پلاستیک ماده‌ای رایج است که امروزه مورد استفاده گسترده در سراسر دنیا قرار دارد و به دلیل وزن سبک خود و فضای کمی که اشغال می‌کند و نیز به دلیل تراکم پذیری، استفاده‌های بسیاری داشته و به حفظ و نگهداری کمی نیاز دارد. وسایل پلاستیکی متداول مورد استفاده کیسه‌های پلاستیکی، بطریهای پلاستیکی، ظروف پلاستیکی و بسته‌های غذایی را شامل می‌شود. هر زمان که از فروشگاه و خواربار فروشی، مواد غذایی یا هر کالای دیگری خریداری می‌کنید، برای حمل آنها از کیسه‌های پلاستیکی استفاده خواهید کرد. هر ساله بیش از 100 میلیون تن پلاستیک در سراسر جهان تولید می‌شود.
مصارف گوناگون پلاستیک
پلاستیک به طور گسترده در موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:
* صنعت بسته بندی
* صنعت ساخت و ساز
* کارد و چنگال یکبار مصرف
* ذخیره سازی یا نگهداری و غیره
سهولت استفاده از اقلام پلاستیکی، موفقیت بزرگی را برای این ماده به ارمغان آورده است. پس در این صورت مشکل و ایراد کار پلاستیک در کجا نهفته است؟
مشکل بزرگ پلاستیک دفع و از بین بردن آن است. پلاستیک از مواد شیمیایی پلیمری ساخته شده است و در نتیجه زیست تجزیه پذیر نمی‌باشد. این بدان معناست که پلاستیک به هنگام دفن تجزیه نمی‌شود. هنگامی که پلاستیک سوزانده می‌شود، مواد شیمیایی مضری از خود منتشر می‌سازد. این مواد شیمیایی اثرات منفی بر محیط زیست برجای می‌گذارند. از این رو، نیاز به بازیافت آن احساس می‌شود.
* صنعت بسته بندی
* صنعت ساخت و ساز
* کارد و چنگال یکبار مصرف
* ذخیره سازی یا نگهداری و غیره
سهولت استفاده از اقلام پلاستیکی، موفقیت بزرگی را برای این ماده به ارمغان آورده است. پس در این صورت مشکل و ایراد کار پلاستیک در کجا نهفته است؟
مشکل بزرگ پلاستیک دفع و از بین بردن آن است. پلاستیک از مواد شیمیایی پلیمری ساخته شده است و در نتیجه زیست تجزیه پذیر نمی‌باشد. این بدان معناست که پلاستیک به هنگام دفن تجزیه نمی‌شود. هنگامی که پلاستیک سوزانده می‌شود، مواد شیمیایی مضری از خود منتشر می‌سازد. این مواد شیمیایی اثرات منفی بر محیط زیست برجای می‌گذارند. از این رو، نیاز به بازیافت آن احساس می‌شود.
بازیافت
بازیافت به معنای تولید محصولات جدید از مواد زائد است. تمام انواع پلاستیک قابل بازیافت نیستند. در صورتی که بتوانیم انواعی از پلاستیک که قابل بازیافت هستند را مورد فرایند بازیافت قرار دهیم، آنگاه محیط زیست تا حد زیادی نجات خواهد یافت. بازیافت پلاستیک فرایند بازیابی قطعات و ضایعات پلاستیکی را شامل می‌شود و پس از آن پلاستیک زائد جهت تولید موادی جدید دوباره مورد پردازش قرار گرفته به طوریکه این مواد جدید ممکن است از مواد اولیه متفاوت باشند. بازیافت پلاستیک در مقایسه با مواد دیگری مانند شیشه و فلز، فرایند پر هزینه و پیچیده‌ای است. این امر به دلیل وزن مولکولی بالای زنجیره‌های بزرگ پلیمری تشکیل دهنده مواد پلاستیکی است. گرما دادن به پلاستیک زنجیره‌های آن را در هم نشکسته و حل نمی‌کند و از این رو مستلزم فرایندی پیچیده و خسته کننده‌ای است.
انواع مختلف و متفاوت پلاستیک را نمی‌توان با یکدیگر مخلوط کرد به این دلیل که در فازهای جدا از هم یا غیر امتزاجی قرار دارند.انواع مختلف و متفاوت پلاستیک را نمی‌توان با یکدیگر مخلوط کرد به این دلیل که در فازهای جدا از هم یا غیر امتزاجی قرار دارند. چنین محصول حاصل از ذوب را نمی‌توان بازیافت نمود و محصول پلاستیکی از آن تولید کرد. در ساخت محصولات پلاستیکی فیلر و مواد افزودنی بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فیلرها را نمی‌توان با استفاده از تکنیک‌های ارزان از پلاستیک جدا کرد. این امر فرایند را پیچیده‌تر می‌سازد.
انواع مختلف و متفاوت پلاستیک را نمی‌توان با یکدیگر مخلوط کرد به این دلیل که در فازهای جدا از هم یا غیر امتزاجی قرار دارند.انواع مختلف و متفاوت پلاستیک را نمی‌توان با یکدیگر مخلوط کرد به این دلیل که در فازهای جدا از هم یا غیر امتزاجی قرار دارند. چنین محصول حاصل از ذوب را نمی‌توان بازیافت نمود و محصول پلاستیکی از آن تولید کرد. در ساخت محصولات پلاستیکی فیلر و مواد افزودنی بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فیلرها را نمی‌توان با استفاده از تکنیک‌های ارزان از پلاستیک جدا کرد. این امر فرایند را پیچیده‌تر می‌سازد.
انواع مختلف پلاستیک:
6 نوع پلاستیک وجود دارد که در ادامه می‌توانید برخی از نمونه محصولات هر نوع را مشاهده کنید.
* PS (پلی استیرن) ـ مثال: فنجان‌های نوشیدنی گرم، کارد و چنگال پلاستیکی، ظرف ماست.
* PP (پلی پروپیلن) ـ مثال: جعبه یا ظرف ناهار، ظروف غذای بیرون بر، ظروف بستنی
* LDFE (پلی اتیلن با چگالی کم) ـ مثال: سطل زباله و کیسه
* PVC (پلی وینیل کلرید یا پی وی سی) ـ مثال: بطریهای افشره
* HDPE (پلی اتیلن با چگالی بالا) ـ مثال: ظروف شامپو یا بطریهای شیر
* PET (پلی اتیلن ترفتالات) ـ مثال، بطریهای آب میوه و نوشابه
در حال حاضر تنها محصولات پلاستیکی PET، HDPE و PVC قابل بازیافت می‌باشند.
* PS (پلی استیرن) ـ مثال: فنجان‌های نوشیدنی گرم، کارد و چنگال پلاستیکی، ظرف ماست.
* PP (پلی پروپیلن) ـ مثال: جعبه یا ظرف ناهار، ظروف غذای بیرون بر، ظروف بستنی
* LDFE (پلی اتیلن با چگالی کم) ـ مثال: سطل زباله و کیسه
* PVC (پلی وینیل کلرید یا پی وی سی) ـ مثال: بطریهای افشره
* HDPE (پلی اتیلن با چگالی بالا) ـ مثال: ظروف شامپو یا بطریهای شیر
* PET (پلی اتیلن ترفتالات) ـ مثال، بطریهای آب میوه و نوشابه
در حال حاضر تنها محصولات پلاستیکی PET، HDPE و PVC قابل بازیافت می‌باشند.
مزایای بازیافت
بازیافت پلاستیک مزایای بسیاری دارد که به چند مورد از آن اشاره می‌کنیم.
* استفاده از سوخت‌های فسیلی غیر قابل تجدید با عمل بازیافت کاهش می‌یابد به این دلیل که در ساخت مواد پلاستیکی جدید به مقدار بیشتری از این سوخت‌ها نیاز است.
* مصرف انرژی نیز کاهش می‌یابد به این دلیل که پلاستیک از پیش آماده شده برای استفاده جدید بازیافت می‌شود.
* مقدار پلاستیکی که به محل دفن زباله برده می‌شود نیز بسیار کم می‌شود. این مسئله آلودگی زمین را تا حدی از بین می‌برد.
* با انجام بازیافت انتشار کربن نیز کاهش می‌یابد، به این دلیل که واحدهای تولید پلاستیک، کربن بیشتری منتشر می‌سازند.
* استفاده از سوخت‌های فسیلی غیر قابل تجدید با عمل بازیافت کاهش می‌یابد به این دلیل که در ساخت مواد پلاستیکی جدید به مقدار بیشتری از این سوخت‌ها نیاز است.
* مصرف انرژی نیز کاهش می‌یابد به این دلیل که پلاستیک از پیش آماده شده برای استفاده جدید بازیافت می‌شود.
* مقدار پلاستیکی که به محل دفن زباله برده می‌شود نیز بسیار کم می‌شود. این مسئله آلودگی زمین را تا حدی از بین می‌برد.
* با انجام بازیافت انتشار کربن نیز کاهش می‌یابد، به این دلیل که واحدهای تولید پلاستیک، کربن بیشتری منتشر می‌سازند.
فرایند پلیمریزاسیون معکوس
فرایند متداولی که برای بازیافت پلیمرها مورد استفاده قرار می‌گیرد، فرایند پلیمریزاسیون معکوس است که در آن پلیمرهای موجود در پلاستیک به مونومرهای اولیه‌ای که در ساخت بکار برده شده بودند، تبدیل می‌شوند. سپس این مواد شیمیایی تصفیه و سنتز شده تا مواد پلاستیکی جدیدی شکل بگیرند. پلیمرهای طبقه بندی شده را طی فرایندی دیگر به مواد نفتی تبدیل می‌کنند. مزیت این فرایند استفاده از هر نوع ترکیب پلیمری از طریق آن است. طی فرایند جدیدی از سایش مواد پلاستیکی، گرما تولید شده که موجب ذوب پلاستیک‌ها می‌شود. این مواد مذاب سپس به قالبهای ریخته گری پمپ می‌شوند. مزیت بزرگ این روش آن است که می‌توان تمام انواع پلاستیک را از طریق آن بازیافت نمود.
مراحل اصلی در امر بازیافت
مراحل اصلی در بازیافت پلاستیک به قرار زیر است:
* مرحله 1- ضایعات و زباله‌های پلاستیکی از خانوارها و همچنین پسماندهای صنعتی جمع آوری می‌شوند.
* مرحله 2- زباله‌های پلاستیکی در دسته‌های مختلف از جمله بطریهای پلی اتیلن ترفتالات یا PET، کیسه‌های پلاستیکی و ظروف پلاستیکی و غیره طبقه بندی و مرتب می‌شوند.
نکته: پلاستیک‌های PET سبک وزن و قابل بازیافت بوده، از استحکام و مقاومت زیادی برخوردار هستند و در برابر جریان الکتریکی نارسانا می‌باشند. بطریهای آب میوه و نوشیدنی‌های غیر الکلی از نوع پلاستیک PET می‌باشند.
مرحله 3- پلاستیک به قطعات بسیار کوچک برش خورده و خرد می‌شود.
مرحله 4- خرده‌های پلاستیک به منظور از بین رفتن هرگونه کثیفی و ذرات ناخواسته در آنها به طور کامل شسته می‌شوند.
* مرحله 5- خرده پلاستیک‌های شسته شده، ذوب و درون ظروف کوچک جهت استفاده مجدد ریخته می‌شوند.
فرایند بازیافت بایستی از خانه شروع شودبه منظور کمک به این فرایند، به همراه پلاستیک‌ها کدهای شناسایی ارائه می‌شود تا پلیمرهای مختلف مورد استفاده در آنها در زمان ساخت پلاستیک مورد شناسایی قرار گیرند. فرایند بازیافت بایستی از خانه شروع شود. هنگامی که از وسیله‌ای پلاستیکی برای کاری استفاده کردید، می‌توانید همان وسیله را برای کار دیگری مورد استفاده قرار دهید. به عنوان مثال، چنانچه یک بطری آب میوه خریداری کردید، می‌توانید از بطری پلاستیکی آن به عنوان ظرف نگهداری برخی مواد یا برای استفاده مجدد از بطری حیوان خانگی خود بکار ببرید.
همه ما همچنین بایستی از محل‌های بازیافت در محله خود اطلاع داشته باشیم و ضایعات پلاستیکی خود را به این مکانها برده یا در محل‌ها یا سطل‌های مخصوص این کار قرار دهیم.
منبع: helpsavenature
* مرحله 1- ضایعات و زباله‌های پلاستیکی از خانوارها و همچنین پسماندهای صنعتی جمع آوری می‌شوند.
* مرحله 2- زباله‌های پلاستیکی در دسته‌های مختلف از جمله بطریهای پلی اتیلن ترفتالات یا PET، کیسه‌های پلاستیکی و ظروف پلاستیکی و غیره طبقه بندی و مرتب می‌شوند.
نکته: پلاستیک‌های PET سبک وزن و قابل بازیافت بوده، از استحکام و مقاومت زیادی برخوردار هستند و در برابر جریان الکتریکی نارسانا می‌باشند. بطریهای آب میوه و نوشیدنی‌های غیر الکلی از نوع پلاستیک PET می‌باشند.
مرحله 3- پلاستیک به قطعات بسیار کوچک برش خورده و خرد می‌شود.
مرحله 4- خرده‌های پلاستیک به منظور از بین رفتن هرگونه کثیفی و ذرات ناخواسته در آنها به طور کامل شسته می‌شوند.
* مرحله 5- خرده پلاستیک‌های شسته شده، ذوب و درون ظروف کوچک جهت استفاده مجدد ریخته می‌شوند.
فرایند بازیافت بایستی از خانه شروع شودبه منظور کمک به این فرایند، به همراه پلاستیک‌ها کدهای شناسایی ارائه می‌شود تا پلیمرهای مختلف مورد استفاده در آنها در زمان ساخت پلاستیک مورد شناسایی قرار گیرند. فرایند بازیافت بایستی از خانه شروع شود. هنگامی که از وسیله‌ای پلاستیکی برای کاری استفاده کردید، می‌توانید همان وسیله را برای کار دیگری مورد استفاده قرار دهید. به عنوان مثال، چنانچه یک بطری آب میوه خریداری کردید، می‌توانید از بطری پلاستیکی آن به عنوان ظرف نگهداری برخی مواد یا برای استفاده مجدد از بطری حیوان خانگی خود بکار ببرید.
همه ما همچنین بایستی از محل‌های بازیافت در محله خود اطلاع داشته باشیم و ضایعات پلاستیکی خود را به این مکانها برده یا در محل‌ها یا سطل‌های مخصوص این کار قرار دهیم.
منبع: helpsavenature
