اقدامات اولیه برای افزایش شیر مادر
اگر فکر میکنید شیرکمی دارید، با راهکارهایی که در ادامه معرفی میشود، شیر خود را افزایش دهید:سعی کنید کودک را با چیزی جز شیر مادر تغذیه نکنید. هرچه بیشتر به نوزاد خود شیر بدهید، شیر بیشتری نیز تولید میشود.
چند هفته قبل از اینکه به کودک شیر خشک بدهید صبر کنید، یا حداقل تا زمانی که از میزان کافی نبودن شیر خود مطمئن نشدهاید، از شیر خشک استفاده نکنید.
اجازه دهید کودک هر وقت و هر چقدر که میخواهد، شیر بخورد.
هنگام تغذیه، کودک را از هر دو سینه تغذیه کنید. به عبارت دیگر یک مرتبه از سینه سمت چپ و دفعه بعد از سینه راست به کودک شیر بدهید.
کودک را نزدیک خود نگاه دارید، به خصوص تماس پوستی بین مادر و کودک بسیار مهم است.
تا قبل از شش ماهگی، از تغذیه کودک با غذای کمکی اجتناب کنید.
اگر در حال حاضر همه این کارها را انجام میدهید، اما همچنان از کافی بودن شیر خود اطمینان ندارید، از پزشک خود بپرسید تا شما را به یک متخصص شیردهی ارجاع دهد. متخصصان تغذیه بسیار با چنین شرایطی آشنا هستند و میتوانند توصیههای عملی، کمک و پشتیبانی ارائه دهند. شما همچنین میتوانید در کنار مادران دیگر، کلاسهای شیردهی را سپری کنید، این یک راه عالی برای به اشتراک گذاری تجربه و ملاقات با سایر مادران است.
روشهای طبیعی افزایش شیرمادر
۱. آجیل
این یکی از سادهترین راهکارها است، میتوانید همزمان با شیردهی، با یک دست کودک را نگه دارید و با دست دیگر بادام زمینی، بادام و فندق بخورید. این دانهها بهترین گزینه برای افزایش شیر مادر هستند. آجیل سرشار از پروتئین است و پروتئین یک ماده غذایی ضروری برای شیردهی محسوب میشود. پیشنهاد شده است که مادران شیرده، روزانه ۲۰ گرم پروتئین اضافی (یک فنجان لوبیا تقریبا ۱۶ گرم پروتئین دارد) مصرف کنند.
۲. سیر
سیر یکی از اصلیترین ماده اولیه برای غذا در سرتاسر دنیا محسوب میشوند. در طول تاریخ از سیر به عنوان طعم دهنده، مکمل غذایی و یک ماده دارویی استفاده شده است. سیر دارای مزایای بیشماری برای سلامتی دارد و یک افزودنی سالم و کاملا ایمن به رژیم غذایی مادران شیرده به حساب میآید. بسیاری باورد دارند که سیر به افزایش شیر مادر کمک میکند، اما طعم شیر را نیز تغییر میدهد. برخی از نوزادان ممکن است که با این موضوع مشکلی نداشته باشند، اما برخی دیگر طعم سیر را دوست ندارند. چند حبه سیر را پوست بگیرید، آن را به غذای خود اضافه کنید یا بجوید.
۳. دانهی شنبلیله
دانههای شنبلیله یک منبع خوب از فیتواستروژن و دارای خواص گالاکتاگوگ هستند که به مادران شیرده کمک میکند، شیر بیشتری تولید کنند. یک قاشق چایخوری دانهی شنبلیله را با یک فنجان آب ترکیب کنید و آن را بجوشانید. سپس با استفاده از یک فیلتر، دانهها را جدا کنید و اجازه دهید تا دمنوش سرد شود. هنگامی که دمای آن مطلوب بود، مقداری عسل برای بهبود طعم اضافه کنید و روزانه سه بار مصرف نمایید.
۴. ران مرغ
ران مرغ غنی از مواد مغذی است و غدد شیردهی مادران را برای افزایش شیر تحریک میکند. آب ران مرغ همچنین میتواند گردش خون را بهبود بخشد. نصف فنجان آب مرغ را روزانه مصرف کنید.
۵. رازیانه
دانههای رازیانه، گالاکتاگوگ را افزایش میدهند و به تولید شیر بیشتر مادران کمک میکند. برای مصرف آنها، یک قاشق چایخوری دانه رازیانه را با یک فنجان آب داغ ترکیب کنید و روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید. دمنوش را از روی حرارت بردارید و صبر کنید تا سرد شود. روزانه دو الی سه مرتبه از این دمنوش بنوشید. همچنین میتوانید چند دانه رازیانه را بجوید و از اثرات آن بهرهمند شوید.
۶. دارچین
دارچین یک ادویه است که برای بعبود طعم غذاها کاربرد دارد. مادرانی که شیر کمی دارند، میتوانند برای افزایش شیر خود از آن استفاده کنند. شما میتوانید با افزودن دارچین به غذا یا چای، از خواص آن بهرهمند شوید.
۷. شیر بادام
شیر بادام، غنی از اسیدهای چرب امگا سه است که برای مادران شیرده خواص بسیاری دارد. مادران لازم است به طور منظم شیر بادام بخورند تا کمیت و کیفیت شیرشان بهبود یابد.
۸. آب، آب و آب!
بدیهی است که آب غذا نیست، اما یکی از حیاتیترین و مهمترین فاکتورها برای تامین شیر سالم است. نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز برای سلامت شما امری ضروری به حساب میآید و نقش مهمی در حفظ رطوبت بدن دارد. آب کمک میکند که همه اعضای بدن به خوبی فعالیت کنند، از جمله آنهایی که مسئول تولید شیر هستند.اگر شما همین حالا هم شیر کافی دارید، یک بطری آب همواره کنار خود نگاه دارید و در روز از نوشیدن آن لذت ببرید. این کار کمک میکند که دقیقا بدانید روزانه چقدر آب مصرف میکنید.
۹. زنجبیل
زنجبیل یک گیاه سنتی است که برای افزودن عطر و طعم به غذا استفاده میشود و مزایای بسیار زیادی برای سلامتی دارد. از زنجبیل اغلب برای درمان بیماریهای حرکتی یا مشکلات گوارشی استفاده میشود، اما در برخی از نقاط دنیا، زنجبیل برای افزایش شیر مادران نیز مورد استفاده قرار میگیرد. مصرف ریشه زنجبیل تازه، علاوه بر اینکه یک افزودنی سالم به رژیم غذایی شما محسوب میشود، برای مادران شیرده و فرزندان آنها ایمن نیز است.
۱۰. آووکادو
چربیهای سالم و غیر اشباع موجود در آووکادو برای شیر مادران بسیار مفید است. یکی از کارشناسان این زمینه میگوید: «آووکادو یک انتخاب غنی از مواد مغذی و حاوی فیبر و پروتئین است. آووکادو با افزایش جذب مواد مغذی محلول در چربی مانند ویتامین K ،D ،A و E به عنوان یک تقویت کننده مغذی عمل میکند.» به علاوه چربیهای سالم میتوانند، به سلامت مغز کودک کمک کنند، بنابراین میتوانید روزانه هرچقدر که میخواهید آووکادو بخورید.
۱۱. سالمون
با اینکه احتمالا از مصرف ماهی در دوران بارداری اجتناب میکنید، میتوانید بعد از زایمان و در زمان شیردهی آن را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. یکی از کارشناسان در این زمینه میگوید: «این اسیدهای چرب، در بدن کودک به DHA تبدیل میشود. DHA به بدن او کمک میکند که دیوارههای سلولی قوی ایجاد کند و پوشش محافظی قوی در اطراف اعصاب چشم و مغز درست شود. خوردن ماهی سالمون یا تن، حداقل دوباره در هفته خواص مفید امگا ۳ را به شیر مادر اضافه میکند.»
۱۲. برنج قهوه ای
برنج قهوهای علاوه بر اینکه غنی از فیبر است و قند خون را تثبیت میکند، سطح هورمون سروتونین را افزایش دهد، مادهای که به ما کمک میکند سطح استرس را مدیریت کنیم. به علاوه، سرتونین سطوح پرولاکتین (هورمونی کلیدی در تولید شیر) را در بدن را افزایش میدهد.
۱۳. دانههای کامل
دانههای کامل موجود در نان، برنج، ماکارونی و بلغور جو دوسر یکی از مهمترین منابع ویتامین B، مواد معدنی و فیبر هستند. فیبر به شما کمک میکند برای مدت طولانیتر سیر بمانید، در نتیجه به کاهش وزن شما بعد از بارداری کمک کند. به علاوه دانههای کامل به هضم غذا کمک میکنند، سطح قند خون شما را ثابت نگاه میدارند و مقدار قابل توجهای نیز پروتئین دارند.
۱۴. گوشت
مادران شیرده نیاز بیشتری به روی دارند و گوشت یک راه عالی برای تامین این ماده غذایی به حساب میآید. گوشت گاو دارای پروتئین باکیفیت و غنی از ویتامینهای B و آهن است و میتواند به شما کمک کند انرژی خود را حفظ کنید. در صورت امکان گوشت گاوی مصرف کنید که با چمن تغذیه شده است، زیرا حاوی امگا ۳ بیشتری خواهد بود و بدون آنتی بیوتیکها و هورمون پرورش یافته است.
۱۵. تخم مرغ
تخم مرغ یک انتخاب سریع و آسان برای غذا یا میان وعده است. تخم مرغ مقادیر قابل توجهی از پروتئین، کولین، لوتئین، ویتامین B۱۲، ویتامین D، ریبوفلاوین و فولات دارد. علاوه بر این، تحقیقات که به تازگی انجام شده است، نشان میدهد که تخم مرغ نقشی در افزایش کلسترول خون ندارد.
۱۶. سبزیجات سبز برگ
بگن میگوید: «این سبزیجات سطوح بالایی از مواد مغذی متنوعی را ارائه میکنند و در عین حال بسیار کم کالری هستند». سبزیجات برگ دار غنی از ویتامینهای A، E، C، K. و مواد معدنی شامل کلسیم، فیبر و آنتی اکسیدانها هستند. سعی کنید حداقل روزی یک بار آنها را همراه با صبحانه به صورت املت، یا اسموتی و یا سرخ شده مصرف کنید.
دو غذا برای زیاد شدن شیر مادر
۱. سوپ جو و سبزیجات
جو یک منبع عالی فیبر است، بنابراین سوپ جو انرژی زیادی برای مادران شیرده فراهم میکند و فرایند هضم سالمی را ایجاد مینماید. اضافه کردن سبزیجات فصلی نیز به آن اضافه کنید و یک ناهار سالم نوش جان کنید. مارچوبه، نخودفرنگی، لوبیا، نخود، کلم بروکلی، اسفناج و ... میتوانند سوپ شما را بسیار خوشمزه کنند. نگاهی به این دستورالعمل کامل بیاندازید:۱. مقداری روغن را درون ماهیتابه گرم کنید. سپس پیاز، سیر، تره فرنگی، کرفس و هویج به آن اضافه کنید و بگذارید کمی سرخ شود. میتوانید مقداری فلفل سیاه تازه نیز برای طعم دهی به آن بیافزایید.
۲. در ماهیتابه را همراه با یک دم کنی قرار دهید و بگذارید به مدت ۱۵ دقیقه روی حرارت کم بماند و در همین حین یک یا دو بار آن را هم بزنید.
۳. در ماهیتابه را بردارید. جوکوبیده و آب به آن اضافه کنید و بگذارید روی حرارت به جوش بیایید. پس ازآن حرارت را کم کنید و بگذارید ۳۰ دقیقه روی همان شعله باقی بماند تا جوها به خوبی پخته شوند.
۴. سپس میتوانید سایر سبزیجات مثل کلم پیچ یا گل کلم را به آن اضافه کنید و بگذارید دو دقیقه همراه با سوپ بپزد. کمی از آن را امتحان کنید و در صورت نیاز مقداری ادویه به آن اضافه کنید.
۲. فلفل دلمهای شکم پر با عدس
این غذا حاوی پروتئین عدس و ویتامین C فلفل دلمهای است. فلفل دلمهای شکم پر با عدس به شما اطمینان میدهد که مواد مغذی مناسب برای کمک به رشد کودک خود را دریافت میکنید. این غذا به خصوص برای مادران شیرده که رژیم گیاه خواری دارند، مناسب است.به منظور تهیه این غذای خوشمزه و مقوی به صورت زیر عمل کنید:
۱. عدس را به مدت چند ساعت در آب خیس کنید، سپس آن را بشویید.
۲. عدس را درون یک قابلمه بریزید و مقداری آب به آن اضافه کنید تا سطح عدس با آب پوشانده شود.
۳. سپس عدس را روی حرارت قرار دهید تا کاملا بپزد و آب آن تبخیر شود. اگر آب عدس تبخیر شده بود، اما هنوز نپخته بود، مقداری آب جوش به آن اضافه کرده و روی حرارت قرار دهید.
۴. درون یک ماهیتابه روغن زیتون را گرم کنید و پیاز و هویج را ۵ دقیقه در روغن تفت دهید. سپس مقداری سیر و سیب زمینی، و ادویه اضافه کنید
۵. مقداری آب جوش به ترکیبی که در مرحله قبل به دست آمد، اضافه کنید و به مدت ۱۰ دقیقه روی حرارت ملایم قرار دهید، سپس عدس پخته شده را نیز به مواد اضافه کنید.
۶. درون فلفل دلمهای را با مواد طبخ شده، پر کنید.
۷. فلفل دلمهایهای شکم پر را روی سینی فر بچینید و کمی آبلیمو روی آن بریزید، سپس با کاغذ آلومینیوم کل آن را بپوشانید.
فر را از قبل با با درجه ۱۹۰ درجه سانتیگراد گرم کنید و اجازه دهیدغذا، ۲۵ تا ۳۰ دقیقه در فر بماند.
۸. در همین حین، برای تهیه سس، مقداری روغن زیتون را گرم کنید و مقداری نان خشک خرد شده و آویشن را درون آن بریزید. سپس اجازه دهید سس چند دقیقه روی حرارت بماند. کمی آب لیمو و جعفری به آن اضافه کنید و سپس سس از روی حرارت بردارید و کنار بگذارید.
۹. بعد از ۲۵ تا ۳۰ دقیقه، سینی را از فر در آورید، کاغذ آلومینیوم را از روی آن بردارید و سسی را که درست کردهاید روی فلفلها بریزید.
۱۰. اجازه دهید ۱۵ دقیقه دیگر درون فر بماند تا جایی که فلفل دلمهای شروع به طلایی شدن کند. به یاد داشته باشید که در این مرحله نباید روی غذا را با کاغذ آلومینیوم بپوشانید.
غذا را بلافاصله نوش جان کنید.
افزایش شیر مادر با استفاده از شیردوش
اگر در پنج روز اول بعد از زایمان، شیر خیلی کمی دارید، میتوانید از شیردوشهای دوگانه الکتریکی استفاده کنید. این شیردوش ها، برای شبیه سازی مکیدن کودک طراحی شدهاند، و همانطور که شیر خوردن نوزاد، سینه را تحریک میکند، آنها نیز همین کار را انجام میدهند. این محصولات برای افزایش بلند مدت شیر مادر طراحی شدهاند.وقتی که شیرتان وارد شیردوش شد، میتوانید قدرت دستگاه را دوبرابر کنید، این روش به تولید شیر بیشتر توسط سینهها کمک میکند. اغلب بهتر است که بلافاصله یا یک ساعت بعد از شیردهی به کودک، از شیردوش استفاده کنید، البته این موضوع برای همه یکسان نیست. این کار ممکن است دشوار باشد، زیرا معمولا شیر دوشیدن از سینه پر راحتتر است، اما شما در واقع با این کار برای شیردهی روز بعد آماده میشوید.
در ابتدا ممکن است مقدار کمی شیر بتوانید جمع آوری کنید، اما ناامید نشوید، با دوشیدن منظم، حجم شیر افزایش مییابد. سعی کنید روزانه ۸ الی ۱۲ بار با شیردهی یا شیردوش، شیر خود را بدوشید. توجه کنید که حتما یک نوبت از شیردهی باید در شب باشد، زیرا در این زمان سطح هورمون پرولاکتین، که تولید شیر میکند، بالاتر است. هرچه شیر بیشتری بگیرید، مقدار شیر شما نیز بیشتر خواهد شد. بعد از دو یا سه روز دوشیدن مداوم، احتمالا تغییر قابل توجهی را مشاهده خواهید کرد.
کمک گرفتن از دست برای افزایش شیرمادر
اگر کودک شما مستقیما از شیرتان تغذیه نمیکند، یا هنوز نمیتوانید به اندازه کافی شیر برای او بدوشید، میتوانید از تکنیک پمپاژ دستی استفاده کنید. نشان داده شده است که این کار حجم شیر را افزایش میدهد. کل پروسه حدود ۲۵ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد. به خاطر داشته باشید که هرچه سینههای شما خالیتر باشند، سریعتر شیر تولید میکنند.این مراحل ساده را دنبال کنید:
سینه خود را ماساژ دهید
شیردوش دوگانه را با سوتین روی بدن ثابت کنید تا دست هایتان آزاد باشد.
همزمان با پمپاژ، با استفاده از انگشتان و شست خود، چندثانیه سینه را فشار دهید و رها کنید. این کار را به طور همزمان روی دو سینه تکرار کنید تا اینکه جریان شیر به تدریج کم شود و شروع به چکیدن کند.
دوباره سینههای خود را ماساژ دهید
سپس سینهها را یکی در میان بدوشید و ماساژ دهید تا اینکه کاملا شیرشان تخلیه شود.
به محض آنکه کودک شما شروع به افزایش وزن کند و شما هم شیر کافی تولید کردید، میتوانید مستقیما به او از سینههای خود شیر دهید.
زیاد شدن شیر مادر با دارو
داروهای زیادی برای افزایش شیرمادر وجود دارند که از جمله میتوان به متکلوپرامید (رجلان)، دامپریدون (موتیلیوم) و سولپیرید (اگلونیل، دولتی، سولپیتیل، سولپارکس، اکسوموت) اشاره کرد.وجود سطح مناسب از هورمون پرولاکتین اجازه میدهد که تولید شیر به صورت طبیعی پیش رود. هنگامی که یک مادر سطح پرولاکتین کمی داشته باشد، ممکن است در تولید شیر دچار مشکل شود. سطح پرولاکتین عمدتا با مبارزه با مهار کنندهها کنترل میشود، وجود مهارکنندههای پرولاکتین (دوپامین یک عامل اصلی است) سطح پرولاکتین را تحت تاثیر قرار میدهد. داروهایی که برای افزایش شیر مادر استفاده میشوند، با ممانعت از ترشح دوپامین، منجر به افزایش سطح پرولاکتین میشوند. این داروها در همه زنان جواب نمیدهند و نباید انتظار داشت که سطح تولید شیر زنانی که سطح پرولاکتین نرمال دارند را افزایش دهد.
کپسول شیرافزا
این کپسول برای افزایش شیرمادران طراحی شده است. دارویی گیاهی که هر ۳۰ میلی لیتر از آن حاوی عصاره ۱۵ رازیانه، ۶ شنبلیله، ۶ زیره سبز و ۳ شوید است. تمام این گیاهان در افزایش شیر مادر تاثیر فراوانی دارند.این مواد به صورت سینرژیستیک غدد تولید شیر را تحریک میکنند. برای مثال، شنبلیله موجود در این کپسول، علاوه بر افزایش تولید شیر مادر، اشتهای او را نیز افزایش میدهد. در نتیجه مادر میتواند مواد مغذی برای افزایش شیر خود مصرف کند. اثرات این گیاهان همانطور که گفته شد، به دلیل افزایش سطح پرولاکتین است.
علل احتمالی کاهش شیر
برخی از عوامل میتواند به کاهش سطح شیر منجر شود، از مهمترین این عوامل میتوان اشاره کرد به:
مکملهای کودک
شیردهی یک فرایند عرضه و تقاضاست. شیر همینطور که کودک شما، سینه را میمکد، تولید میشود. در نتیجه هر میزانی که او شیر میخورد، بدن میداند که باید چه میزان شیر تولید کند. هر بطری شیر خشک، شربت، آب میوه یا آبی که کودک شما میخورد، باعث میشود، به شیر کمتری نیاز پیدا کند و بدن مادر نیز تولید شیر را کاهش میدهد.
استفاده از شیشه شیر
شیشه شیر، نسبت به سینه مادر به روش متفاوتی از مکیدن نیاز دارد. برای کودک شما گرفتن سینه تان راحتتر از شیشه شیر است. در نتیجه، استفاده از شیشه شیر، کودک شما در گرفتن پستان دچار مشکل میکند و در نتیجه، به مرور او شیشه را ترجیح خواهد داد و این به کاهش تولید شیر منجر میشود.
پستانک
پستانکها میتوانند نحوه گرفتن سینه شما توسط کودک را تحت تاثیر قرار دهند. آنها همچنین میتوانند به طور قابل توجهی، مدت زمانی که کودک سینه شما را میمکد را کاهش دهند و این به کاهش شیر مادر منجر خواهد شد.
رابط سینه
اینها در برخی موارد مفید هستند، اما میتوانند تحریک سینه را نیز کاهش دهند یا در انتقال شیر به دهان کودک اخلال ایجاد کنند، که در نتیجه باعث کاهش سطح شیر شما میشود.
شیردهی برنامه ریزی شده
این کار چرخه عرضه و تقاضای تولید شیر را مختل میکند و میتواند منجر به کاهش عرضه شود و گاهی این اتفاق چندماه بعد رخ میدهد. هرزمانی که کودک شما گرسنه است، به او شیر دهید.
کودک خواب آلود
در چند هفته اول، بسیاری از نوزادان بسیار خواب آلود هستند و تنها گاهی آن هم به مدت کوتاه تقاضای شیر میکنند. تا زمانی که کودک به طور کامل بیدار شود و شروع به شیر خوردن کند، سعی کنید هر دوساعت یکبار در روز و هر چهار ساعت یکبار در شب به نوزاد شیر بدهید.
کوتاه کردن زمان شیردهی
توقف شیردهی، قبل از آنکه کودک بخواهد، چرخه عرضه و تقاضا را مختل میکند. همچنین سطح شیر در طول هر نوبت، به مرور زیاد میشود و این به کودک کمک میکند وزن بگیرد و مدت زمان بیشتری سیر بماند.
تنها از یک سینه شیر دادن
اگر سطح شیر شما به حد کافیست و کودک شما به خوبی در حال رشد است، این اشکالی ندارد. اما اگردر تلاش برای افزایش شیر هستید، اجازه دهید کودک شیر یک سینه را تمام کند و بعد از سینه دیگر به او شیر بدهید.
مشکلات بهداشتی یا آناتومیک کودک
مشکلاتی مانند زردی یا گره زبان میتواند مانع از شیر خوردن کودک شود، بنابراین شیر مادر کاهش مییابد.
سلامت مادر
مشکلاتی از قبیل کم خونی، کم کاری تیروئید، دفع نشدن جفت، خونریزی پس از زایمان و ... نیز میتواند بر سطح تولید شیر تاثیر بگذارد.
غذاهای ممنوع در دوران شیردهی
غذاهای تند
اگر عاشق غذاهای تند هستید، اشکالی ندارد که در طول شیردهی آنها را بخورید. با این حال توجه داشته باشید که برخی از نوزادان وقتی مادرشان غذاهای تند خورده باشد، شروع به گریه و بی قراری میکنند. معمولا بیقراری کودک در این مواقع تنها چند ساعت طول میکشد. در این حالت کمی رژیم غذایی خود را تغییر دهید تا متوجه شوید کودک شما به چه موادی حساس است.
الکل
نوشیدنیهای الکلی به شیر شما نفوذ میکند و به کودک منتقل میشود.
کافئین و نوشیدنیهای شیرین
برای کاهش میزان کالری شیر، مصرف نوشیدنیهای شیرین را محدود کنید. مادران شیرده میتوانند روازنه کمتر از ۱۵ گرم از کافئین استفاده کنید تا کودک اذیت نشود.شگفت انگیز است که اگر بدن را به خوبی تغذیه کنید، چقدر میتواند عملکرد خوبی داشته باشد. با این حال، حتی در این صورت نیز ممکن است تولید شیر، برای برخی مادران چالش برانگیز باشد، بنابراین اگر همچنان با وجود مصرف این خوراکی ها، با کمبود شیر مواجه هستید، برخی مکملها و داروها برای افزایش شیر مادر وجود دارند که میتوانید با نظر پزشک از آنها استفاده کنید.
منبع: سایت ستاره