زباله های الکترونیکی ( e-waste)
به مجموعه اي از قطعات سخت افزاري مانند CPU و ديگر اجزاي رايانه ای و RAM , MAIN BOARD شبكه اي ، تلفن همراه و همچنین اجزای برخی وسایل مانند مایکروویو و ماشین لباسشویی و... ، اطلاق مي شود كه به دلايلي غيرقابل استفاده شده است و امروزه به عنوان سریع ترین منبع تولید زباله دراتحادیه اروپا شناخته شده اند.
عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع طلبی مردم به استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث زباله های الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا تبدیل شود؛ مشکلی که کشورهای پیشرفته و بزرگ برای آن راه حلی یافته اند و با تصویب قانون خاص مربوط به آن و موظف شناساندن تولیدکنندگان به بازیافت محصولات تولید شده خود این مشکل را تا حدودی حل کرده اند.
بر اساس گزارش سازمان ملل بین 20 تا 50 میلیون تن زباله الکترونیکی در سال دفع شده و کشور آمریکا بزرگترین تولید کننده این زباله ها در جهان محسوب می شود.
بر اساس قوانین جهانی کنوانسیون زباله های الکترونیکی و الکتریکی ( WEE ) بازیافت این نوع زباله ها به میزان چهار کیلوگرم به ازای هر نفر الزامی است . به موجب این قانون تولیدکنندگان موظفند بودجه طرح های بازیافت را تامین کنند و خرده فروشان خدمات بازپس گیری را در اختیار مشتریان قرار دهند
طبق قراردادی از سوی سازمان ملل در سال 1989 برای کنترل زباله های خطرناک که از کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر وارد می شود، هر کشوری میتواند بصورت یک جانبه واردات این زباله ها را ممنوع کند، و صادر کنندگان نیز قبل از فرستادن زباله باید موافقت کشور مقصد را کسب کند. اما آمریکا که مهمترین منبع تولید زباله دیجیتال و سمی محسوب می شود، هرگز این قرارداد را امضا نکرد و کشورهایی مانند چین نیز بخاطر پول، مقادیر زیادی از این ضایعات را وارد می کنند. هم اکنون ۷۰درصد کامپیوترها و موبایل های جهان در چین بازیافت می‌شود
هر رايانه روميزي داراي ٣٢ درصد پلاستيك، نزديك به ٧ درصد سرب، 41 درصد آلومينيوم، 0016/٠درصد طلا، ٢0 درصد آهن، 189/٠درصد نقره و مقاديري فلزات سنگين و خطرناك مانند كادميوم، جيوه و آرسنيك است
گر چه زباله هاي الكترونيكي تنها 2 درصد از حجم كل زباله هاي جمع آوري شده در كشورهاي مختلف را تشكيل مي دهد؛ اما اين حجم ناچيز شامل 70 درصد زباله هاي حاوي مواد سمي است
مانيتور رايانه بين ٤ تا ٨ پوند و يك تلويزيون رنگي ٧٢ اينچي به طور متوسط ٨ پوند سرب دارد كه ازجمله زيان هاي آن، ايجاد آسيب هاي مغزي در كودكان است. Cpu نيز شامل مقاديري جيوه و كادميوم است
عنصر سمی از جمله "کادمیوم” عنصری سرطان زا محسوب می شود، "آرسنیک" می تواند به مسمومیت های شدید یا حتی مرگ منجر شود، "سرب” مشکلاتی همچون کند ذهنی، کم خونی و مسمومیت به دنبال دارد .كروم مي تواند زمينه بروز فشار خون بالا، كمبود آهن، بيماري هاي كبدي و آسيب هاي مغزي و عصبي را فراهم كند و در کنار همه اینها " جیوه " که تاثیر مخربی بر سیستم ایمنی بدن دارد و آنزیم ها و ژن ها را تغییر می دهد و موجب آسیب دیدن سیستم عصبی از جمله وارد آمدن صدماتی به حس چشایی، بینایی و لامسه می شود، همه این موارد موجب شده است تا نهادهای مسئول در کشورهای مختلف جهان برای دفع این نوع از زباله ها به صورت جدی اقدام کنند
بعضي شركت هاي بزرگ خود موظف به بازيافت كالاهاي توليدي شان شده اند. مثلاً در ژاپن شرکت HP هنگام فروش كالا مبلغي را نيز به عنوان بازيافت مي گيرد تا بعد از اسقاطي شدن كالاي الكترونيكي، آن را بار ديگر وارد چرخه بهره وري كند
فرآيند جداسازي قطعات الكترونيكي براي بازيافت كار پيچيده اي مي باشد به طوري كه در اروپا ٢ مركز در سوئد و انگلستان براي انجام اين كار احداث شده است و بقيه كشورها كالاهاي الكترونيكي خود را براي بازيافت به اين ٢ كشور مي فرستند.
بسیاری از قطعات دستگاههای رایانه ای "الکترومگنتیک" هستند اگر به صورت درست و کارشناسانه دفع نشوند با تشعشعاتی که از خود بروز می دهند سلامتی انسانها را با خطر جدی روبرو خواهند کرد. در قطعات "الکترومگنتیک" امواج به صورت عمود بر هم منتشر می شود که برای انسانها بسیار خطرناک است. درست مانند کاری که دستگاههای مایکروویو انجام می دهند و مواد غذایی را از درون می پزند این تشعشعات نیز می توانند تاثیرات خطرناک و مخرب ژنتیکی بر بدن انسانها گذاشته و علاوه بر آسیب رساندن به اندامهای داخلی بدن موجب متولد شدن کودکان ناقص الخلقه نیز شوند.
از سال1371رايانه وارد ايران شده و اولين محموله تقريباً شامل 10 هزار رايانه بوده است، طبق برآوردها طي چند سال اخير هر ساله يك ميليون و 200هزار تا يك ميليون و 500 هزار رايانه در ايران مونتاژ شده است.
زباله هاي رايانه اي هر چند به خاطر داشتن بعضي فلزات گران بها مثل طلا و پلاتين ارزشمند است، ولي بازيافت آن به علت وجود فلزات سنگين و سمي مثل سرب و كادميوم نياز به فناوري پيشرفته اي دارد.
بنابراين در ايران انجام اين كار اقتصادي نيست و فقط قطعات پلاستيكي و بعضي از فلزات آن مانند آلومينيوم و آهن توسط زباله جمع كن ها جداسازي و براي استفاده مجدد فروخته مي شود ولي قطعات مداري پس از چندين بار استفاده دور انداخته و با بقيه زباله ها دفن مي شود.
دفن يا سوزاندن اين زباله ها سبب ورود عناصر سنگين به آب هاي زيرزميني و گازهاي سمي به محيط زيست مي شود.
در كشور ما براساس ماده ١١ قانون مديريت پسماند، سازمان محيط زيست موظف است آيين نامه اجرايي مديريت پسماند را با همكاري دستگاه هاي ذي ربط تهيه كند تا نحوه برخورد با تمام پسماندها از جمله زباله هاي الكترونيكي مشخص شود.
طبق قانون مدیریت پسماندها، مسئولیت اجرایی پسماندهای ویژه و صنعتی بر عهده تولیدکنندگان آنها است و در واقع عرضه کنندگان اینگونه خدمات باید جنبه های مدیریت پسماندها ی تولیداتشان را هم ارائه دهند. ولی متاسفانه نه سازمان بازيافت و نه محيط زيست هنوز هيچ برنامه اي براي جمع آوري و بازيافت زباله هاي الكترونيكي نينديشيده اند.
بنابراین بهتر آن است که در قدم اول تلاش کنیم تا این وسایل هر چه دیرتر به زباله تبدیل شوند. با خرید تجهیزاتی که قابل ترقی دادن هستند می توان عمر محصول را تا حد ممکن افزایش داد. یا مثلاً مانیتور کامپیوتر را برای استفاده نگه داشت و تنها بخش پردازندة مرکزی ( CPU ) را تعویض نمود. می توان با اضافه کردن حافظه به یک کامپیوتر یا ترفیع دادن نرم افزاری از آن همچنان استفاده کرد. این نه تنها مقرون به صرفه است بلکه به نفع محیط زیست نیز می باشد. کامپیوترهای کار کرده را همچنین می توان به خیریه ها یا مدارس اهدا نمود یا آنها را به افراد، سازمانها یا مؤسسات دیگر فروخت.
بازیافت بهترین راه برای کامپیوترهای بسیار قدیمی که دیگر قابل ترفیع دادن نیستند یا بخصوص مانیتورهایی است که شکسته اند. تقریباً کل یک کامپیوتر می تواند بازیافت شود، از شیشة مانیتور گرفته تا پلاستیک کیس، مس موجود در منبع تغذیه، فلزات گران قیمت به کار رفته در مدارات، مودم یا منابع تغذیه. اما عملاً صرف هزینه های زیادی برای بازیافت ایمن این مواد به گونه ای که هیچ مشکل آلودگی برای محیط و کارکنان در این زمینه ایجاد نکنند لازم است.
راه حل دیگر برای مشکل زبالة الکترونیکی آن است که شرکتهای تولید کننده مسؤولیت سیل عظیم ابتکاراتی را که تولید می کنند بر عهده بگیرند. در واقع محصولات کهنه را از مشتریان پس بگیرند. ترفیع و بازیافت یک محصول بلا استفاده برای شرکت تولید کننده آسان تر است. همچنین این وظیفه می تواند شرکتهای تولید کننده را وادار سازد محصولاتشان را به گونه ای طراحی کنند که آسانتر قابل بازیافت باشد.
اما آیا تجزیة بیولوژیکی می تواند راه حل مقرون به صرفة دیگری باشد؟ آیا می توان با روشهای بیولوژیکی با استفاده از میکروارگانیسمهای خاص فلزات سنگین را بازیافت نمود و اینگونه از صرف روشهای هزینه بر و خطرناک شیمیایی رهایی جست یا با روشهای بیولوژیکی به محصولات ارزشمند دیگری دست یافت؟ آیا راه حل اساسی دیگر می تواند جایگزین کردن مواد سازندة وسایل الکترونیکی با موادی باشد که قابلیت فروپاشی زیستی را داشته باشند؟ این راه حل غریبی نیست. چنانچه یک شرکت ژاپنی ( Fujitsu ) با به کار بردن مواد قابل تجزیة زیستی با پایة گیاهی به جای پلی استایرن، نوارهای انتقالی ساخته است که برای بسته بندی تراشه های مقیاس بزرگ هنگام انتقال استفاده می شوند. این ماده از اسید پلی لاکتیک مشتق شده از ذرت ساخته شده است که هم از نظر زیستی قابل تجزیه است و هم هنگام سوزانده شدن گازهای سمی تولید نمی کند.
حال اگر بتوانیم مواد دیگری در خود تراشه ها یا دیگر اجزای داخلی وسایل الکترونیکی به کار ببریم که از نظر زیستی قابل تجزیه باشند، آیا قدمی دیگر به نفع خودمان برنداشته ایم؟
در صورتی که پسماندهای رایانه های و الکترونیکی با روش اصولی بازیافت شود می توان فلزات متعددی را از آنها استخراج کرد به نحوی که از یک تن زباله موبایل می توان 150 تا 300 گرم طلا به دست آورد.همین وزن گوشی تلفن همراه علاوه بر طلا حدود 100 کیلوگرم مس و سه کیلوگرم نقره را در کنار فلزهای دیگر در خود جای داده است.
ضمن اینکه پلاتین و نقره نیز از دیگر فلزات گرانبهایی است که در بازیافت اصولی می توان به دست آورد و این در حالی است که در معادن طلایی که اقتصادی به حساب می آید در هر تن سنگ معدن بین 20 تا 30 گرم طلا یافت می شود. از همین روی حضور شرکت های خصوصی برای کسب درآمد حائز اهمیت خواهدبود.
می گوید :«برای بسیاری گوشی های همراه انبار شده در کارخانه ما تنها یک توده فلزی و پلاستیکی به درد نخور هستند اما همین تپه های بی ارزش برای ما حکم معدن طلا را دارد.))
در کارخانه هانیو در 80 کیلومتری جنوب غربی توکیو استخراج طلا و نقره از داخل گوشی های همراه حسابی رونق دارد.
در این کارخانه مدارهای الکترونیکی در داخل کوره هایی قرار می گیرند و طلای آن در اثر حرارت آب شده و از سوراخی در زیر کوره خارج می شود. قیمت سه کیلو طلای به دست آمده از این روش حدود 90 هزار دلار است. این طلاهای مذاب پس از خروج از کوره به صورت شمش های طلا قالب گیری می شوند.
این کارخانه که 20 سال پیش فعالیت خود را در نزدیکی توکیوآغاز کرد، ماهانه بین 200 تا 300 کیلو شمش طلا با خلوصی معادل 99/99 درصد تولید می کند که قیمت آن حدود 8/8 میلیون دلار است. میزان تولید طلای این کارخانه تقریبا برابر میزان تولید طلایی است که از کارخانجات استخراج طلا از سنگ معدن به دست می آید. این کارخانه همچنین از کابل ها و جوهرهای سیاه که حاوی پلادیوم و نقره هستند و کارت های حافظه قدیمی انواع فلزها را استخراج می کند. به رغم اینکه دولت توجه خاصی به فعالیت این کارخانه و اهمیت آن در اقتصاد کشور مبذول داشته، این کارخانه با کمبود گوشی های قدیمی موبایل روبه رو است.
128 میلیون جمعیت ژاپن به طور متوسط از هر گوشی تلفن همراه دو سال و هشت ماه استفاده می کنند. این بدان معنی است که سالانه تعداد زیادی گوشی همراه از استفاده ساقط می شوند. مشکل کار اینجا است که تنها 10 تا 20 درصد از آنها بازیافت می شوند زیرا مردم اغلب گوشی های خود را در کمد خانه هایشان نگه می دارند زیرا نگرانند که مبادا اطلاعات شخصی در آنها باشد که ممکن باشد در آینده به آنها نیاز پیدا کنند. در مارس 2007 تنها 558 تن گوشی قدیمی تلفن همراه برای بازیافت جمع آوری شد که میزان آن یک سوم میزان گوشی های همراه از رده خارج شده یی بود که در سه سال گذشته دور انداخته شده بودند.
/س
عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع طلبی مردم به استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث زباله های الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا تبدیل شود؛ مشکلی که کشورهای پیشرفته و بزرگ برای آن راه حلی یافته اند و با تصویب قانون خاص مربوط به آن و موظف شناساندن تولیدکنندگان به بازیافت محصولات تولید شده خود این مشکل را تا حدودی حل کرده اند.
بر اساس گزارش سازمان ملل بین 20 تا 50 میلیون تن زباله الکترونیکی در سال دفع شده و کشور آمریکا بزرگترین تولید کننده این زباله ها در جهان محسوب می شود.
بر اساس قوانین جهانی کنوانسیون زباله های الکترونیکی و الکتریکی ( WEE ) بازیافت این نوع زباله ها به میزان چهار کیلوگرم به ازای هر نفر الزامی است . به موجب این قانون تولیدکنندگان موظفند بودجه طرح های بازیافت را تامین کنند و خرده فروشان خدمات بازپس گیری را در اختیار مشتریان قرار دهند
طبق قراردادی از سوی سازمان ملل در سال 1989 برای کنترل زباله های خطرناک که از کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر وارد می شود، هر کشوری میتواند بصورت یک جانبه واردات این زباله ها را ممنوع کند، و صادر کنندگان نیز قبل از فرستادن زباله باید موافقت کشور مقصد را کسب کند. اما آمریکا که مهمترین منبع تولید زباله دیجیتال و سمی محسوب می شود، هرگز این قرارداد را امضا نکرد و کشورهایی مانند چین نیز بخاطر پول، مقادیر زیادی از این ضایعات را وارد می کنند. هم اکنون ۷۰درصد کامپیوترها و موبایل های جهان در چین بازیافت می‌شود
هر رايانه روميزي داراي ٣٢ درصد پلاستيك، نزديك به ٧ درصد سرب، 41 درصد آلومينيوم، 0016/٠درصد طلا، ٢0 درصد آهن، 189/٠درصد نقره و مقاديري فلزات سنگين و خطرناك مانند كادميوم، جيوه و آرسنيك است
****
***
***
***
گر چه زباله هاي الكترونيكي تنها 2 درصد از حجم كل زباله هاي جمع آوري شده در كشورهاي مختلف را تشكيل مي دهد؛ اما اين حجم ناچيز شامل 70 درصد زباله هاي حاوي مواد سمي است
مانيتور رايانه بين ٤ تا ٨ پوند و يك تلويزيون رنگي ٧٢ اينچي به طور متوسط ٨ پوند سرب دارد كه ازجمله زيان هاي آن، ايجاد آسيب هاي مغزي در كودكان است. Cpu نيز شامل مقاديري جيوه و كادميوم است
عنصر سمی از جمله "کادمیوم” عنصری سرطان زا محسوب می شود، "آرسنیک" می تواند به مسمومیت های شدید یا حتی مرگ منجر شود، "سرب” مشکلاتی همچون کند ذهنی، کم خونی و مسمومیت به دنبال دارد .كروم مي تواند زمينه بروز فشار خون بالا، كمبود آهن، بيماري هاي كبدي و آسيب هاي مغزي و عصبي را فراهم كند و در کنار همه اینها " جیوه " که تاثیر مخربی بر سیستم ایمنی بدن دارد و آنزیم ها و ژن ها را تغییر می دهد و موجب آسیب دیدن سیستم عصبی از جمله وارد آمدن صدماتی به حس چشایی، بینایی و لامسه می شود، همه این موارد موجب شده است تا نهادهای مسئول در کشورهای مختلف جهان برای دفع این نوع از زباله ها به صورت جدی اقدام کنند
بعضي شركت هاي بزرگ خود موظف به بازيافت كالاهاي توليدي شان شده اند. مثلاً در ژاپن شرکت HP هنگام فروش كالا مبلغي را نيز به عنوان بازيافت مي گيرد تا بعد از اسقاطي شدن كالاي الكترونيكي، آن را بار ديگر وارد چرخه بهره وري كند
فرآيند جداسازي قطعات الكترونيكي براي بازيافت كار پيچيده اي مي باشد به طوري كه در اروپا ٢ مركز در سوئد و انگلستان براي انجام اين كار احداث شده است و بقيه كشورها كالاهاي الكترونيكي خود را براي بازيافت به اين ٢ كشور مي فرستند.
بسیاری از قطعات دستگاههای رایانه ای "الکترومگنتیک" هستند اگر به صورت درست و کارشناسانه دفع نشوند با تشعشعاتی که از خود بروز می دهند سلامتی انسانها را با خطر جدی روبرو خواهند کرد. در قطعات "الکترومگنتیک" امواج به صورت عمود بر هم منتشر می شود که برای انسانها بسیار خطرناک است. درست مانند کاری که دستگاههای مایکروویو انجام می دهند و مواد غذایی را از درون می پزند این تشعشعات نیز می توانند تاثیرات خطرناک و مخرب ژنتیکی بر بدن انسانها گذاشته و علاوه بر آسیب رساندن به اندامهای داخلی بدن موجب متولد شدن کودکان ناقص الخلقه نیز شوند.
از سال1371رايانه وارد ايران شده و اولين محموله تقريباً شامل 10 هزار رايانه بوده است، طبق برآوردها طي چند سال اخير هر ساله يك ميليون و 200هزار تا يك ميليون و 500 هزار رايانه در ايران مونتاژ شده است.
زباله هاي رايانه اي هر چند به خاطر داشتن بعضي فلزات گران بها مثل طلا و پلاتين ارزشمند است، ولي بازيافت آن به علت وجود فلزات سنگين و سمي مثل سرب و كادميوم نياز به فناوري پيشرفته اي دارد.
بنابراين در ايران انجام اين كار اقتصادي نيست و فقط قطعات پلاستيكي و بعضي از فلزات آن مانند آلومينيوم و آهن توسط زباله جمع كن ها جداسازي و براي استفاده مجدد فروخته مي شود ولي قطعات مداري پس از چندين بار استفاده دور انداخته و با بقيه زباله ها دفن مي شود.
دفن يا سوزاندن اين زباله ها سبب ورود عناصر سنگين به آب هاي زيرزميني و گازهاي سمي به محيط زيست مي شود.
در كشور ما براساس ماده ١١ قانون مديريت پسماند، سازمان محيط زيست موظف است آيين نامه اجرايي مديريت پسماند را با همكاري دستگاه هاي ذي ربط تهيه كند تا نحوه برخورد با تمام پسماندها از جمله زباله هاي الكترونيكي مشخص شود.
طبق قانون مدیریت پسماندها، مسئولیت اجرایی پسماندهای ویژه و صنعتی بر عهده تولیدکنندگان آنها است و در واقع عرضه کنندگان اینگونه خدمات باید جنبه های مدیریت پسماندها ی تولیداتشان را هم ارائه دهند. ولی متاسفانه نه سازمان بازيافت و نه محيط زيست هنوز هيچ برنامه اي براي جمع آوري و بازيافت زباله هاي الكترونيكي نينديشيده اند.
حال بایستی با این زباله های خطرناک چه کرد؟
بنابراین بهتر آن است که در قدم اول تلاش کنیم تا این وسایل هر چه دیرتر به زباله تبدیل شوند. با خرید تجهیزاتی که قابل ترقی دادن هستند می توان عمر محصول را تا حد ممکن افزایش داد. یا مثلاً مانیتور کامپیوتر را برای استفاده نگه داشت و تنها بخش پردازندة مرکزی ( CPU ) را تعویض نمود. می توان با اضافه کردن حافظه به یک کامپیوتر یا ترفیع دادن نرم افزاری از آن همچنان استفاده کرد. این نه تنها مقرون به صرفه است بلکه به نفع محیط زیست نیز می باشد. کامپیوترهای کار کرده را همچنین می توان به خیریه ها یا مدارس اهدا نمود یا آنها را به افراد، سازمانها یا مؤسسات دیگر فروخت.
بازیافت بهترین راه برای کامپیوترهای بسیار قدیمی که دیگر قابل ترفیع دادن نیستند یا بخصوص مانیتورهایی است که شکسته اند. تقریباً کل یک کامپیوتر می تواند بازیافت شود، از شیشة مانیتور گرفته تا پلاستیک کیس، مس موجود در منبع تغذیه، فلزات گران قیمت به کار رفته در مدارات، مودم یا منابع تغذیه. اما عملاً صرف هزینه های زیادی برای بازیافت ایمن این مواد به گونه ای که هیچ مشکل آلودگی برای محیط و کارکنان در این زمینه ایجاد نکنند لازم است.
راه حل دیگر برای مشکل زبالة الکترونیکی آن است که شرکتهای تولید کننده مسؤولیت سیل عظیم ابتکاراتی را که تولید می کنند بر عهده بگیرند. در واقع محصولات کهنه را از مشتریان پس بگیرند. ترفیع و بازیافت یک محصول بلا استفاده برای شرکت تولید کننده آسان تر است. همچنین این وظیفه می تواند شرکتهای تولید کننده را وادار سازد محصولاتشان را به گونه ای طراحی کنند که آسانتر قابل بازیافت باشد.
اما آیا تجزیة بیولوژیکی می تواند راه حل مقرون به صرفة دیگری باشد؟ آیا می توان با روشهای بیولوژیکی با استفاده از میکروارگانیسمهای خاص فلزات سنگین را بازیافت نمود و اینگونه از صرف روشهای هزینه بر و خطرناک شیمیایی رهایی جست یا با روشهای بیولوژیکی به محصولات ارزشمند دیگری دست یافت؟ آیا راه حل اساسی دیگر می تواند جایگزین کردن مواد سازندة وسایل الکترونیکی با موادی باشد که قابلیت فروپاشی زیستی را داشته باشند؟ این راه حل غریبی نیست. چنانچه یک شرکت ژاپنی ( Fujitsu ) با به کار بردن مواد قابل تجزیة زیستی با پایة گیاهی به جای پلی استایرن، نوارهای انتقالی ساخته است که برای بسته بندی تراشه های مقیاس بزرگ هنگام انتقال استفاده می شوند. این ماده از اسید پلی لاکتیک مشتق شده از ذرت ساخته شده است که هم از نظر زیستی قابل تجزیه است و هم هنگام سوزانده شدن گازهای سمی تولید نمی کند.
حال اگر بتوانیم مواد دیگری در خود تراشه ها یا دیگر اجزای داخلی وسایل الکترونیکی به کار ببریم که از نظر زیستی قابل تجزیه باشند، آیا قدمی دیگر به نفع خودمان برنداشته ایم؟
در صورتی که پسماندهای رایانه های و الکترونیکی با روش اصولی بازیافت شود می توان فلزات متعددی را از آنها استخراج کرد به نحوی که از یک تن زباله موبایل می توان 150 تا 300 گرم طلا به دست آورد.همین وزن گوشی تلفن همراه علاوه بر طلا حدود 100 کیلوگرم مس و سه کیلوگرم نقره را در کنار فلزهای دیگر در خود جای داده است.
ضمن اینکه پلاتین و نقره نیز از دیگر فلزات گرانبهایی است که در بازیافت اصولی می توان به دست آورد و این در حالی است که در معادن طلایی که اقتصادی به حساب می آید در هر تن سنگ معدن بین 20 تا 30 گرم طلا یافت می شود. از همین روی حضور شرکت های خصوصی برای کسب درآمد حائز اهمیت خواهدبود.
بازیافت قطعات الکترونیکی در ژاپن
می گوید :«برای بسیاری گوشی های همراه انبار شده در کارخانه ما تنها یک توده فلزی و پلاستیکی به درد نخور هستند اما همین تپه های بی ارزش برای ما حکم معدن طلا را دارد.))
در کارخانه هانیو در 80 کیلومتری جنوب غربی توکیو استخراج طلا و نقره از داخل گوشی های همراه حسابی رونق دارد.
در این کارخانه مدارهای الکترونیکی در داخل کوره هایی قرار می گیرند و طلای آن در اثر حرارت آب شده و از سوراخی در زیر کوره خارج می شود. قیمت سه کیلو طلای به دست آمده از این روش حدود 90 هزار دلار است. این طلاهای مذاب پس از خروج از کوره به صورت شمش های طلا قالب گیری می شوند.
این کارخانه که 20 سال پیش فعالیت خود را در نزدیکی توکیوآغاز کرد، ماهانه بین 200 تا 300 کیلو شمش طلا با خلوصی معادل 99/99 درصد تولید می کند که قیمت آن حدود 8/8 میلیون دلار است. میزان تولید طلای این کارخانه تقریبا برابر میزان تولید طلایی است که از کارخانجات استخراج طلا از سنگ معدن به دست می آید. این کارخانه همچنین از کابل ها و جوهرهای سیاه که حاوی پلادیوم و نقره هستند و کارت های حافظه قدیمی انواع فلزها را استخراج می کند. به رغم اینکه دولت توجه خاصی به فعالیت این کارخانه و اهمیت آن در اقتصاد کشور مبذول داشته، این کارخانه با کمبود گوشی های قدیمی موبایل روبه رو است.
128 میلیون جمعیت ژاپن به طور متوسط از هر گوشی تلفن همراه دو سال و هشت ماه استفاده می کنند. این بدان معنی است که سالانه تعداد زیادی گوشی همراه از استفاده ساقط می شوند. مشکل کار اینجا است که تنها 10 تا 20 درصد از آنها بازیافت می شوند زیرا مردم اغلب گوشی های خود را در کمد خانه هایشان نگه می دارند زیرا نگرانند که مبادا اطلاعات شخصی در آنها باشد که ممکن باشد در آینده به آنها نیاز پیدا کنند. در مارس 2007 تنها 558 تن گوشی قدیمی تلفن همراه برای بازیافت جمع آوری شد که میزان آن یک سوم میزان گوشی های همراه از رده خارج شده یی بود که در سه سال گذشته دور انداخته شده بودند.
برگرفته از :
پایگاه خبری فضای سبز و محیط زیست ایران ( سبز پرس ) WWW.isdle.ir
پایگاه خبری آی سی تی ایرانwww.iranictnews.ir
/س
