آیندهنگری در تعالیم اسلام
وضعیت آینده هر انسانی وابسته به کارهایی است که امروز انجام می دهد. از این رو لازم است در آغاز هر کاری نتیجه آن را بسنجد و میزان تأثیر آن را در سرنوشت خویش باز شناسد
سهشنبه، 7 آبان 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
« المؤمنون هم الذین عرفوا ما أمامهم؛ مؤمنان کسانی هستند که آینده خویش را می شناسند. » وضعیت آینده هر انسان وابسته به کارهایی است که امروز انجام می دهد. از این رو لازم است در آغاز هر کاری نتیجه آن را بسنجد و میزان تأثیر آن را در سرنوشت خویش باز شناسد و اگر فایده ای به حالش ندارد انجام ندهد و هرگز بدون تأمل و دقت دست به کاری نزند. علی (علیه السلام) فرمود: « من تورط فی الأمور بغیر نظر فی العواقب فقد تعرض للنوائب؛ کسی که بدون تدبر و پایان اندیشی در کارها وارد شود، خود را در معرض بلاها و مصیبت ها افکنده است. » نظامی در این باره خوب سروده است :
در سر کاری که در آیی نخست رخنه بیرون شدنش کن درست
تا نکنی جای قدم استوار پای منه در طلب هیچ کار
حضرت على (علیه السلام ) ضمن وصیت به فرزندش محمد حنیفه می فرماید: کسی که از اندیشه دیگران [ با مشورت آنان ] استقبال کند، موارد خطا را می شناسد و کسی که بدون تدبر و پایان اندیشی در کارها وارد شود، خود را در معرض بلا و مصیبت های سخت قرار داده است و پایان اندیشی پیش از انجام کار تو را از پشیمانی مصون می دارد. همان طوری که آینده نگری در امور معنوی و اخلاقی برای انسان فایده دارد، در کارهای مربوط به دنیا نیز مفید است و بدون آن ممکن است آسیب های زیادی در زندگی دامن گیر انسان شود. امیر مؤمنان علی (علیه السلام) فرمود: «حسن التدبیر ینمی قلیل المال و سوء التدبیر یفنی کثیره ؛ تدبیر درست، مال کم را می افزاید و تدبیر نا درست، مال زیاد را کم می کند.»
و نیز فرمود: «آفه المعاش سوء التدبیر؛ عدم عاقبت اندیشی، آفت زندگی است.» و در سخنی دیگر فرمود: « سوء التدبیر مفتاح الفقر؛ تدبیر غلط در زندگی، کلید فقر است.» از این رو پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) تأکید فراوان داشت که پیروانش در آغاز هر کاری فرجام آن را بررسی کنند.
امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که مردی به حضور پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) شرفیاب شد و درخواست کرد که به او سفارشی کند. حضرت پرسید: آیا سفارش پذیر هستی که به تو سفارش کنم ؟ آن مرد جواب داد: آری. آن گاه پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) به او فرمود: «فانی أوصیک اذا أنت هممت بامر فتدبر عاقبته، فان یک رشدا فامضه وان غیة فانته عنه ؛ به تو سفارش می کنم هر وقت تصمیم بر کاری گرفتی، به پایان آن بیندیش؛ اگر آن را درست و مطابق مصلحت دیدی انجام بده و اگر نا درست و گمراه کننده بود از انجام دادن آن خودداری کن.»
واژه تدبیر که زیاد در روایات به آن تأکید شده است، به معنای این است که انسان ببیند پایان کار و حرکتش چه نتیجه ای دارد و به کجا منتهی می شود. به طور کلی آینده نگری و تدبیر، لازمه مدیریت انسان در امور فردی و اجتماعی است و بدون آن در زندگی کامیاب و موفق نخواهد شد، زیرا آدمی در طول زندگی به ویژه در جوانی همواره با مسائلی مواجه است که نیاز به اندیشه و تدبر و پایان نگری دارد ؛ مانند انتخاب دوست، انتخاب رشته تحصیلی، انتخاب شغل، انتخاب همسر، انتخاب محل سکونت و ده ها مسائل دیگر که هر یک برای جوانان یک امر حیاتی و سرنوشت ساز است. از این رو هم خود جوانان باید به فکر آینده خویش باشند و هم مربیان لایق آنان را متوجه مسئولیت خطیرشان کرده و به آینده نگری تشویق کنند.
پیشوایان دینی ما نیز این روش را به کار می بستند و خطاب به نوجوانان آنان را به کسب دانش به منظور کسب کمال و موقعیت های آینده تشویق می کردند. علی (علیه السلام) در این باره می فرمود: «من لم یتعلم فی الصغر لم یتقدم فی الکبر؛ کسی که در کودکی دانش نیاموزد در بزرگی از دیگران تقدم و پیشی نخواهد گرفت.»
امام حسن مجتبی (علیه السلام) نیز به فرزندان خود و فرزندان برادرش می فرمود: «انکم صغار قوم و یوشک أن تکونوا کبار قوم آخرین فتعلموا العلم فمن لم یستطع منکم أن یحفظه فلیکتبه و لیضعه فی بیته ؛ شما کودکان اجتماع امروز، امید می رود از بزرگان جامعه فردا باشید. پس در فراگیری دانش بکوشید و هر کدام از شما هم قادر به حفظ آن نیستید، مطالب را بنویسید و در منزل نگه دارید.» البته نباید آینده نگری را با ترس از آینده اشتباه گرفت، زیرا ترس بی جا از آینده، مایه نگرانی و رکود است؛ اما آینده نگری پذیرفتن واقعیت ها و برنامه ریزی برای موفقیت است.
منبع: اصول ومبانی مدیریت در اسلام، مهرداد حسن زاده و عبد العظیم عزیزخانی، انتشارات هنر آبی، چاپ اول، تهران، 1390
مقالات مرتبط
مدیریت در دیدگاه اسلامی
بُعد کاریزماتیک امام خمینی در مدیریت
اول علما و دوم امیران جامعه
عدم تقدم بر خدا
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله سیدعبدالکریم کشمیرى (رحمه الله)
توصیه هاى اخلاقى ـ عرفانى امام خمینى به فرزندش سیداحمد خمینى
اوصاف و ویژگیهای منتظران امام زمان(عج) چگونه است؟
اهداف و آرمان هاى امام خمینی (رحمه الله) از منظر رهبر انقلاب
دوست کیست و نحوه ارتباط و معاشرت با او از منظر ائمه اطهار
چرا زنازادگان عاقبت بخیر نمی شوند؟
اهمیت نماز در سیره علمى و عملى امام خمینی (رحمه اللّه)
نحوه کاشت و نگهداری از گل قلب ارغوانی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
نحوه کاشت و نگهداری از گل فیلودندرون یا گوش گرگی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نحوه خواندن نماز والدین
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
پیش شماره شهر های استان تهران
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
گیاه بیلهر خواص و عوارضی دارد؟
سمبل پرندگان و معانی آنها
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
موارد بیشتر برای شما
ایران از آبرویش دفاع کرد، کشورهای عربی که آبرویی برایشان نمانده!
وقتی ابتکار یک کارگر برای دریافت انگشتر جواب میدهد!
آزادی بیان به سبک فرانسه
بازتاب حمله موشکی ایران به صهیونیستها در پاکستان
منطق معیوب تنشزدایی آمریکایی
استعفای بالاترین مقام نظامی صهیونیستها
ابوعبیده: ما دیدیم که تاثیر عملیات ایران چقدر بود
آشنایی با ایرانشناس و ادیب برجسته
امضای قرارداد واگذاری سرخابیها با حضور وزرای ورزش و اقتصاد
پاسخ کوبنده نماینده کویت در سازمان ملل به نماینده اسرائیل
ایرانیان نشان دادند که میتوانند برای اسرائیل یک فاجعه بیافرینند!
لحظات دلهره آور از نجات راننده گرفتار در خودرو آتش گرفته
حضرت عبدالعظیم، شاه سلام علیک/حسین طاهری
بالا گرفت روز اُحد تا که کارزار/حسین طاهری
تو طبیب دل بیمار منی/محمدحسین پویانفر