این گروه تروریستی که به قتل های وحشیانه معروف شده بود اندکی پس از مرگ زرقاوی (رهبر گروه) در سال 2006، با چند گروه افراط گرای کوچکتر ترکیب شد و خود را به نام دولت اسلامی عراق (ISI) تغییر عنوان داد، تغییری که منعکس کننده تلاش های این گروه برای نگه داشتن و کنترل قلمرو و همچنین جاه طلبی آن برای دستیابی به رهبری جهانی رهبری بود.
داعش در سوریه
جنگ داخلی سوریه که به عنوان یک قیام علیه حکومت بشار اسد آغاز شد، بهانه ای مناسب برای حضور این گروه تروریستی در سوریه محسوب می شد. پس از جنگ داخلی سوریه و حضور نظامیان برخی کشورهای غربی و شرقی همچون آمریکا و ترکیه در این کشور، برخی گروه های تروریستی از جمله داعش که در عراق با شکست های متوالی همراه شده بودند، به سوریه مهاجرت کرده و در فکر راه اندازی کشوری مستقل در آن برآمدند.با پیشرفت زمینی داعش، این گروه برای قدرت افزایی و نمایش آن به جهانیان از رسانه های اجتماعی همچون فیس بوک Facebook ، یوتیوب YouTube و تلگرام Telegram برای پخش فیلم ها و تصاویر قتل های وحشیانه استفاده می کرد که عمدتا بریدن سر افراد و یا زنده به آتش کشیدن آن ها را به تصویر می کشید.داعش به سرعت منطقه ای از اقتدار انحصاری را در مناطق شرقی این کشور تأسیس کرد که مدت ها پیش از کنترل دولت خارج شده بود. در آن منطقه که مرکز آن در شرق شهر «الراقه» بود، نسخه سختگیرانه ای از قوانین اسلامی وضع کرد. تبلیغات این گروه که بر موفقیت های خود در نبرد و برخورد بی رحمانه آن با دشمنان و کسانی که آن را نقض قوانین اسلامی می دانند، تأکید می شود که تعداد قابل توجهی از افراد تازه وارد را از خارج از عراق و سوریه جذب کرده است، هرچند که تعداد دقیق آن همچنان قطعی نبود. داعش همچنین بخش های مهم زیرساخت ها را در شرق سوریه مانند پالایشگاه های نفتی کشف کرد که با فروش نفت در بازار سیاه، می توانست درآمد خود را افزایش دهد به تصرف در آورد.تدریجا داعش از سنگر خود در الراقه، به بیرون گسترش یافت و حملات موفقیت آمیزی را در سوریه و عراق به ثمر نشاند. نهایتا، در ژانویه سال 2014، شهرهای «الفلاجه» و «الرمادی» اهل سنت عراق را به دست گرفت. تروریست های داعش سپس به شمال هجوم آوردند و سربازان دولت را شوکه کردند و موصل دومین شهر بزرگ عراق را بدون مقاومت در ماه ژوئن به تصرف خود درآوردند. با پیشرفت زمینی داعش، این گروه برای قدرت افزایی و نمایش آن به جهانیان از رسانه های اجتماعی همچون فیس بوک Facebook ، یوتیوب YouTube و تلگرام Telegram برای پخش فیلم ها و تصاویر قتل های وحشیانه استفاده می کرد که عمدتا بریدن سر افراد و یا زنده به آتش کشیدن آن ها را به تصویر می کشید.
در اواخر ماه ژوئن، این گروه پیام صوتی خاصی را منتشر کرد که اعلام نمود، خلافت تحت کنترل داعش است و بغدادی به عنوان خلیفه حکومت می کند. مطابق با آن اعلامیه، این گروه از آن به عنوان «دولت اسلامی» یاد می کند. داعش در مناطقی که تحت کنترل خود است، از جمله جمع آوری مالیات و سازماندهی خدمات اساسی، وظایف دولت را به عهده گرفت. آموزش و مراقبت های بهداشتی مطابق با تفسیر سختگیرانه آن از قوانین اسلامی انجام شد. با این حال ، گزارش ها و تبلیغات خود این گروه نشان می دهد که داعش برای اجرای احکام خود و اطمینان از آن، به خشونت شدید علیه غیرنظامیان تکیه می کرد. اعدام های عمومی، قطع عضو و ضرب و شتم، روال معمول بود و اجساد اعدام شدگان اغلب به عنوان هشدار در برابر نافرمانی در معرض دید عموم قرار می گرفت. همچنین گزارش های گسترده ای از خشونت جنسی انجام شده توسط داعش از جمله ازدواج اجباری و بردگی جنسی صورت گرفته است.
پیشرفت های سریع داعش در عراق باعث نگرانی جامعه جهانی و ایجاد بحران سیاسی در بغداد شد که در نهایت منجر به سرنگونی نوری المالکی شد.به همین دلیل خواستارها برای کمک و مداخله بین المللی افزایش یافت و در 8 آگوست، ایالات متحده حملات هوایی را در عراق آغاز کرد تا از پیشروی داعش در منطقه خودمختار کردهای عراق جلوگیری کند. این اعتصاب ها پیشرفت های داعش را متوقف کرد اما آن را از خاک عراق که در آن وارد شده بود جدا نکرد.
داعش با تبلیغات وحشتناک و تحریک آمیز برنامه خود را ادامه داد. مجموعه ای از فیلم ها در ماه اوت و سپتامبر 2014 نشان داد که تروریست های داعشی چند روزنامه نگار غربی و چند کارگر امدادی را در تلافی حمله های هوایی ایالات متحده دستگیر و در حال شکنجه وحشیانه آن ها هستند. آن تصاویر، ترس از اینکه داعش یک تهدید جهانی را ایجاد کند، عمیق تر کرد. داعش در ازای بازگشت گروگان ها خواستار پرداخت باج و سایر امتیازات از سوی دولت های خارجی شد و تهدید کرد که در صورت امتناع دولت ها گروگان ها را به بدترین شکا ممکن اعدام خواهد کرد. بیشتر گروگان ها روزنامه نگار و امدادگرها بودند، در ادامه و اواخر دسامبر سال 2014 این گروه پس از سقوط هواپیمای جنگنده خود در جریان مأموریت علیه داعش در سوریه، یک خلبان اردنی را به اسارت گرفت. خبر دستگیری خلبان با اسارت در اردن روبرو شد، جایی که بخش عمده ای از مردم مخالف مشارکت این کشور در ائتلاف ضد داعش بودند. حمایت از اقدام نظامی در فوریه 2015 افزایش یافت، اما پس از انتشار یک فیلم، داعش نشان داد که خلبان توسط اسیرانش در حال آتش سوزی است.
علاوه بر این، هنگامی که داعش کنترل قلمرو عراق و سوریه را در دست گرفت، درگیر کارزار پاکسازی فرهنگی و از بین بردن اماکن عبادت شیعی و مسیحی و همچنین زیارتگاه های اهل سنت که آن را بت پرست می نامید، مانند مسجد حضرت یونس در موصل بود. در اوایل سال 2015 توجه خود را به میراث باستانی منطقه جلب کرد. فیلم هایی منتشر شد که اعضای داعش را در حال از بین بردن آثار باستانی آشور در موزه موصل و تخریب ویرانه ها در نمرود و هاترا در عراق نشان می داد. در ماه مه 2015 ، داعش کنترل پالمیرا، شهری در صحرای شرقی سوریه را که محل یکی از بزرگترین مجموعه های ویرانه های یونان و روم در خاورمیانه بود ، به دست گرفت. تا اوت ، جنگجویان داعش تخریب بناهای تاریخی را در آنجا آغاز کرده بودند.
در همین حال و در اواسط سپتامبر 2014 داعش حمله به شمال سوریه را در تلاش برای به دست آوردن کنترل مناطق شمالی در مرز سوریه و ترکیه آغاز کرد. چندین ماه نزاع شدید بین شبه نظامیان کرد و داعش به وقوع پیوست و ده ها هزار پناهنده به ترکیه گریختند.
در اواخر سپتامبر 2014 ، ایالات متحده رهبری ائتلاف بین المللی که شامل اردن، امارات متحده عربی، بحرین و عربستان سعودی بود را به دست گرفت و عملیات هوایی خود را گسترش داد تا اهداف مورد نظر در سوریه را از بین ببرد. روسیه مداخله خود را در جنگ داخلی سوریه در سپتامبر 2015 انجام داد و با حمایت از حکومت بشار اسد، بر ضد اعتراضات ائتلاف به رهبری ایالات متحده که به ظاهر حملات هوایی علیه داعش انجام می داد، اقدام به حملات هوایی کرد. برخی از حملات هوایی روسیه به داعش اصابت کرد و تا حدود زیادی آن ها به مخفی گاه ها کشاند. در ادامه این حملات روسیه، نیروهای بین المللی و محلی توانستند داعش را مهار کنند و شروع به عقب نشینی آن کنند. فعالیت های داعش در اوایل سال 2015 به اوج خود رسید و بیش از 41 هزار مایل در عراق و سوریه را تحت کنترل و حداقل بر هشت میلیون نفر حکمرانی کرد، اما ازاواسط سال 2015 این گروه بسیاری از مناطق تحت تصرف خود را از دست داد و قدرت آن اشکارا رو به تنزل گذاشت تا جایی که امروزه تعداد معدودی از این گروه باقی مانده اند که در نهان و به صورت پنهانی فعالیت می کنند.
پی‌نوشت:
1- غربی‌ها دنبال راه انداختن دوباره داعش هستند، مشرق نیوز2- کلیات داعش، تابناک
3- انتقال شماری از اعضای خانواده‌های داعش از سوریه به عراق، خبرگزاری مهر
4- داعش چگونه متولد شد؟، خبرگزاری آوا
5- افشاگری حشد شعبی از نقش آمریکا در حمایت تسلیحاتی از داعش، خبرگزاری تسنیم
