حضرت فاطمه(س) الگوی عفاف است

یکی از الگوهای عفاف که مظهر عصمت و تمام کمالات انسانی است حضرت فاطمه علیها السلام، دخت گرامی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، سرور زنان عالم، همسر ولایت، مادر امامت و الگوی امت است.
بانویی که امام حسن عسگری علیه السلام درباره ایشان فرمود:

نَحنُ حُجَّةُ اللّه وَ فاطِمَةُ حُجَّةٌ عَلَینا[1]
ما حجت خدا و فاطمه علیها السلام حجت ما می باشد.

امام زمان علیه السلام فرمود:

دختر پیامبر اسلام، الگوی من است.[2]

یکی از ابعاد شخصیت با عظمت آن حضرت، بعد عفاف است که همچون ویژگی های دیگر آن حضرت از امتیازات خاصّی برخوردار است.

گوشه ای از ابعاد عفاف را در شخصیت باعظمت حضرت فاطمه علیها السلام می توان در موارد زیر جستجو کرد:

1- بهترین فضیلت زن

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پرسید: برای زنان بهترین ارزش چیست؟ حضرت زهرا علیها السلام در پاسخ فرمود:

بهترین چیز برای زن این است که مردی را نبیند و مردی هم او را نبیند.[3]

2- نزدیک ترین حالات به خدا

حضرت زهرا علیها السلام در پاسخ رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم که پرسیده بودند زن در چه حالتی به خدا نزدیک تر است؟ فرمود:

هنگامی که در خانه می ماند (و به امور خانه و زندگی می پردازد) از همه حالات به پروردگارش نزدیک تر است.[4]

3- پوشش از نابینا

عن علی (ع):استأذن أعمی علی فاطمه (س) فحجبته.

فقال رسول اللَّه (ص):لم حجبتیه و هو لا یراک؟

فقالت:اِنْ لَمْ یَکُنْ یَرانی فَاِنّی اَراهُ و هُوَ یَشُمُّ الرِّیحَ.

سخن آن حضرت در اهمیت حجاب از حضرت علی (ع) روایت شده که فرمود:مرد کوری از حضرت فاطمه (س) اجازه ورود خواست، ایشان خود را در پوشش قرار داد، پیامبر فرمود:

چرا خودت را در پوشش قرار دادی در حالی که او تو را نمی بیند؟

فرمود:اگر مرا نمی بیند من او را می بینم و او بو را احساس می کند.

قولها (س) فی أدنی ما تکون المرأه من ربّها سأل رسول اللَّه (ص) عن المرأه متی تکون أدنی من ربّها؟

قالت:اَدْنی ما تَکُونُ مِنْ رَبِّها اَنْ تَلْزَمَ قَعْرَ بَیْتِها.سخن آن حضرت در نزدیکترین حالت زن نسبت به پروردگارش پیامبر پرسید:نزدیکترین زمانی که زن نسبت به پروردگارش قرار دارد چه هنگام است؟

فرمود:نزدیکترین زمان زن نسبت به پروردگارش هنگامی است که در کنج خانه اش قرار دارد.نابینایی وارد خانه حضرت زهرا علیها السلام شد. در این هنگام حضرت خود را پوشاند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: چرا خود را پوشاندی در حالی که او تو را نمی بیند؟ حضرت فاطمه علیها السلام در پاسخ عرض کرد: اگر آن نابینا مرا نمی بیند، من که او را می بینم و او بوی مرا استشمام می کند. پیامبر فرمود: شهادت می دهم که تو پاره تن منی.[5]

4- تقسیم کار

روزی حضرت علی علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام به خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رسیدند تا از آن حضرت برای تقسیم کارهای زندگی کسب تکلیف نمایند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
حضرت فاطمه علیها السلام کارهای داخل خانه و علی علیه السلام کارهای خارج از خانه را انجام دهند. دختر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از این تقسیم کار فوق العاده خوشحال شد و اظهار داشت جز خدا کسی نمی داند که من چقدر از این تقسیم کار خوشحال شدم.[6]

از این حدیث بر می آید که حضرت زهرا علیها السلام حتی الامکان دوست داشت در پس پرده حجاب و عفاف زندگی کند و تا ضرورتی نمی دید از اختلاط با مردان خودداری می کرد.

5- سخنرانی از پس پرده

هنگامی که فدک را از آن حضرت گرفتند، آن بانوی بزرگوار در حالی که مقنعه و روسری اش را بر سر و لباس بلندی به تن کرده بود با عدّه ای از زنان نزدیک خویش که او را در میان گرفته بودند به سوی مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم حرکت کرد. وقتی وارد مسجد شد، دید جمعیت مهاجر و انصار آنجا را پر کرده و برای آن حضرت جایگاهی درست کرده بودند که مردها او را نمی دیدند.[7]

6- تابوت حجاب

اسماء بنت عمیس، نقل می کند: روزهای آخر زندگی حضرت زهرا علیها السلام با او بودم. روزی با اشاره به چگونگی حمل جنازه توسط مردم، ابراز نگرانی فرمود که چرا جنازه زن را روی تخته ای می گذارند و بالای دست مردان و زنان حمل می شود به طوری که حجم بدن میت برای بینندگان آشکار شود؟ مرا بر روی چنین تابوتی نگذارید و بدنم را بپوشانید.

اسماء می فرماید: خدمت آن حضرت توضیح دادم که در سرزمین حبشه تابوتی برای حمل جنازه درست می کنند که بدن میت را کاملًا می پوشاند. حضرت زهرا علیها السلام خوشحال شدند و فرمودند: ای اسماء برای من تابوتی مثل آن درست کن تا مرا بپوشاند. خدا تو را از آتش دوزخ حفظ نماید.[8]

7- حجاب، عامل شهادت

نقل است که دو چیز سبب شهادت آن حضرت شد: یکی دفاع از امامت و ولایت علی علیه السلام و دیگری حفظ حجاب. روزی که دشمنان ولایت به خانه اش حمله کردند، او خود را پشت در پنهان ساخت تا نامحرمان او را نبینند، ولی آنها در را بر پیکر آن حضرت فشردند و باعث شهادت وی شدند.[9]

8- عفاف در القاب
الف: العَذْراء:
البکر، الدُرَّه لم تُثقب، العُذْرَه: البکاره،

العُذْرِیّ: ما کان علی عفاف،

عُذْرَه، عُذْر، عَذْراء در لغت دوشیزگی را گویند.

عذراویه، یعنی بکارت و دوشیزگی.

در روایات، فاطمه ی زهراء (س)، «حوریّه انسیّه» معرّفی شده است و حورالعین به تصریح قرآن دائماً باکره هستند، «إنّا أنشاناهنّ إنشاء فجعلناهنّ أبکاراً».فاطمه ی زهراء (س) همیشه باکره بودند.

عن علی بن ابی طالب (ع) قال:قال النبی (ص):«… و أتقرب إلیک بخیره الأخیار و اُمّ الأنوار و الإنسیه الحوراء البتول «العذراء» فاطمهالزهراء …»

امیرالمؤمنین (ع) فرمود:پیامبر اکرم (ص) به درگاه خداوند رو آورده و عرضه داشتند:

خداوندا!برای نزدیک شدن به تو، بهترین زن برگزیده، مادر نورهای مقدّس (ائمه ی اطهار)، زنی فرشته خصال، همیشه پاک و زنی که همیشه باکره بود، یعنی فاطمه ی زهرا (س) را شفیع قرار می دهم.» [10]

ب عزیزه
عَزَّ، عِزّاً و عِزَّه و عَزازه: صار عزیزاً، ارجمند گردید. و عِزّاً علیه: کرم، العِزّ: خلاف الذّل، العزیز: الشریف، المکرم، العزیزه: زن گرانقدر.زن ارجمند و گرانقدر و زنی که عزت نفس خویش را حفظ نماید و در پیش نامحرمان سبک سر نباشد، «عزیزه» گویند.

9- منظور از هیچ مردى او را نبیند و او هم هیچ مردى را نبیند
فاطمه علیهاالسلام بهترین مظهر عفت و پوشش زنان مسلمان است ؛ زیرا با توجه به این که فاطمه علیهاالسلام آن بانویى نبود که کاملا با خارج از خانه قطع رابطه کرده باشد؛ چون تاریخ گواه است که وى دعوت دیگر زنان را مى پذیرفته ، هم چنین جهت تهیه وسائل روزمره به ویژه در روزهایى که حضرت على علیه السلام حضور نداشتند بیرون مى رفته ، مرتب به خانه پیامبر صلى الله علیه و آله رفت و آمد مى کرده ، در جنگ احد ، به همراه دیگر زنان به مداواى زخمهاى پیامبر صلى الله علیه

و آله پرداخته ، و در فتح مکه و حجة الوداع همراه پیامبر صلى الله علیه و آله بوده و پس از شهادت حمزه پیوسته به احد مى رفته ، و گاه برخى از یاران پیامبر صلى الله علیه و آله را به همراه آن حضرت به حضور مى پذیرفته ، اما با این حال باز هم بر مسئله عفاف و حجاب زن سخت تکیه مى کرده است .

فاطمه علیهاالسلام در پى آن بود که زن به کرامت انسانى اش پى ببرد ، و خود را فداى امیال و هوسهاى دیگران نکند ، فاطمه مى خواست که دامان زن مسلمان و هر آزاداندیش را از هر گونه فساد اخلاق و روابط نامشروع و ضد ارزشهاى دینى پاک نگه دارد .

از حضرت على علیه السلام روایت شده که فرمود : ما روزى خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله نشسته بودیم ، فرمود به من خبر دهید چه چیز براى زنان بهتر است ؟

هیچکدام نتوانست جواب حضرت را بگویند و برخواسته پراکنده شدند .

من به نزد فاطمه علیهاالسلام آمدم و سؤ ال را براى او نقل کردم و در ضمن گفتم که هیچیک از ما جواب رسول خدا را نمى دانستیم ، حضرت زهرا علیهاالسلام فرمود من جواب سؤ ال را مى دانم سپس فرمود : بهترین چیز براى زن این است که هیچ مردى او را نبیند و او هم هیچ مردى را نبیند .

من به نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله برگشتم و گفتم یا رسول الله بهترین چیز براى زن این است که هیچ مردى او را نبیند و او هم هیچ مردى را نبیند .

حضرت با تعجب فرمود : شما که قبلا این جا حاضر بودید و چیزى نگفتید ، پس این جواب را از کجا آوردى ؟ !گفتم از فاطمه .

پیامبر صلى الله علیه و آله ضمن تعجب از دخترش فاطمه ، فرمود : براستى که فاطمه پاره تن من است . [11]

نا گفته نماند که این حدیث را هر یک به گونه اى معنى کرده اند که برخى از آن ها چندان صحیح بنظر نمى رسد ، مثلا برخى معتقدند که مراد فاطمه علیهاالسلام این است که زن نگاه شهوت آلود به مرد نکند . و همچنین به زن چنین نگاهى نکند .

در پاسخ باید گفت : این گونه نگاه کردن براى زن و مرد حرام است نه این که بهتر آن است که چنین نگاهى نکند .

و با این بیان حدیث را چه جور معنى کنیم ، آیا مقصود فاطمه این است که زن هرگز از خانه بیرون نرود ، که این معنى هم صحیح نیست ، زیرا نه تنها این امر امکان ندارد و عملى نیست ، بلکه با خطى مشى و سیره خود فاطمه مخالف است . زیرا عرض شد خود فاطمه علیهاالسلام رفت و آمد داشته .

پس منظور حضرت از این جمله چیست ؟بنظر مى رسد که حضرت زهرا علیهاالسلام تکیه اش بر این بوده که زن تا مى تواند از حضور غیر ضرورى خود بکاهد و در صورت حضور ، از اختلاط هاى نامشروع و گفت و شنودهاى غیر اخلاقى پرهیز کند .

اوج عفت و حجاب
اسماء مى گوید: حضرت زهراعلیها السلام در روزهاى آخر عمرش به من فرمود: «انّى قد استقبحت ما یصنع بالنساء، انّه یطرح على المرأة الثوب فیصفها لمن رأى، فلاتحملنى على سریر ظاهر، استرنى سترک اللَّه من النار»؛[12]«من بسیار زشت مى دانم که جنازه زنان را پس از مرگ بر روى تابوت سرباز گذاشته و بر روى آن پارچه اى مى افکنند که حجم بدن را براى بینندگان نمایش مى دهد. مرا بر روى تابوت آنچنانى نگذار و بدن مرا بپوشان که خدا تو را از آتش جهنم بازدارد.»

و به حضرت على علیه السلام عرض کرد: «اوصیک یابن عمّ! ان تتّخذ لى نعشاً، فقد رأیت الملائکة صوّروا صورته»؛[13]«وصیت مى کنم شما را اى پسر عمو که براى من تابوتى درست کنى، همان گونه که ملائکه شکل آن را به من نشان دادند.»

پی نوشت ها:
[1] . اطیب البیان، ج 13، ص 235.
[2] . غیبت، شیخ طوسى، ص 173.
[3] . بحارالانوار، ج 43، ص 84.
[4] . همان، ص 92.
[5] . بحارالانوار، ج 43، ص 91.
[6] . وسائل الشیعه، ج 14، ص 124.
[7] . شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج 16، ص 211.
[8] . وسائل الشیعه، ج 2، ص 876.
[9] . علم الیقین، ج 2، ص 686؛ بیت الاحزان، ص 93.
[10]. لگوی زن مسلمان (فارسی، چاپی) اصغر بحرانی. انتشارات عصر ظهور، قم، 1380 ش. رقعی، 80 ص
[11]. کشف الغمة ، ج 2، ص 92.
[12]. کشف الغمه، ج 2، ص 126 ؛ ذخائر العقبى، ص 53.
[13]. بحارالانوار، ج 43، ص 192.

منبع:
حوزه نت
مکارم شیرازی ناصر، 1305 -زهرا سلام الله علیها برترین بانوی جهان تالیف مکارم شیرازی مشخصات نشر : قم سرور 1386.
این مقاله در تاریخ 1403/10/17/ بروز رسانی شده است