در کنار این آیات، روایات معصومین(علیهم السلام) مملوّ از فضائل این عبادت است، در وصایاى پیامبر گرامى(صلى الله علیه وآله) به مولانا على بن ابیطالب(علیه السلام) آمده که چهار مرتبه فرمود: «عَلَیکَ بِصَلاةِ اللَّیْلِ» ؛ (بر تو باد نماز شب و لازم کن بر خود نماز شب را).
در جاى دیگر پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمودند: «آنقدر جبرئیل مرا به نماز و عبادت شب و شب زنده دارى سفارش کرد که گمان کردم بهترین افراد امت من هرگز نمى خوابند».
یا در حدیث دیگر فرمود: «گمان کردم بهترین افراد امّت من شب را نمى خوابند مگر مقدار کمى رادر ادامه شیوه های اقامه نماز شب بررسی می‌شود:
نماز شب معمولی
نماز شب کوتاه
نماز شب به شیوه معمولی
نماز شب یکی از اعمال مستحبی در اسلام است که توصیه‌های فراوانی برای اقامه آن، در احادیث و روایات ائمه معصومین (ع) هست. تاکید فراوان بر خواندن نماز شب نشان از ثواب بسیار زیاد این عبادت در درگاه الهی است. نماز شب در حالت معمولی مجموعاً یازده رکعت است که در شش نماز به پایان می‌رسد.هشت رکعت ابتدایی آن که دقیقاً مانند نماز صبح و تمام نماز‌های مستحبی دو رکعتی است. بدین صورت که برای به جا آوردن هشت رکعت آن باید چهار نماز دورکعتی به نیت نماز شب خوانده شود.
بعد از این چهار نماز (یا همان هشت رکعت) ونوبت اقامه نماز شفع می‌رسد که تنها تفاوت آن با نماز‌های قبلی نیت آن است که باید به نیت نماز شفع باشد.
البته بهتر است در رکعت اول نماز شفع بعد از قرائت سوره حمد، سوره ناس خوانده شود و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، سوره فلق خوانده شود. این تنها تفاوت نماز شفع با نماز‌های قبلی بود.
بعد از اقامه نماز شفع، نوبت به نماز وتر می‌رسد. نماز وتر به این گونه است که پس ازقرائت سوره حمد، سه مرتبه سوره توحید و یک مرتبه سوره فلق و یک مرتبه سوره ناس را باید خواند.
همچنین می‌توان فقط یک سوره تنها خواند، سپس قنوت گرفته می‌شود و دعا‌ها و حاجاتی که از درگاه الهی می‌خواهیم را باید در حین این قنوت مسئلت کنیم. بسیار توصیه شده است که در میان مناجات و ادعیه‌ای که خوانده می‌شود برای چهل مؤمن دعا کنیم و چهل بار این ذکر را بخوانیم:
«اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ»ترجمه:
«پروردگارا، تمام مسلمانان و مؤمنین زن و مرد را ببخش و بیامرز»
سپس هفتاد مرتبه ذکر استغفار:
«استغفرالله ربّی و اتوبُ الیه»
«از پروردگار خود طلب آمرزش و مغفرت می‌کنیم و به سوی او بازگشت می‌نمایم.»
بعد از قنوت نیز مانند نماز‌های معمولی خوانده می‌شود.
در پایان نماز شب تسبیحات فاطمة زهرا (س) (۳۴ مرتبه، الله اکبر، ۳۳ مرتبه، الحمد لله و ۳۳ مرتبه، سبحان الله) بسیار تاکید شده است و گفتن این اذکار کیفیت نماز را ارتقا می‌دهد.
شیوه همیشگی نماز شب که در اغلب روایات آمده است همین روش است. این روش اگرچه از ثواب بسیار زیادی برخوردار است، اما از آنجایی که بسیاری از افراد در این روز‌ها مشکل تنگی وقت دارند، می‌توانند از با استفاده از نکته‌های ادامه متن که آموزش نماز شب کوتاه است از ثواب نماز شب بهره ببرند و در مواقع اضطرار به نسخه کوتاه شده نماز شب اکتفا کنند.
آموزش نماز شب کوتاه
در متن پیش رو به نکاتی اشاره می‌شود در باب احکام نماز شب. برخی از این احکام، می‌توانند آموزش نماز شب کوتاه باشند. بدین صورت که با استفاده از برخی احکام می‌توان نماز شب را کوتاه‌تر و در مدت زمانی کمتری اقامه کرد.
همانطور که ابتدای متن خواندید، نماز شب در کل ۱۱ رکعت است و در ۶ نماز جداگانه اقامه می‌شود. از میان تمام این نمازها، نماز شفع ارجحیت دارد. به همین دلیل زمانی که وقت کافی برای همه نمازها نیست می‌توان فقط به نماز شفع اکتفا کرد و خواندن مابقی نمازها لازم نیست.
نماز شب را می‌توان نشسته نیز خواند. اما در این صورت تعداد رکعات دو برابر می‌شود. اگر نشسته خواندن نماز شب می‌تواند به کوتاه شدن آن کمک کند، مؤمنین می‌توانند از این امر جائز استفاده کنند و نماز شب کوتاه بخوانند.
پس به این صورت باید هشت مرتبه دو رکعت نشسته که جمعاً شانزده رکعت می‌شود به نیت نماز شب خوانده شود و دوباره دو رکعت به نیت نماز شفع و دو بار یک رکعت به نیت نماز وتر خوانده شود تا نماز شب پایان پذیرد. البته در حالت اضطرار و بیماری همان یازده رکعت کفایت می‌کند.
قرائت سوره‌های بعد از سوره حمد در نماز شب لازم (واجب) نیست و می‌توان فقط به قرائت سوره حمد اکتفا کرد. قنوت رکعت‌های دوم نیز مستحب است و می‌توان آن‌ها را از نمازها به طور کل حذف کرد
در این حالت نماز شب کوتاه‌تر می‌شود و نماز بدون قنوت صحیح است. نماز وتر که یک رکعتی است نیز می‌توان بدون قنوت خواند.
نکته دیگر این که در احکام نماز پشت سر هم خواندن رکعات لازم نیست. پس می‌توان آن‌ها را با فاصله خواند. این امر اقامه نماز شب را آسان‌تر می‌کند.
پس با استفاده از این نکات فقهی که در آموزش نماز شب ذکر شده‌اند می‌توان نماز شب کوتاه، اما پر ثواب و پر توفیقی به جا آورد که طبق گفته خود ائمه اطهار (ع) موجب سیر صعودی به سوی مقامات الهی نیز می‌شود.
سخن پایانی
کسانی که اهل نماز شب هستند، نباید توقّع داشته باشند حالا که ما برای نماز شب بلند می‌شویم، باید جبرئیل نازل شود و یک نامه نیز از طرف خدا بیایددر روز هم همه باید به ما سلام کنند و من هم می‌توانم از همه انتقاد کنم و به همه ایراد بگیرم.
نه! این‌جور نیست. این مرض بدتر از آن است که شخص نماز شب نخواند. کسانی که اهل نماز شب هستند باید مواظب خودشان باشند تا شیطان از راه دیگری آنان را فریب ندهد و گرفتار عُجب و خودبینی نکند.
در روایت آمده است که خداوند متعال در حدیث قدسی می‌فرماید: بعضی از بندگان هستند که برای عبادت بلند می‌شوند، تلاش می‌کنند، از خواب بلند می‌شوند و لذّت آن را ر‌ها می‌کنند، مدّت‌‌ها هم نماز شبشان ادامه دارد.
امّا من کاری می‌کنم تا یک شب و دو شب خواب بمانند. این لطف خداست؛ «نَظَرا مِنّی له و إبقاءً علَیهِ، فَیَنامُ حتّی یُصبِحَ و هُو ماقِتٌ لنفسِهِ، زارٍ علَیها»؛ یعنی می‌خوابد تا صبح شود.
از خودش بدش می‌آید و می‌گوید چه کار کردم که خواب ماندم؟ چه گناهی کردم که دیشب خواب ماندم؟
خداوند می‌گوید: «لَدَخَلَهُ العُجبُ مِن ذلکَ فَیُصَیِّرُهُ العُجبُ إلی الفِتنَةِ»؛ یعنی اگر مانع نشوم او دچار خودپسندی و عُجب شده و به خاطر عُجب هلاک می‌شود.
منبع: سایت ستاره
-compressed.jpg)
