سوره احزاب

تعداد آیات

تعداد کلمات

1307

تعداد حروف

5787

ترتیب نزول

محل نزول

مدینه منوره

معانی نام سوره

احزاب به معنی گروه ها و دسته ها میباشد.

ویژگیهای سوره

این سوره دارای دستورات مهم اخلاقی به مومنان از جمله تقوا – سخن نیکو و منطقی – اطاعت از خداوند و پیامبر – خودسازی – اصلاح اخلاقی و رفتاری است.

موضوعات مطرح شده

احکام فقهی (ارث – احکام خاص زنان – ازدواج) – پیمان و میثاق موکد الهی با پیامبران – شایعات منافقانه – داستان صف آرایی و احزاب – احکام وظایف همسران پیامبر – داستان زینب همسر زید – معاد و رستاخیز.

فضیلت قرائت و خواص سوره احزاب

در فضیلت این سوره از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده: هر که سوره احزاب را قرائت کند و به خانواده اش آموزش دهد از عذاب قبر در امان خواهد بود.1

امام صادق علیه السلام نیز در این باره فرموده اند: اگر کسی سوره احزاب را زیاد قرائت کند در روز قیامت در همسایگی و جوار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خواهد بود.2

آثار و برکات تلاوت سوره احزاب

1. خواستگار فراوان می شود

از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده: اگر سوره احزاب را بر پوست اهویی بنویسند و در ظرف کوچک شیشه ای قرار دهند و در منزل بگذارند، خواستگاران دختر او و خواهران و بستگان او زیاد شوند و میل و رغبت دیگران به دختر زیاد شود هر چند فقیر و درمانده باشد.3

2. برآورده شدن 100 حاجت

عبدالله بن مغیره گوید که از موسی بن جعفر علیه السلام شنیدم که فرمودند: هر کس در تعقیب نماز صبح و مغرب پیش از آنکه برخیزد یا با کسی سخن بگوید آیه 56 این سوره ان الله و ملائکة... را بخواند و بعد بگوید: اللهم صل علی محمد النبی و ذریته خداوند صد حاجتش را برآورده سازد و هفتاد تای آن را در دنیا و سی حاجت در اخرت.

عبدالله گوید پرسیدم معنی صلاة خدا و ملائکه و مومنین چیست؟

فرمودند: صلاة خدا رحمت اوست و صلاة ملائکه ستایش و مدحشان است برای پیامبر و صلاة مومنیت دعاست برای پیامبر و آلش.

از اسرار آل محمد در موضوع صلوات بر پیامبر و آلش چنین آمده

اللهم صلی علی محمد و آل محمد فی الاولین، و صلی علی محمد و آل محمد فی الاخرین، وصلی علی محمد و آل محمد فی الملا الاعلی و صلی علی محمد و آل محمد فی المرسلین، اللهماعط محمدً و آل محمد، الوسیله و الشرف و الفضیله و ادرجة الکبیرة اللهم انی آمنت بمحمد و لم اره فلا تحرمنی یوم القیامه رویته و ارزقنی صحبته و توفنی علی ملته و اسقنی من حوضه مشرباً رویا سائغا هنیئاً لا اظمأ بعده ابداً انک علی کل شیء قدیر، اللهم کما آمنت بمحمد و لم اره فعرفنی فی الجنان وجهه، اللهم بلغ روح عنی تحیة کثیرة و سلاما

پس کسی که بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در هر بامداد سه بار و در هر شامگاه سه بار این چنین صلوات بفرستد تمام گناهان و خطاهایش نابود و محو شود و ایام شادیش تداوم یابد و دعایش مستجاب گردد و به آرزویش برسد و روزیش فراوان شود و بر پیروزی بر دشمن یاری شود و اسباب خیر و نیکی برایش فراهم گردد و در بهشت برین از همنشینان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم باشد.4

شأن نزول و محتوای سوره احزاب

این سوره یکى از پربارترین سوره هاى قرآن مجید است، و مسائل متنوع و بسیار مهمى را در زمینه اصول و فروع اسلام تعقیب مى کند.

بحثهائى را که در این سوره آمده است مى توان به هفت بخش تقسیم کرد

بخش اول

سرآغاز سوره است که پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و سلم را به اطاعت خداوند و ترک تبعیت از کافران و پیشنهادهاى منافقان دعوت مى کند، و به او اطمینان مى دهد که در برابر کارشکنیهاى آنها از وى حمایت خواهد فرمود.

بخش دوم

به پاره اى از خرافات زمان جاهلیت مانند مساله ظهار که آن را وسیله طلاق و جدائى زن و مرد از هم مى دانستند، و همچنین مساله پسرخواندگى (تبنى) اشاره کرده و قلم بطلان بر آنها مى کشد، و پیوندهاى خویشاوندى را در پیوندهاى واقعى و طبیعى منحصر مى سازد.

بخش سوم

که مهمترین بخش این سوره است مربوط به جنگ احزاب و حوادث تکان دهنده آن، و پیروزى اعجاز آمیز مسلمین بر کفار، و کارشکنیها و بهانه جوئیهاى گوناگون منافقان و پیمان شکنى آنان مى باشد، و در این زمینه دستورهاى جامع و جالبى بیان شده است.

بخش چهارم

مربوط به همسران پیامبر است که باید در همه چیز الگو و اسوه براى زنان مسلمان باشند، و در این زمینه دستورات مهمى به آنها مى دهد.

بخش پنجم

به داستان زینب دختر جحش که روزى همسر پسر خوانده پیغمبر صلى الله علیه و آله و سلم زید بود و از او جدا شد، به فرمان خدا با پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم ازدواج کرد و دستاویزى براى منافقان گشت قرآن در این زمینه پاسخ کافى به بهانه جویان مى دهد.

بخش ششم

از مساله حجاب سخن مى گوید که با بخشهاى گذشته نیز رابطه نزدیک دارد و همه زنان با ایمان را به رعایت این دستور اسلامى توصیه مى کند.

بخش هفتم

که آخرین بخش را تشکیل مى دهد، اشاره اى به مساله مهم معاد دارد، و راه نجات در آن عرصه عظیم و همچنین مساله امانت دارى بزرگ انسان یعنى مساله تعهد و تعهد و تکلیف و مسئولیت او را شرح مى دهد.

مفسران در اینجا شان نزولهاى مختلفى نقل کرده اند که تقریبا همه یک موضوع را تعقیب مى کند.

از جمله اینکه گفته اند این آیات در مورد ابو سفیان و بعضى دیگر از سران کفر و شرک نازل شد که بعد از جنگ احد از پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله وسلم امان گرفتند و وارد مدینه شدند، و به اتفاق عبد الله بن ابى و بعضى دیگر از دوستانشان خدمت رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم آمدند و عرض کردند: اى محمد! بیا و از بدگوئى به خدایان ما بتهاى لات و عزى و منات صرف نظر کن، و بگو آنها براى پرستش کنندگانشان شفاعت مى کنند تا ما هم از تو دست بر داریم، و هر چه مى خواهى در باره خدایت توصیف کن آزاد هستى.

این پیشنهاد پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم را ناراحت کرد، عمر برخاست و گفت: اجازه ده تا آنها را از دم شمشیر بگذرانم! پیغمبر صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: من به آنها امان دادم چنین چیزى ممکن نیست اما دستور داد آنها را از مدینه بیرون کنند، آیات فوق نازل شد و به پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم دستور داد که به این گونه پیشنهادها اعتنا نکند.

پینوشت
1)مجمع البیان، ج 8، ص115
2)ثواب الاعمال، ص 110.
3)تفسیرالبرهان، ج4، ص407
4)درمان با قرآن، ص75.

منبع: سایت رواق الحجاج