أجَعَلْتُمْ سِقَایة الحَاجَّ وَ عِمَارَة الْمَسْجِدِالْحَرَامِ کمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیومِ الآخِرِ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لَایسْتَوُونَ عِندَ اللهِ وَ اللهُ لَایهْدِی الْقَومَ الظَّالِمینَ، الَّذِینَ آمَنُوا وَ هَاجَرُوا وَ جَاهَدُوا فِی سَبیلِ اللهِ بِأمْوالِهِمْ وَ أنْفُسِهِمْ أعْظَمُ دَرَجَة عِندَ اللهِ وَ اولئِک هُمُ الْفَائِزُونَ[1] آیا آب دادن به حاجیان و عمارت مسجدالحرام را با عمل کسی که به خدا و روز قیامت ایمان آورده و در راه خدا جهاد کرده است، برابر می دانید؟ نه! نزد خدا برابر نیستند و خدا ستمکاران را هدایت نمی کند. آنان که ایمان آوردند و مهاجرت کردند و در راه خدا به مال و جان خویش جهاد کردند، نزد خدا درجه ای عظیم تر دارد و کام یافته گان اند.
رسول اکرم (ص) در فضیلت مجاهد می فرمایند: «خداوند سه کس را دوست دارد: کسی که شب برخیزد و کتاب خدا را بخواند؛ کسی که با دست راست خود صدقه دهد و آن را با دست چپ خود مخفی دارد و کسی که با گروهی به جنگ برود و یارانش بگریزند و او در برابر دشمن بایستد.»[2] همچنین پیامبر اکرم (ص) درباره فضیلت مجاهدان در راه خدا، چنین فرمودند:
«لِلجَنَّة بَابٌ یقَالُ لَهُ بَابُ الْمُجَاهِدِینَ یمضُونَ إلَیهِ فَإذَا هُوَ مَفتُوحٌ وَ هُم مُتَقَلّدُونَ سُیوفَهُمْ وَ الْجَمعُ فِی الْمَوقِفِ وَ الْمَلائِکة تُرَحّبُ بِهِمْ.. .»[3]
بهشت را دری است که آن را درِ مجاهدان نام نهاده اند و مجاهدان از آن در به بهشت وارد می شوند، در حالی که شمشیرهایشان را حمایل ساخته و در موقف گرد آمده اند و فرشتگان به آن ها خوش آمد می گویند.
در فضیلت جهاد همین بس که قرآن کریم آن را معامله و تجارت با خداوند و موجب دوستی حق تعالی معرفی می کند. قرآن شریف می فرماید:
إِنَّ اللهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤمِنینَ أنْفُسَهُمْ وَ أمْوَالَهُمْ بِأنَّ لَهُمُ الْجَنَّة یقاتِلُونَ فِی سَبیلِ اللهِ فَیقْتُلُونَ وَ یقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیهِ حَقّاً فِی التَّوْرَیة وَ الإنجِیلِ وَ الْقُرآنِ وَ مَنْ أوفَی بِعَهْدِهِ مِنَ اللهِ فَاستَبشِرُوا بِبَیعِکمُ الَّذِی بَایعْتُم بِهِ وَ ذَلِک هُوَ الْفَوزُ الْعَظِیمُ[4] خداوند از مؤمنان جان ها و مال هایشان را خریده است تا بهشت از آنان باشد. در راه خدا جنگ می کنند، چه بکشند یا کشته شوند. وعده ی حقی که خدا در تورات و انجیل و قرآن داده است به حق برعهده ی اوست و چه کسی بهتر از خدا به عهد خود وفا خواهد کرد؟ بدین خرید و فروش که کرده اید، شاد باشید که کامیابی بزرگی است.
علّامه طباطبایی (قدس سره) در تفسیر این آیه شریفه می فرمایند: «کلمه «اشتراء» به معنای قبول آن جنسی است که در خرید و فروش در برابر پرداخت قیمت به انسان منتقل می شود. خدای سبحان در این آیه به کسانی که در راه خدا با جان و مال خود جهاد می کنند، وعده قطعی بهشت می دهد و می فرماید که این وعده را در تورات و انجیل هم داده است، همان طور که در قرآن می دهد. خداوند این وعده را در قالب تمثیل ریخته و آن را به خرید و فروش تشبیه کرده است؛ یعنی خود را خریدار، مؤمنان را فروشنده، جان و مال ایشان را کالای مورد معامله، بهشت را قیمت و بهای آن و تورات، انجیل و قرآن را سند آن خوانده است و چه تمثیل لطیفی به کار برده است. در آخر مؤمنان را به این معامله بشارت داده و به رستگاری عظیمی تهنیت داده است.»[5] قرآن کریم جهاد را موجب دوستی خداوند بیان می کند و می فرماید:
إِنَّ اللهَ یحِبُّ الَّذِینَ یقَاتِلونَ فِی سَبیلِهِ صَفّاً کأنَّهُم بُنْیانٌ مَرصُوصٌ[6] خداوند دوست دارد کسانی را که در راه او در صفی به هم پیوسته همچون شالوده های سُربی می جنگند.
بر اساس این آیه شریفه، کسانی که در راه خداوند و برقراری دین الهی محکم و استوار به جهاد با مشرکان و کافران بپردازند، مورد محبّت و دوستی حق تعالی قرار می گیرند و این منتهای سعادت انسان است.
قرآن کریم برای مجاهدانی که در جبهه ها به شهادت می رسند، ارزش فراوانی قائل است و از روایات پیشوایان معصوم (ع) نیز این نکته برداشت می شود که شهیدان راه خدا از مقام و منزلتی خاص برخوردار می شوند.
خداوند در قرآن مجید درباره شهیدان می فرماید:
وَ لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللهِ أمْواتاً بَلْ أحْیاءٌ عِنْدَ رَبّهِمْ یرزَقُونَ[7] کسانی را که در راه خدا کشته شده اند مرده مپندارید، بلکه آنان زنده اند و نزد پروردگارشان روزی داده می شوند.
در روایتی آمده است هنگامی که مجاهد به شهادت می رسد، فرشتگان به زمین نازل می شوند و او را به قصری در بهشت می برند که برای او تعبیه شده است و وسایل زندگی او را تا روز قیامت در آنجا فراهم می کنند. روز قیامت ملائکه او را نزد پیامبراکرم (ص) و زیر لوای حمد می برند و شهید از آنجا محشر را تماشا می کند. هنگامی که شهید از آب کوثر سیراب شد، همسر، فرزند، پدر، مادر و اقوام خود را زیر لوای حمد جمع می کند و پروردگار عالم نیز به خاطر او، همه خویشان و خانواده اش را مورد بخشایش خود قرار می دهد و آنان در بهشت در همسایگی امام حسین (ع) سرور شهیدان، سکنی می گزینند.
قرآن کریم و روایات پیشوایان معصوم (ع) این نکته را به ما می آموزد که شهیدانی که با نثار جان خود در راه خدا موجب عظمت و سربلندی اسلام می شوند، در بهشت در جوار پیامبراکرم (ص) قرار می گیرند و روز قیامت در صف اوّل و هم ردیف انبیا و اولیا می ایستند.
حضرت رسول اکرم (ص) در فضیلت شهیدان فرمودند:
«خداوند هفت فضیلت برای شهیدان راه خدا برشمرده است: با اوّلین قطره خونی که از بدن شهید بر زمین ریخته می شود، تمام گناهان او آمرزیده می شود؛ سر شهید در کنار دو فرشته قرار می گیرد و آن ها گرد و خاک از چهره او می زدایند و به او خوش آمد می گویند؛ از لباس های بهشتی بر اندام شهید پوشانده می شود؛ در بهشت پذیرایی کنندگان برای معطر کردن شهید بر یکدیگر سبقت می گیرند؛ پیش از آنکه روح از پیکر شهید جدا شود، جایگاه خود را در بهشت می بیند؛ در بهشت به روح او گفته می شود که در هر جایگاه و مقامی که می خواهی اقامت کن؛ شهید به وجه الله نظر می کند و چشمان او روشن می شود و شادمان از این است که از الطاف مخصوص الهی برخوردار می شود و خشنودی پروردگار را درک می کند.»[8] حضرت علی (ع) نخستین کسی است که در راه مبارزه با کافران و دشمنان اسلام و به منظور برقراری عدالت و مساوات میان مسلمانان، شمشیر خود را با این شعار حماسه آفرین که «گرامی ترین مرگ کشته شدن در راه خداست»، به کار برد و راه جهاد را برای همگان هموار کرد. آن حضرت در نهج البلاغه درباره فضیلت جهاد سخنان گهرباری فرموده و از مجاهدان راه خدا ستایش و تمجید فراوان کرده است. ایشان در زمینه شهادت می فرمایند:
«... إِنَّ أکرَمَ المَوتِ القَتلُ، وَالَّذِی نَفسُ ابنِ أبِی طَالِبٍ بِیدِهِ لَألفُ ضَربَة بِالسَّیفِ اهوَنُ عَلَی مِن مِیتَة عَلَی الفِرَاشِ فِی غَیرِ طَاعَة اللهِ»[9]
همانا گرامی ترین مرگ کشته شدن است. سوگند به آن که جان پسر ابوطالب به دست اوست، تحمل هزار ضربت شمشیر بر من آسان تر از جان دادن در بستری است که در غیر طاعت خدا باشد.
حضرت علی (ع) همچنین کسانی را که سستی می کنند و از رفتن به میدان جنگ و جهاد خودداری می کنند، مورد نکوهش و انتقاد قرار داده است و می فرمایند:
«فَمَنْ تَرَکهُ رَغبَة عَنهُ ألبَسَهُ اللهُ ثَوبَ الذُّلّ»
هر کس جهاد را ترک کند، لباس مذلت خواهد پوشید.[10] امیرمؤمنان (ع) با سخنان پرشور خود، تحول و حماسه شورانگیزی در روح شیعیان، به وجود آورد، به همین دلیل ما شیعیان باید سپاسگزار مولایمان علی (ع) باشیم؛ زیرا آن حضرت با گفتار و عمل خود شیوه مبارزه با ستمگران، عهدشکنان و منحرفان را به ما آموخت.
پی نوشت ها:
[1] توبه/ 19- 20
[2] نهج الفصاحه، ص 257
[3] وسائل الشّیعة، ج 15، ص 10
[4] توبه/ 111
[5] تفسیرالمیزان، ج 9، ص 626
[6] صف/ 4
[7] آلعمران/ 169
[8] وسائل الشّیعة، ج 11، ص 10
[9] نهجالبلاغه، خطبه 123
[10] همان، خطبه 27
منبع: حوزه نت
