1.روزه گرفتن:
یکی از اعمالی که بسیار بر انجام آن تاکید شده است روزه‌ی این روز مبارک است.
امام صادق(ع) در بیانی ضمن آنکه عید غدیر را عظیم‌ترین و باشرافت‌ترین عید مسلمین می‌دانند می‌فرمایند: « سزاواراست در هر ساعت آن شکر خدا به جای آورده شود و مردم روزه شکرانه بگیرند که روزه این روز معادل شصت سال عبادت است.»[1]
در روایت دیگری حضرت می‌فرمایند: «در روز عید غدیر ، خدا را با روزه و عبادت و یاد پیامبر(ص) و خاندان او یادآورى کنید ، زیرا رسول خدا(ص) به امیرالمؤمنین(ع) سفارش کرد که آن روز را عید بگیرد ، همینطور پیامبران هم به جانشینان خود سفارش مى کردند که آن روز را عید بگیرند ، آنان هم چنین می‌کردند.»[2]
2. پوشیدن بهترین لباسها و زینت‌ها:
امام صادق(ع) می‌فرمایند: «در روز عید غدیر لازم است مؤمن پاکیزه‌ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد.»[3]
مرحوم جمال العارفین، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی(ره) این عمل را از مستحبات مؤکد غدیر می‌شمارند.[4]
اهمیت زینت در این روز چنان است که امام رضا(ع) برای گروهی از خانواده اصحاب خود لباسهای نو، انگشتر و کفش فرستاد[5].
همچنین بر اساس برخی از روایات امام صادق(ع) مؤمنان را به استعمال عطر در روز غدیر سفارش کرده است[6].
3. صله رحم:
دید و بازدید همواره یکی از آداب روزهای عید و شادی بوده است. چرا که این سنت نیکو، مردم را شادابتر و نام و یاد عید را در دل و ذهنشان ریشه‌دارتر می سازد. اسلام همین سنت را برای عید غدیر در نظر گرفته و آن را مورد تاکید قرار داده است.
امام رضا(ع) در وصف پاداش این عمل می‌فرمایند: «کسی که در روز غدیر به دیدار مؤمنی برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع می سازد و هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت را می دهند».[7]
4.خوش اخلاقی نسبت به برادران دینی:
روز عید غدیر، روز تبسم به روی مؤمنین است و طبق بیان معصومین(ع) کسی که در این روز به روی برادر مؤمنش تبسم کند خداوند در روز قیامت نظر رحمت به او می افکند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصری از در سفید برایش بنا می کند و صورتش را زیبا می سازد.[8]
در این روز شریف باید در برخورد با یکدیگر، شادی را آشکار کرد و شایسته است که وقتی یکدیگر را ملاقات می‌کنید به هم دست بدهید و سلام کنید [9]چرا که روز غدیر روز خوشحالی و شادی است.[10]
چشم پوشی از گناه برادران و برقراری ارتباط دوستانه از دیگر مستحبات روز غدیر شمرده شده است[11] و در روایت آمده است که کردار نیک در روز غدیر، با عمل هشتاد ماه برابری می کند.[12]
حضرت علی(ع) در خطبه‌ی غدیر خود در بخشی از سفارشات مخصوص این روز مقدس می‌فرمایند: «بعد از پایان گردهمایى خود ( در روز غدیر ) به خانه برگردید. خدا بر شما رحمت فرستد . به خانواده خود گشایش و توسعه دهید. به برادران خود نیکى کنید. خداوند را بر این نعمت که شما را بخشیده است سپاسگزارید. متحد شوید تا خدا به شما وحدت بخشد. نیکویى کنید تا خدا دوستیتان را پایدار کند. به همدیگر نعمت خدا را تبریک بگوئید همانطور که خداوند در این روز با چندین برابر پاداش عیدهاى دیگر به شما تبریک است و اینگونه پاداش‌ها جز در روز عید غدیر نخواهد بود.»[13]
5. اطعام مومنین:
از سفارشات موکد روز غدیر، اطعام برادران دینی است.[14]
اهمیت طعام دادن در این روز به اندازه ای است که امام صادق(ع) روز غدیر را روز اطعام خوانده است[15] و در فضیلت این عمل می‌فرمایند: « کسی که مؤمنی را در روز غدیر غذا دهد مانند فردی است که تمام پیامبران و صدیقین را غذا داده است.»[16]
6.آذین‌بندی خانه و شهر:
آذین بستن خانه، کوچه و بازار در روزهای عید عملی رایج است. همواره آن عیدی در ذهن و دل مردم زنده است که در آن خویش را بیارایند و در و دیوار را آذین بندی نمایند. از آنجایی که عید غدیر بزرگترین عید است مردم باید در آن بیش از هر عید دیگری شادمانی کنند و خود و جامعه را بیارایند. فضیلت این عمل بسیار است و امام رضا(ع) در وصف پاداش آن می‌فرمایند: «روز غدیر، روز زینت است. کسی که برای روز غدیر زینت کند خداوند همه گناهان کوچک و بزرگش را می‌آمرزد و فرشتگانی به سویش می فرستد تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند.»[17]
آن بزرگوار خود نیز همیشه در این روز سعی می‌کرد تا احوال خانواده و اطرافیان خود را تغییر دهد و وضع تازه ای در آنان ایجاد نماید.[18]
7. انفاق و بخشش:
در روز غدیر باید چهره زندگی عوض شود. همه باید بکوشند برنامه عادی زندگی خود را بر هم زده و این روز را با رفتارهایی سخاوتمندانه‌تر و نشاط انگیزتر زیباتر سازند تا همگان در همه جا طعم شیرین عید را بچشند و رایحه دل انگیز آن را استشمام کنند.
امام رضا(ع) می‌فرمایند: «روز غدیر روزی است که خدای متعال در مال کسی که خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانی اش توسعه دهد فزونی پدید می آورد.»[19]
کمک کردن به ضعیفان و نیازمندان، پیام ویژه صاحب غدیر برای روز غدیر است. پیامی که به فرمان حضرت باید دهان به دهان به همه مردم ابلاغ شود و همه بدانند که: « باید در روز غدیر ثروتمند به تهیدست و توانا به ناتوان کمک کند».[20]
در فضیلت این عمل همین بس که به فرموده امام رضا(ع) یک درهم انفاق در آن روز براى برادران دینی، در مقابل هزار درهم است و در این روز باید احسان خود را زیاد کرد و هر مرد مؤمن و زن مؤمنهاى را شاد نمود.[21]
یکی از اعمالی که بسیار بر انجام آن تاکید شده است روزه‌ی این روز مبارک است.
امام صادق(ع) در بیانی ضمن آنکه عید غدیر را عظیم‌ترین و باشرافت‌ترین عید مسلمین می‌دانند می‌فرمایند: « سزاواراست در هر ساعت آن شکر خدا به جای آورده شود و مردم روزه شکرانه بگیرند که روزه این روز معادل شصت سال عبادت است.»[1]
در روایت دیگری حضرت می‌فرمایند: «در روز عید غدیر ، خدا را با روزه و عبادت و یاد پیامبر(ص) و خاندان او یادآورى کنید ، زیرا رسول خدا(ص) به امیرالمؤمنین(ع) سفارش کرد که آن روز را عید بگیرد ، همینطور پیامبران هم به جانشینان خود سفارش مى کردند که آن روز را عید بگیرند ، آنان هم چنین می‌کردند.»[2]
2. پوشیدن بهترین لباسها و زینت‌ها:
امام صادق(ع) می‌فرمایند: «در روز عید غدیر لازم است مؤمن پاکیزه‌ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد.»[3]
مرحوم جمال العارفین، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی(ره) این عمل را از مستحبات مؤکد غدیر می‌شمارند.[4]
اهمیت زینت در این روز چنان است که امام رضا(ع) برای گروهی از خانواده اصحاب خود لباسهای نو، انگشتر و کفش فرستاد[5].
همچنین بر اساس برخی از روایات امام صادق(ع) مؤمنان را به استعمال عطر در روز غدیر سفارش کرده است[6].
3. صله رحم:
دید و بازدید همواره یکی از آداب روزهای عید و شادی بوده است. چرا که این سنت نیکو، مردم را شادابتر و نام و یاد عید را در دل و ذهنشان ریشه‌دارتر می سازد. اسلام همین سنت را برای عید غدیر در نظر گرفته و آن را مورد تاکید قرار داده است.
امام رضا(ع) در وصف پاداش این عمل می‌فرمایند: «کسی که در روز غدیر به دیدار مؤمنی برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع می سازد و هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت را می دهند».[7]
4.خوش اخلاقی نسبت به برادران دینی:
روز عید غدیر، روز تبسم به روی مؤمنین است و طبق بیان معصومین(ع) کسی که در این روز به روی برادر مؤمنش تبسم کند خداوند در روز قیامت نظر رحمت به او می افکند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصری از در سفید برایش بنا می کند و صورتش را زیبا می سازد.[8]
در این روز شریف باید در برخورد با یکدیگر، شادی را آشکار کرد و شایسته است که وقتی یکدیگر را ملاقات می‌کنید به هم دست بدهید و سلام کنید [9]چرا که روز غدیر روز خوشحالی و شادی است.[10]
چشم پوشی از گناه برادران و برقراری ارتباط دوستانه از دیگر مستحبات روز غدیر شمرده شده است[11] و در روایت آمده است که کردار نیک در روز غدیر، با عمل هشتاد ماه برابری می کند.[12]
حضرت علی(ع) در خطبه‌ی غدیر خود در بخشی از سفارشات مخصوص این روز مقدس می‌فرمایند: «بعد از پایان گردهمایى خود ( در روز غدیر ) به خانه برگردید. خدا بر شما رحمت فرستد . به خانواده خود گشایش و توسعه دهید. به برادران خود نیکى کنید. خداوند را بر این نعمت که شما را بخشیده است سپاسگزارید. متحد شوید تا خدا به شما وحدت بخشد. نیکویى کنید تا خدا دوستیتان را پایدار کند. به همدیگر نعمت خدا را تبریک بگوئید همانطور که خداوند در این روز با چندین برابر پاداش عیدهاى دیگر به شما تبریک است و اینگونه پاداش‌ها جز در روز عید غدیر نخواهد بود.»[13]
5. اطعام مومنین:
از سفارشات موکد روز غدیر، اطعام برادران دینی است.[14]
اهمیت طعام دادن در این روز به اندازه ای است که امام صادق(ع) روز غدیر را روز اطعام خوانده است[15] و در فضیلت این عمل می‌فرمایند: « کسی که مؤمنی را در روز غدیر غذا دهد مانند فردی است که تمام پیامبران و صدیقین را غذا داده است.»[16]
6.آذین‌بندی خانه و شهر:
آذین بستن خانه، کوچه و بازار در روزهای عید عملی رایج است. همواره آن عیدی در ذهن و دل مردم زنده است که در آن خویش را بیارایند و در و دیوار را آذین بندی نمایند. از آنجایی که عید غدیر بزرگترین عید است مردم باید در آن بیش از هر عید دیگری شادمانی کنند و خود و جامعه را بیارایند. فضیلت این عمل بسیار است و امام رضا(ع) در وصف پاداش آن می‌فرمایند: «روز غدیر، روز زینت است. کسی که برای روز غدیر زینت کند خداوند همه گناهان کوچک و بزرگش را می‌آمرزد و فرشتگانی به سویش می فرستد تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند.»[17]
آن بزرگوار خود نیز همیشه در این روز سعی می‌کرد تا احوال خانواده و اطرافیان خود را تغییر دهد و وضع تازه ای در آنان ایجاد نماید.[18]
7. انفاق و بخشش:
در روز غدیر باید چهره زندگی عوض شود. همه باید بکوشند برنامه عادی زندگی خود را بر هم زده و این روز را با رفتارهایی سخاوتمندانه‌تر و نشاط انگیزتر زیباتر سازند تا همگان در همه جا طعم شیرین عید را بچشند و رایحه دل انگیز آن را استشمام کنند.
امام رضا(ع) می‌فرمایند: «روز غدیر روزی است که خدای متعال در مال کسی که خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانی اش توسعه دهد فزونی پدید می آورد.»[19]
کمک کردن به ضعیفان و نیازمندان، پیام ویژه صاحب غدیر برای روز غدیر است. پیامی که به فرمان حضرت باید دهان به دهان به همه مردم ابلاغ شود و همه بدانند که: « باید در روز غدیر ثروتمند به تهیدست و توانا به ناتوان کمک کند».[20]
در فضیلت این عمل همین بس که به فرموده امام رضا(ع) یک درهم انفاق در آن روز براى برادران دینی، در مقابل هزار درهم است و در این روز باید احسان خود را زیاد کرد و هر مرد مؤمن و زن مؤمنهاى را شاد نمود.[21]
پی‌نوشت:
[1]. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۴۴۳
[2]. وسائل الشیعه، ص 327، ح7
[3]. بحارالانوار، ج 95،ص301
[4]. المراقبات، ص 260
[5]. همان، ص 257
[6]. همان، ص 258
[7].همان،ص257
[8].همان، ص257
[9]. مصباح المتهجد، ص 702
[10]. الغدیر، ج 1، ص 287
[11]. مصباح المتهجد، ص 702
[12]. التهذیب، ج 1، ص 114
[13]. بحارالانوار ج97، ص117
[14]. المراقبات ص 256
[15]. بحارالانوار، ج 95،ص 302
[16]. بحارالانوار، ج 95، ص322
[17]. مفاتیح الجنان ص 503
[18]. الغدیر، ج 1، ص 287
[19]. المراقبات، ص 257
[20]. مفاتیح الجنان، ص 511
[21].سید بن طاووس، اقبال الاعمال
