه در پسر بچه ها، امری بسیار جدی است که اگر به آن ها توجه نشود، موجب بروز مشکلات جدی و گاه خطرناک و درمان ناپذیر در دورۀ بزرگسالی خواهد شد. مشکل دستگاه تناسلی معمولاً از همان نوزادی می تواند قابل رؤیت یا تشخیص باشد و در دورۀ جنینی کودک و با ایجاد نقص هایی در دورۀ رشد او ایجاد شده است. مشکلات دستگاه تناسلی کودکان معمولاً نادر هستند و ممکن است در مواقعی نیاز به عمل جراحی نیز وجود داشته باشد. چیزی که شما دربارۀ مشکل دستگاه تناسلی به عنوان والدین باید بدانید این است که مراقب فرزندتان باشید و بدانید که چه مراقبت ها و نظارت هایی باید از این عضو کودک به عمل بیاورید.

در یک تقسیم بندی کلی باید توجه داشته باشیم که مشکلات دستگاه تناسلی کودکان یا مادرزادی است و یا بعد از تولد کودک ایجاد شده است، برخی از مشکل دستگاه تناسلی ویژۀ دختران و برخی دیگر مختص پسران است. در ادامه به معرفی کامل و دسته بندی این مسائل خواهیم پرداخت.

مشکلات دستگاه تناسلی کودکان در پسر بچه ها:

مشکلات دستگاه تناسلی کودکان پسر قابل رؤیت تر است و اگر پدر یا مادر آگاه باشد، می تواند به سرعت مشکل دستگاه تناسلی را تشخیص دهد و نسبت به درمان آن اقدام کند. رایج ترین مشکل دستگاه تناسلی در پسر بچه ها عبارت است از:

اختلال بیضۀ نزول نکرده

در این حالت بیضۀ نوزاد قبل از تولد به اسکروتوم می رسد و گاهی مواقع نیز پیش می آید که یکی از بیضه ها یا هر دو در حفرۀ لگن مادر باقی می ماند و از آن خارج نمی شود. این مشکلات دستگاه تناسلی کودکان پسر اگر به موقع و با هورمون های ویژه درمان نشود، می تواند منجر به اختلال در تولید اسپرم و ناباروری در آینده شود.

هیپوسپادیاس

در این مشکل دستگاه تناسلی در مجاری ادراری زیر بدن دهانه های غیر طبیعی تشکیل شده است. اگر پسربچه مبتلا به این عارضه باشد، تا زمانی که بخواهد به صورت نشسته ادرار کند مشکل چندانی برایش پیش نخواهد آمد. با این حال ادامۀ این عارضه منجر به ایجاد انحنایی در دستگاه تناسلی کودک می شود که در بزرگسالی می تواند انجام مقاربت را برای وی دشوار و دردناک کند. این سری از مشکلات دستگاه تناسلی کودکان را با انجام عمل جراحی در دو سال ابتدای زندگی کودک می توان اصلاح کرد.

فتق مادرزادی:

به ورود حلقه هایی از روده به زیر حفرۀ شکم فتق گفته می شود و این مشکل دستگاه تناسلی در پسر بچه ها یکی از رایج ترین علت های انجام عمل جراحی در دورۀ کودکی بر روی آن هاست.

میکروپنیز

در این دسته از مشکلات دستگاه تناسلی کودکان، اندازۀ آلت تناسلی پسر بچه به علت اختلالات و مشکلات هورمونی، بسیار کوچک تر از حد طبیعی آن است. اگر این مشکل در کودکی برطرف نشود، در بزرگسالی می تواند مشکلاتی مثل ناباروری در پی داشته باشد.

هیدروسل

در این مشکل دستگاه تناسلی کیسۀ بیضه ها به اصطلاح آب می آورد و متورم و گاه دردناک می شود. معمولاً در این مشکل با لمس بیضه ها آب موجود در کیسۀ آن وارد وارد شکم می شود و دوباره پس از مدتی به درون کیسه برمی گردد. برای جراحی این دسته از مشکلات دستگاه تناسلی کودکان پسر بهتر است تا دو سالگی او صبر کنید، زیرا تا این سن راه ارتباطی ای که بین شکم و بیضه ها وجود دارد کاملاً بسته می شود و ممکن است این مشکل نیز خود به خود برطرف شود و نیازی به انجام عمل جراحی نباشد.

تنگ شدن مجاری ادراری

پس از ختنۀ پسر بچه ها که معمولاً در دوران شیرخوارگی و نوزادی آنان انجام می شود، به دلیل اینکه پوست اصلی و محافظ کلاهک آلت تناسلی آن ها برداشته می شود، ممکن است اسید موجود در ادرار مجراهای ادراری را بسوزاند و موجب تنگ شدن آن بشود. تنگ شدن مجراها در این مشکل دستگاه تناسلی به مثانه فشار وارد می کند و ممکن است به ایجاد سنگ کلیه نیز بینجامد. درمان این عارضه انجام یک عمل جراحی سر پایی برای باز کردن مجراهای ادراری تنگ شده است.

رایج ترین مشکل دستگاه تناسلی در دختر بچه ها عبارت است از:

قبل از نام بردن مشکلات دستگاه تناسلی دختران، ذکر نکته ای دربارۀ نوزادان دختر ضروری به نظر می رسد و آن این است که این نوزادان چند روز بعد از تولد و به سبب این که به صورت ناگهانی از هورمون زنانۀ استروژنی که به وسیلۀ مادر خود دریافت می کردند محروم می شوند، دورۀ بسیار کوتاهی از لکه بینی یا خون ریزی مقطعی را پشت سر خواهند گذاشت. این عارضه بسیار رایج و طبیعی است و نیازی به مراجعه به پزشک در هفتۀ اول تولد نوزادان کودک نیست.

اما رایج ترین و اصلی ترین مشکلات دستگاه تناسلی کودکان دختر عبارت است از:

سندروم آندروژن

این مشکل دستگاه تناسلی کودک زمانی پیش می آید که الگوی کروموزومی کودک یک الگوی پسرانه است اما نوزاد در ظاهر دختر است. در این کودکان طول واژن کوتاه است و معمولاً رحم وجود ندارد. متأسفانه این بیماری تا سال های منتهی به بلوغ هیچ علائمی نخواهد داشت و تشخیص آن بسیار دشوار است.

سندروم ترنر

در این دسته از مشکلات دستگاه تناسلی کودکان نوزاد دختر یکی از کروموزوم های اصلی جنسی خود را ندارند. عارضه ها و نشانه های این مشکل دستگاه تناسلی عبارت است از: نبودن تخمدان در ساختار کلی دستگاه تناسلی، کوتاه بودن قد کودک، سینه های بزرگ.

چسبندگی لبه های دستگاه تناسلی به یکدیگر

در این گروه از مشکلات دستگاه تناسلی کودکان چسبیدن لبه های کوچک واژن به یکدیگر و در نتیجه بسته شدن آن هاست. این مشکل معمولاً در نخستین سال های زندگی نوزادان دختر به وجود می آید. این بیماری اغلب با مصرف کرِم های استروژن به صورت خارجی و تحت نظر پزشک در طول چند هفته درمان می شود. البته پس از درمان والدین باید مراقبت های ویژه ای از کودک خود به عمل بیاورند که این مشکل دستگاه تناسلی مجدداً ایجاد نشود. یکی از ساده ترین و کم عارضه ترین راه های پیشگیری از چسبندگی مجدد لبه های واژن استفادۀ موضعی از چرب کننده های طبیعی مثل کرم های ویتامین آ و د می باشد.

متولد شدن بدون واژن

در مواردی از مشکلات دستگاه تناسلی کودکان دیده می شود که نوزاد دختری بدون واژن یا مهبل به دنیا می آید. درمان این مشکل دستگاه تناسلی را در او باید تا زمانی که به سن بلوغ و اولین قاعدگی خود می رسد به تعویق انداخت. یکی از روش های رایج در درمان این اختلال استفاده از دستگاه دیلاتور است. این دستگاه در محلی که باید واژن قرار داشته باشد، گسترش و کشیدگی ایجاد می کند و بعد از گذشت پنج یا شش ماه می توان واژن جدید را در محل ایجاد شده به وسیلۀ عمل جراحی قرار داد.

علت های رایج ایجاد مشکلات دستگاه تناسلی در کودکان چیست؟

به طور کلی مشکل دستگاه تناسلی کودک و نقص در آن به یکی از دلایل زیر وابسته است:

1- اختلالات و نقص های ژنتیکی
2- وراثت
3- داروهای خاصی که مادر در دوران بارداری مصرف کرده است.
4- قرار گرفتن در معرض تابش ها و عوامل شیمیایی
5- وجود نداشتن تعادل های هورمونی

منبع: www.texaschildrens.org