در اولین سال زندگی یک کودک شیر مادر و شیرهای خشک بهتر از شیر گاو تشخیص داده شده اند و شیر گاو اصلا برای این امر مناسب نیست. اما از حدود ۷ ماهگی کمی شیر گاو و یا غذاهایی که حاوی مقادیر بالای شیر هستند بعنوان مهمترین مکمل های غذایی به غذای کودکان افزوده می گردد.
راه های زیادی برای آغاز استفاده از شیر گاو وجود دارد مثلا میتوانید آنها را به پوره ها و غذاهای کودکان تهیه شده از غلات استفاده نمایید. همچنین میشود مقداری شیر کامل را با میوه‌های تازه مخلوط کرد و مصرف نمود. با ترکیب نمودن کمی شیر کامل و پوره سبزیجات و کمی ادویه یک غذای عالی برای نوزادان و کودکان تهیه نمود. هر چه سن کودکان افزایش می یابد نگرانی از کمبود کلسیم نیز افزایش می یابد. بیش از بیست درصد از کودکان مقادیر ناکافی از کلسیم را دریافت میکنند. این امر بدان علت است که اکثر کودکان از نوشیدنی هایی استفاده میکنند که حاوی مقادیر ناکافی سدیم می باشد.
سال‌های اولیه زندگی یک کودک زمان رشد و تکامل استخوانهای اوست لذا مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم زیاد در این سن بسیار مفید میباشد. در این مورد شیر یک نوشیدنی خوب و مفید است زیرا قند موجود در شیر (لاکتوز) و همچنین ویتامین D موجود در آن از عواملی هستند که موجب افزایش جذب کلسیم می شوند.
شیر کامل گاو را نباید تا یک سالگی به کودکان داد. کودکانی که دارای سابقه ابتلا به آلرژی و یا دیابت وابسته به انسولین نباید تحت هیچ عنوانی و به هیچ مقداری قبل از پایان یکسالگی به غیر از شیر مادر و شیر خشک هیچ نوع دیگر از شیر را مصرف نمایند. مصرف شیر به عنوان یک غذای مکمل تنها بعد از هفت ماهگی توصیه میشود. بعد از یک سالگی دریافت مقادیر کافی شیر موجب میشود که یک منبع غنی کلسیم بدست آورید. استفاده از شیر مادر بجای استفاده از شیر خشک میتواند موجب جلوگیری از ایجاد چاقی گردد.
به تمام مزیت های استفاده از شیر مادر بجای شیرخشک این نکته را هم اضافه کنید که استفاده از شیر مادر میتواند موجب جلوگیری از ایجاد چاقی در سال‌های بعدی زندگی یک کودک بشود. بر طبق نتایج آزمایشی که در مجله انجمن پزشکی آمریکا American Medical Assiciation درج شده است کودکانی که در شش ماهه اول زندگی شان بوسیله شیر مادر تغذیه شده اند در سن ۱۴ سالگی ۲۲٪ کمتر از کودکانی که بوسیله شیر خشک تغذیه شده اند به عارضه چاقی دچار میگردند. علاوه بر این هر چه مدت زمان شیردهی بوسیله مادر بیشتر باشد احتمال ابتلای کودک به عارضه چاقی در سنین نوجوانی کاهش می یابد.
از نظر آقایان شیردهی تصویری کاملا مادرانه است و در عین حال که از این عمل و مشاهده آن لذت می برند، عکس العملی بین دوست داشتن و دلسردی در بیشتر آنها به وجود می آید. در دوران بارداری، مادر رابطه ای بسیار نزدیک با فرزند خود دارد. بعد از آشپزی و تغذیه کودکان تولد، شیردهی همچنان این آمیختگی و نزدیکی را حفظ می کند و زمان شیردهی زمان لذت بخشی برای هر دوی آنهاست. به چشم مردان شیردهی، عملی کاملا طبیعی و بسیار قدرتمند است. البته تمامی مردان به یک نسبت به این عمل واکنش نشان نمی دهند. برخی با دیدن همسرشان که در حال شیردهی است به وجد می آیند و پر از غرور و هیجان می شوند در حالی که برخی دیگر احساس ناراحتی، دلسردی و حتی حسادت می کنند.
بعد از فارغ شدن مادر، پدر این احساس را دارد که اصلی ترین نیاز و مشغله نوزاد خوردن است و این مادر است که با شیر دادن خود می تواند این نیاز او را برطرف و نوزاد را آرام کند. دانستن این مطلب در برخی از مردان سبب افسردگی و دلسردی میشود و جمله ای که اکثر آنها با خود تکرار می کنند این است که من چه کاری می توانم برای فرزندم انجام دهم؟ و از آنجا که تمام توجه مادر به ویژه در ماه نخست به فرزندش جلب می شود، مرد احساس می کند جایگاهش را در این رابطه عاطفی از دست داده است. از سوی دیگر، سینه زن نه تنها نماد زنانگی و مادری است بلکه اندامی جنسی است و با آغاز شیردهی احساسات جنسی مرد دچار اختلال می شود. برای مردان دیدن همسرشان که با موجودی دیگر لذت می برد کمی ناراحت کننده است. به همین دلیل است که برخی زنان یا به فرزندشان شیر نمی دهند یا این کار را در اتاقی جدا دور از چشم همسر انجام می دهند. به هر حال نوع رفتار مرد در برابر شیردهی به تربیت، تاریخ خانوادگی، تصویر ذهنی از اندام زن و مادر خود و... بستگی دارد.
صحبت در مورد فرزند و وظایف او در دوران بارداری می تواند نقش بسیار بسزایی در این میان داشته باشد. یکی از وظایف مهم زن در این زمان، اطمینان دادن به همسرش است که فرزند آنها سبب جدایی و فاصله گرفتن آنها از هم نخواهد شد. یکی از کارهایی که از سوی روان شناسان توصیه می شود شرکت مرد همراه زن در کلاسهای آموزش شیردهی است. آگاهی پیداکردن از اهمیت شیردهی و نقش شیر مادر در سلامت کودک تا حد زیادی مانع از مخالفت مرد با شیردهی و افسردگی او می شود.
نکته دیگر اینکه نباید شیردهی را به دور از چشم مرد به ویژه در هفته نخست بعد از زایمان انجام داد تا مرد با سختی‌هایی که مادر می کشد نیز آشنا شود و به شما به خاطر کاری که انجام می دهید افتخار کند. مادر نیز باید هنگام نیاز از همسرش طلب کمک کند. گفتن جملاتی نظیر «من خسته ام لطفا کوچولو را در تختش بگذار» یا «چه خوب که تو اینجایی، تنهایی از پس کارها برنمی آیم» هر مردی را به هیجان می آورد. اقدام دیگری که می توانید انجام بدهید این است که واقعا مرد را در شیردهی دخالت دهید مثلا از او بخواهید وضعیت نوزاد را درست کند یا گردن و شانه های شما را حین شیردهی ماساژ دهد. فراموش نکنید شاید مردها نتوانند شیر دهند اما می توانند کارهایی مانند خواباندن، نوازش، حمام کردن، تعویض پوشک و به گردش بردن نوزاد را انجام دهند. پس برای آنها ارزش قائل شوید و به عنوان یک پدر به آنها نگاه کنید.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، 191-187، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
