آزادسازی انحصار خدمات عمومی در حوزه پخش گسترده (رادیو تلویزیون) و مخابرات که در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ در بسیاری از کشورها رخ داد، به گسترش سریع شبکه‌های رادیو - تلویزیونی و شرکت های مخابراتی تجاری و خصوصی منتهی گردید که قوانین دست و پاگیر کمتری داشتند. شبکه‌های تجاری پخش گسترده (رادیو تلویزیونی) جدید، گسترش تبلیغات توده ای را تقویت می کردند و رشد تبلیغات فراملی و شرکت های تحقیقات بازار را تشویق می کردند. «بخش انتشارات نیز تحت تأثیر افزایش مالکیت خارجی روزنامه‌ها و شرکت های انتشاراتی چند ملیتی و همچنین مالکیت چندرسانه ای قرار گرفت، که به دنبال یکپارچگی عمودی در سراسر سطوح تحویلی به منظور ایجاد پیوند بین کتابها، نشریات و روزنامه‌ها با فیلم، ویدئو، دی وی دی و تبلیغات بود.
پیشرفتهای فن آورانه نیز در این فرایند نقش عمده ای ایفا نمودند؛ این پیشرفت ها به شیوه عمل حوزه کسب و کار، جامعه و حکومت و تعامل آنها در سراسر جهان شکل می دادند و سبب تغییرات متعددی در زندگی روزمره می شدند. رشد سریع دسترسی به تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی از اواسط دهه ۱۹۹۰ به بعد و همگرایی رسانه ها در تمامی سطوح، سرعت مبادلات را به واسطه گسترش پست الکترونیک و پیام رسانی متنی، تلفن همراه، وب سایت ها و بلاگ های آنلاین و پیشرفتهای وابسته به آنها، در سراسر مرزهای ملی تسریع بخشید. پخش تلویزیونی به واسطه رشد پخش ماهواره ای و کابلی تغییر شکل داد و همگام با ظهور اینترنت، شبکه تلفن همراه و تلفیق چندرسانه ای، نوآوری های عمده ای در تکنولوژی های دیجیتال رخ داد. امروزه منابع متعدد سرگرمی اخبار و اطلاعات در محیط رسانه ای در جذب مخاطب، با هم به رقابت می پردازند. تنها برخی از این محیط های رسانه ای - از فیلم سینمایی گرفته تا ویدئوهای یوتیوب از سرتیترهای بی.بی. سی. گرفته تا سی. ان. ان. و از وبلاگها گرفته تا ایمیل های شبکه ای - دارای مالکیت محلی یا ملی هستند. این پیشرفتهای عمیق، بیشترین تأثیر را در جوامع صنعتی پیشرفته داشته است که مردم آنها وجود تجهیزات لپ تاپ، وای - فای و بلک بری ها را در زندگی خود، پذیرفته اند. اما فناوری های دیجیتال مانند تلفن های هوشمند داده ای نیز در برخی نواحی روستایی دور افتاده در کشورهای در حال توسعه و مخصوصأ طبقات متوسطی که در شهرهایی نظیر بمبئی، ژوهانسبورگ و دوحه زندگی می کنند. اشاعه یافته است.
این روندهای مرکب، مقاومت را از بین برد و بازارهای ملی به روی سیل محصولات وارداتی باز شد و همانطور که در فصل ۳ بیان می شود، فرصت برای کانگلومراهای تولید و توزیع چندرسانه ای چند ملیتی فراهم گردید. همانگونه که ۱۰ شرکت عمده ذیل نشان می دهند، این کانگلومراها منحصرا در ایالات متحده مستقر نیستند، بلکه در جوامع پساصنعتی متعددی قرار دارند، این کنگلومراها شامل تایم وارنر، ویاکم، دیزنی، بی. بی. سی. (انگلیس)، سونی (ژاپن)، نیوز کوپوریشن (استرالیا)، بر تلسمانه (آلمان)، آسوشیتدپرس، رویترز (انگلیس) و جنرال الکتریک می شوند. جریان تجارت بین المللی در حوزه کالا و خدمات فرهنگی، با وجود برخی قطبهای عمده ردیف دوم مانند بالیوود، الجزیره با تی وی گلوبو که در درون مناطق جغرافیایی - زبانی خاصی در حال فعالیت هستند، عمدتا از تعداد معدودی از کانگلومراهای تولیدی عمده، واقع در کشورهای شمال، به سمت مخاطبان در سایر کشورهای جهان جریان دارد. بنابراین ظهور ارتباطات جهان وطن را می توان در مقررات زدایی ارتباطات جمعی، نوآوری های تکنولوژیک و آزادسازی تجارت از کنترل دولت دنبال کرد. این فرایندها در اغلب کشورهای صنعتی پیشرفته، طی دهه ۱۹۸۰ آغاز شدند و در دهه های بعدی در بقیه کشورهای جهان نیز منتشر شدند. این تغییرات منجر به گسترش تمام بخش های رسانه ای عمده شامل شبکه‌های تلویزیونی فراملی، خدمات سیمی خبری بین المللی، بازار فیلم های سینمایی، برنامه های تلویزیونی، انتشارات، آژانس های تبلیغاتی، موسیقی پاپ ضبط شده و اینترنت گردیده است.
تأثیر ارتباطات جهان وطن بر مخاطبان این تحولات عمده به صورت گسترده مورد مشاهده قرار گرفته اند، اما این تحولات، چه پیامدهایی برای فرهنگ های ملی داشته اند؟ این سؤال بحث و جدل شدیدی برانگیخته است و در این مورد، نظریه پردازان، در طول بیش از نیم قرن گذشته، حدس و گمان های مختلفی ارائه نموده اند. این دیدگاههای مختلف به تصویر کشیده شده اند. شاید رایج ترین دیدگاه در این زمینه، فرایند تدریجی همگرایی فرهنگی حول ارزش های غربی در سراسر جهان را پیش بینی می کند؛ بر اساس این دیدگاه، انتظار می رود تسلط گنگلومراهای رسانه‌ای آمریکا و دیگر کشورهای غربی در تولید محصولات فرهنگی منجر به فرسایش تنوع ارزش های سنتی، زبان های بومی و کردارهای بومی در جوامعی گردد که این محصولات را وارد می کنند. اما تحلیلگران دیگری این ادعاها را به چالش کشیده اند؛ آنان تأکید می کنند که بسیاری از جوامع به شدت سنتی در خاورمیانه، آفریقا و آسیا به شکل مؤثری افکار و تصاویری که توسط رسانه های غربی وارد می شود از اخلاق جنسی لیبرال گرفته تا فردگرایی، سکولارسیم و سرمایه داری بازار آزاد و سبب تشدید جنگ های فرهنگی می شوند را فعالانه رد کرده اند. برخی دیگر ادعا می کنند که ما در حال تجربه فرایند ادغام هستیم که از طریق آن مصنوعات فرهنگی مکانهای مختلف، در یک بازار جهانی با هم مبادله، ترکیب و بازآفرینی می شوند. این تفاسیر به تصویر کشیده شده است. دامنه تأثیرات دراز مدت مختلف ارتباطات جهان وطن را، از جذب گرفته تا رد یا آمیزش، پیش بینی می کنند.
منبع: جهانی شدن و تنوع فرهنگی، پیپا نوریس و رونالد اینگلهارت، ترجمه: عبدالله فاضلی و ساجده علامه،صص24-21، چاپ و نشر سپیدان، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۵
