این روزها بحث تعیین جنسیت جنین به موضوع داغی تبدیل شده که خیلی از همسران، حتی در جوامع پیشرفته به دنبال تعیین جنسیت جنین خود هستند. اما آیا واقعا می توانیم جنس فرزندمان را خودمان انتخاب کنیم؟ راستی اگر تعیین جنسیت فرزند آسان بود، چند درصد افراد دختر یا پسر بودن کودکشان را انتخاب می کردند؟ جنسیت جنین چگونه شکل می گیرد؟
سال‌هاست که دانشمندان اعلام کرده اند هر یک از والدین نیمی از ساختار ژنتیکی کودکشان را تامین می کنند. درباره ی تعیین جنسیت جنین نیز این مساله صادق است، به نحوی که دو کروموزم جنسی هر فرد، یکی از پدر و یکی از مادر تامین شده است. دو نوع کروموزوم جنسی در بدن وجود دارد: کروموزوم X و کروموزوم .
سلول جنسی زن (تخمک) دارای فرمول XX است و به فرزندش می تواند فقط یک کروموزم X بدهد. اما سلول های جنسی مرد (اسپرم) دارای دو نوع کروموزم جنسی Y وX هستند. بنابراین بسته به اینکه کدام نوع اسپرم حاوی( X یا Y) با تخمکی که حاوی کروموزوم X است ترکیب شود، تعیین جنسیت جنین انجام می شود. اگر اسپرم حاوی کروموزم Y موفق به نفوذ در تخمک شود، جنین پسر خواهد بود و اگر اسپرم حاوی X به تخمک وارد شود، جنین، دختر خواهد بود.
در واقع تمام روشهای توصیه شده برای تعیین جنسیت جنین، پیش از وقوع حاملگی موثرند. حتی چند ثانیه پس از لقاح، دیگر نمی توان جنسیت جنین را تغییر داد، زیرا بلافاصله پس از ورود اولین اسپرم به تخمک، غشایی محکم در اطراف آن ایجاد می شود که اجازه ورود اسپرم دیگری را نمی دهد. یکی از مسائل مهمی که سبب تعیین جنسیت جنین می شود، ویژگی های متفاوت اسپرم‌هاست. به عبارت دیگر، اسپرم‌های حاوی X (مولد دختر) از نظر سرعت حرکت، محیط مناسب زندگی، طول عمر و... با اسپرم‌های حاوی Y (مولد پسر) متفاوت هستند.
این تفاوت ها در کنار تفاوت‌هایی که در غشای تخمک، شرایط محیطی رحم و بسیاری از عوامل شناخته شده و ناشناخته‌ی دیگر وجود دارد، جنسیت جنین را رقم می زند. محققان دریافته اند اسپرم‌های حاوی X از اسپرم‌های Y کمی بزرگترند. بنابر این اسپرم‌های X به سبب حجیم بودن، حرکت کندتری دارند.
اما از سویی دیگر میزان PH محیط داخلی رحم که به طور طبیعی کمی حالت اسیدی دارد، نیز بر طول عمر اسپرم‌ها تاثیر می گذارد. اسپرم‌های Y در محیط رحم دوام کمتری دارند. در عوض اسپرم‌های مولد دختر در محیط اسیدی طول عمر بیشتری دارند. اما آیا می توان از این ویژگی ها برای تعیین جنسیت جنین بهره گرفت؟
روشهای تجربی تعیین جنسیت جنین
ویژگی‌های متفاوت اسپرم‌ها برای ادامه حیات سبب شده است برخی دانشمندان علوم پزشکی و فیزیولوژی با تکیه بر تجربیات علمی خود، توصیه هایی برای پسردار یا دختردار شدن ارائه دهند. دکتر لاندروم شتلز، برای اولین بار با انتشار یک کتاب، روشهای خاصی را برای تعیین جنسیت جنین ارائه کرد و پس از آن، پزشکان زیادی از این روش ها برای زوج‌های علاقمند، بهره گرفتند.به اعتقاد دکتر شتلز، زمان تخمک گذاری مادر و وقوع عمل لقاح، نقش مهمی را در تعیین جنسیت جنین ایفا می کند. در واقع روشهای دکتر شتلز بر پایه تخمین زمان تخمک گذاری مادر بنا شده است. او معتقد است اگر لقاح در فاصله کمتر از ۱۲ ساعت از زمان تخمک گذاری به وقوع بپیوندد، احتمال پسردار شدن بیشتر است. اما به سبب دوام کمتر اسپرم‌های Y اگر لقاح بعد از یک روز از تخمک گذاری مادر صورت گیرد، احتمال دختردار شدن را بیشتر خواهد کرد. لذا آنچه در تعیین جنسیت جنین اهمیت دارد، دانستن زمان تخمک گذاری است که کار ساده ای نیست.
از نظر بیولوژی، زمان تخمک گذاری هر زنی به ویژگی های ژنتیکی و اکتسابی وی بستگی دارد و اگر چه طبق یک اصل کلی فیزیولوژیک، تخمک گذاری در نیمه سیکل قاعدگی (تقریبا ۱۳ تا ۱۵ روز پس از اولین روز قاعدگی آخر) رخ می دهد، اما زمان دقیق آن مشخص نیست و تنها با کنترل دقیق توسط دستگاه اولتراسوند قابل تشخیص است. با این حال پزشکان معتقدند هنگام تخمک گذاری، دمای بدن زن کمی بالا می رود و با استفاده از این موضوع، می توان زمان آن را تخمین زد. برای این کار زن باید هر روز دمای بدن خود را اندازه بگیرد و آن را یادداشت کند. روزی که دمای بدن وی، نیم تا یک درجه زیاد شود، روز تخمک گذاری وی خواهد بود. با این همه نمی توان خطاهای دید فرد و خطای ابزار سنجش دما را در این روش نادیده گرفت.
رژیم‌های غذایی خاص برای انتخاب جنسیت فرزند
یکی از روشهای پرطرفدار که امروزه به شکلی رایج برای تعیین جنسیت جنین تجویز می شود، رژیم‌های غذایی خاص است که باید توسط مادر رعایت شود. رعایت رژیم‌های غذایی خاص از سوی مادر باعث تغییر میزان اسیدیته (PH) محیط داخلی رحم می شود و این مساله می تواند در بقا و فعالیت اسپرم‌های X و Y و در نتیجه تعیین جنسیت جنین تاثیر گذار باشد.منابع غذایی پروتئینی
مصرف بعضی از مواد غذایی در تعیین جنسیت جنین موثر است. با این تفاصیل مصرف برخی غذاها که سبب اسیدی شدن محیط داخلی رحم می شود، می تواند باعث بقا و فعالیت بیشتر اسپرم‌های حاوی X شود و احتمال دخترشدن جنین افزایش یابد. غذاهای حاوی کلسیم و منیزیم مانند شیر و سایر لبنیات، ماهی، میگو، سبزیجات تازه مثل کرفس، پیاز و اسفناج، کاکائو و غذاهای شیرین، همراه با حذف نمک از غذا در تعیین جنسیت جنین موثر بوده و می توانند احتمال دختر شدن جنین را زیاد کنند.منبع: تعیین جنسیت جنین، فاطمه تقدسی‌نیا، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
