سکانس هایی از زندگی اصحاب امام حسین(ع) (بخش اول)

یکی از مسائل و موضوعات بسیار مهمی که در حوزه عاشوار پژوهی ذهن محققان و اندیشمندان علوم اسلامی را به خود جلب کرده، ویژه گی و شاخص های طلایی یاران و اصحاب امام حسین(علیه السلام) است، جایگاه و اهمیت این موضوع از آن جهت است که فراگیری و زنده نگه داشتن آن شاخص ها در عصر غیبت می تواند کمک شایانی به محبان و شیعیان راستین مکتب اهل بیت(ع) در عرصه جهاد و جنگ علیه باطل و یاری امام غایب داشته باشد.
 

پرداختن به سکانس های زندگی اصحاب امام حسین(علیه السلام) و پرداختن به شاخص های زندگی ایشان از آن جهت اهمیت و ارزش دارد که ایشان در منابع روایی مورد توجه و تفقد و تمجید امام معصوم(علیه السلام) قرار گرفته اند، از طرفی برکسی پوشیده نیست که هیچ گاه یک معصوم بدون جهت فردی را مورد حمایت معنوی قرار نمی دهند، یاران با وفایی که در توصیف و بزرگی آنها از امام حسین(ع) این چنین نقل شده است: «اللَّهُمَّ إنَّکَ تَعلَمُ أنّی لا أعلَمُ أصحاباً خَیراً مِن أصحابی، ولا أهلَ بَیتٍ خَیراً مِن أهلِ بَیتی، فَجَزاکُمُ اللَّهُ خَیرا؛[1] بار خدایا! تو مى ‏دانى که من، نه یارانى بهتر از یاران خود مى‏ شناسم و نه خاندانى بهتر از خاندان خود. خداوند به شما جزاى خیر دهد که یارى و همکارى کردید.»

ولایت مداری و شجاعت (قیس بن مسهر صیداوی)

یکی از یاران با ارزش و شجاع امام حسین(ع) شخصی است به نام قیس بن مسهر صیداوی است، او کسی است که با شجاعت مرگ را تحقیر کرد، به طوری که مزدوران خبیث اموی را به حیرت افکند. زمانی که جناب مسلم به عقیل نامه ای مبنی بر آمادگی کوفیان به امام حسین(ع) نوشت، امام در جواب نامه ای نوشت و آن را به دست «قیس» داد، تا اینکه آن را به دست کوفیان برساند، پیک امام در مسیر رسیدن به کوفه وقتى که به قادسیّه رسید، توسط یکی از مأموران اموی به نام «حصین بن تمیم» دستگیر می شود، او را به سوى عبید الله بن زیاد می برد، عبید الله به [قیس‏] می گوید: برو بالاى قصر و به امام  ناسزا بگو، ولی این یار باوفا و شجاع امام حسین(ع)  وقتی بالای قصر رسید فرمود: اى مردم! این حسین بن على- بهترین خلق خدا- پسر فاطمه دختر رسول الله است [که به سوى شما مى‏آید] و من فرستاده او به طرف شما هستم، در [منزل‏] حاجر از او جدا شده ‏ام، [دعوتش‏] را اجابت کنید، سپس عبید الله بن زیاد و پدرش را لعنت کرد و براى على (علیه السّلام) طلب رحمت نمود. بنابراین عبید الله بن زیاد دستور داد او را از بالاى قصر [به زمین‏] پرتاب کنند، پرتابش کردند و بدنش قطعه ‏قطعه شد و مُرد.[2]

 به راستی حکایت این شهید والا مقام و سرگذشت مظلومانه او به خوبی گواه بر روحیه عظیم ولایت مداری، شجاعت، ایمان راستین به فرامین الهی است، به طوری که در اسارت دژخیمان نه تنها از آرمان و اعتقادات الهی خود باز نمی گردد، بلکه بر ایمان و باور او افزوده می شود،« الَّذینَ قالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إیماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ؛[3] اینها کسانى بودند که (بعضى از) مردم، به آنان گفتند: «مردم [لشکر دشمن‏] براى (حمله به) شما اجتماع کرده‏اند؛ از آنها بترسید!» اما این سخن، بر ایمانشان افزود؛ و گفتند: «خدا ما را کافى است؛ و او بهترین حامى ماست.»

یکی از برجسته ترین و مهمترین ویژگی و اوصاف ماندگار یاران امام حسین(ع) صداقت و وفاداری و پشتیبانی از امامت و ولایت است، یاران با وفایی که وقتی با امام خود هم قسم و هم پیمان شدند تا نثار جان بر حمایت از امام خود ایستادگی کردند و خود را مصداق روشن آیات الهی کردند: «مِنَ الْمُؤْمِنینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضى‏ نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدیلاً؛[4] در میان مؤمنان مردانى هستند که بر سر عهدى که با خدا بستند صادقانه ایستاده‏اند؛ بعضى پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشیدند)، و بعضى دیگر در انتظارند؛ و هرگز تغییر و تبدیلى در عهد و پیمان خود ندادند.»، منابع اسلامی این صداقت و حسن وفاداری را از زبان امام حسین(ع) این چنین نقل کرده اند: «أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی لَا أَعْلَمُ أَصْحَاباً أَوْفَى وَ لَا خَیْراً مِنْ أَصْحَابِی وَ لَا أَهْلَ بَیْتٍ أَبَر؛[5] اما بعد، حقاً که من اصحابى باوفاتر و نیکوتر از اصحاب خودم سراغ ندارم اهل بیتى از اهل بیت خودم نیکوکارتر و با عاطفه‏ تر نمى‏ بینم‏.»
 

راویان کربلا نقل کرده اند شب عاشورا وقتی امام حسین(ع) وارد خیمه بانوان حرم شد، حضرت زینب(سلام الله علیها) با نگرانی و اضطراب به امام فرمود: آیا اصحاب خود را امتحان کرده ای؟! من نگرانم که نکند به هنگام خطر تو را تنها بگذارند! منابع نقل کرده اند که امام فرمود: سوگند به خدا آنان را آزموده ام، دیدم همه استوار و آماده هستند و اشتیاق آنان به مرگ مانند اشتیاق کودک به پستان مادر است، وقتی جریان نگرانی و اضطراب زینب(سلام الله علیها) به اصحاب رسید: حبیب بن مظاهر با سایر اصحاب نزد خیمه بانوان رفت فرمود: ای گروه بانوان حرم رسول خدا(صلی الله علیه و اله) این شمشیرهای جوانمردان شماست که سوگند یاد کرده اند غلاف نکنند مگر اینکه گردن دشمنان شما بزنند، آن شب حبیب و سایر اصحاب هر یک به گونه  ای وفاداری و صداقت خود را با رجز خوانی برای دشمن بانگ برداشتند.[6]

برخی از محققان ویژگی های برجسته حبیب بن مظاهر را این چنین برشمرده اند: 1-فقاهت در دین که در نامه ی امام حسین(علیه السلام) به حبیب به مظاهر به آن اشاره شده است. 2-انس و الفت با قرآن به طوری که در منابع روایی در خصوص ایشان این چنین نقل شده است: «للهِ ِدَرُّکَ یا حَبِیب لَقَدْ کُنْتَ فاضِلاً تَخْتِمُ الْقُرآنَ فِی لَیلَةِ واحِدَة ؛[7]آفرین بر تو ای حبیب، تو شخص فاضلی بودی که در یک شب، قرآن را تمام می کردی.»3-عشق، ایمان، وفاداری و فداکاری
 
پی نوشت ها:
[1]. الصحیح من مقتل سید الشهداء و اصحابه «علیهم السلام»، ج‏1، ص752؛ ر.ک: لهوف/ترجمه میر ابو طالبى، ص134.
[2]. نخستین گزارش مستند از نهضت عاشورا / ترجمه وقعة الطف، ص97.
[3]. سوره مبارکه آل عمران، آیه 173.
[4]. سوره مبارکه احزاب، آیه23.
[5]. بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏44، ص 392.
[6]. مقتل الحسین مقرم، ص 266، 265.
[7]. ر.ک: موسوعه کلمات الامام الحسین، ص ۴۴۶، ش ۴۲۴، ص ۲۳۱. در ینابیع الموده، ج ۳، ص ۷۱.