طغیان در نعمت‌ها یعنی انسان به جای بهره گیری از آنها در راه اطاعت خدا و سعادت خویش، آنها را وسیله گناه، ناسپاسی و گردن‌کشی قرار دهد. إفساد بیرون بدون ارتباط با فساد درون نیست، زیاده روی و تلنباری غذا از نظر فیزیولوژی، سوخت و ساز و فعل و انفعالات دستگاه گوارش را در آستانه اشباع و نهایتا خستگی و کوفتگی قرار می دهد. تأثیرات این فعل و انفعالات بر سیستم عصبی هرچند تا به حال اثبات نشده است، اما به نظر می رسد بر اثر رابطه متقابل بین تغذیه و حالات کسل کننده یا شادی آور، انباشت غذا، در دراز مدت تأثیر منفی بر عملکرد عصبی و روانی گذاشته و زمینه‌های بدخلقی، کج اندیشی و فساد را مهیا می سازد. این امر از آن نظر اهمیت دارد که معمولا شکم پروری، یا ناشی از ناز پروردگی است، یا به معنای رفاه طلبی و تجمل خواهی است.
امام رضا در رساله ذهبیه می فرماید: بدن آدمی‌زاد به منزله زمین است، به تدبیر درست در خوردنی ها و نوشیدنی ها، صحیح و صالح می ماند و سلامت در آن بر قرار می گردد. بنابراین، در آنچه موافق و مناسب معده و مزاج تو است فکر کن در چیزهایی که بدنت از آن نیرو می گیرد و به آن تمایل دارد. کسی که زیادتر از حد لزوم طعام بخورد، به بدن خود غذا نرسانده، بلکه ضرر زده است و کسی که به اندازه لازم بخورد بدون کم و زیاد، به مزاج خود خدمت کرده است. راه تندرستی این است که هنوز اشتها به طعام داری دست از خوردن بکشی. این چنین غذا خوردن برای معده و بدنت صالح تر، برای عقلت پاکیزه تر و برای جسم و شکمت سبک تر است.
در وصیت حضرت علی به فرزندشان امام حسن ، چهار نکته اساسی در بی نیازی به طبیب وجود دارد: ۱. تا گرسنه نشده ای غذا نخور؛ ۲. و هنوز اشتها داری دست از غذا بکش؛ ۳. و غذا را خوب بجو؛ ۴. قبل از خوابیدن، قضای حاجت کن.
معده ما دندان ندارد، لذا در دهان، دندان‌ها که وظیفه شان جویدن و خردکردن است، سهولت هضم در معده را باعث می گردند، سهولت هضم به معنای سلامت سیستم گوارشی، دریافت بهینه مواد غذایی و کارکرد صحیح این سیستم، و نهایتا سلامت و طول عمر است. معیار مشخصی برای جویدن وجود ندارد، بعضی غذاها با ۲ بار، پاره ای با ۲۰ بار و برخی با ۴۰ بار قابل بلعیدن هستند. ملاک اصلی این است که غذا چنان جویده، و با بزاق ترکیب شود که به راحتی قابل بلعیدن باشد. در اصول تغذیه اسلام، مصرف غذای تازه مفید، و عامل سلامت و جوانی است، و مصرف غذای مانده مکروه است.
در تعالیم طبی امام صادق تأکید شده است که: گوشت مانده یکی از عوامل اثرگذار و مهم تضعیف قوای بدن و اتلاف قوت آن است. آن حضرت گوشت کهنه را از اسباب پیری زودرس معرفی می کنند. (فن آوری امروزه که برای پرهیز از کهنگی و فساد مواد غذایی، آنها را منجمد، یا از مواد نگهدارنده استفاده میکند هم چنان، و کم و بیش زیان‌های غذاهای مانده را حفظ نموده است. بدبختانه بشر عصر جدید از این طریق نمی تواند به سلامت و طول عمر دست یابد). در فصولی مانند بهار که زمان تحول طبیعی، شادابی و سلامت است، پرهیز از غذاهای سوء و گرایش به خوردن خوراکی های لطیف، مثل گوشت، تخم مرغ، عسل و شربت‌های طبیعی حائز اهمیت است.
غذاهای مناسب در ماه اول بهار عبارت است از: خوراکیهای لطیف، گوشت، تخم مرغ نیم برشت و نوشیدن شربت، پس از آنکه با آب خالص تعدیلش کرده باشند، اما نکته اساسی که خصوصا امروزه در تغذیه از آن مراقبت شدید می شود، اسراف و زیاده روی همین خوراکی های لطیف است. زیاده روی درگوشت و تخم مرغ، خصوصا اگر روغن اندود باشد، زیان های فراوانی به سلامت انسان می رساند. در همین باره امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمود: شکم‌های خود را گورستان حیوانات قرار ندهید.
گوشت و تخم مرغ محرک اعصابند، به انسان جرئت و استقلال و بلندهمتی میدهند، خون را قلیایی میکنند و به ماهیچه های بدن طراوت و خاصیت ارتجاعی می دهند و کمبود آنها باعث عوارضی مانند اختلال های عصبی، ضعف قوای باصره، و تکلم، عقیمی و سقط جنین می شود، امام صادق فرمود: هر کس چهل روز گوشت نخورد، خلقش بد و عقلش کم می شود. اما معمولا زیان‌های مصرف بیش از اندازه آنها بسی پیچیده تر است.
در طب الرضا، و در فصل بهار نوشیدنی های مسهل، مثل فلوس و سایر گیاهانی که در طب سنتی موجود است، غذاهای سرخ کرده و بریانی ها تجویز می شود، ولی خوردن سیر و پیاز، ترشی، میوه های نارس و ترش، غذاهای شور و گوشت‌های غلیظ، مانند کله پاچه و گوشت گاو، خامه و ماست ترش تجویز نمی گردد. در حدیثی نبوی آمده است: خوردن گوشت با تخم مرغ، قوه باه را زیاد می کند. رسول اکرم باز فرمود: وقتی داخل شوید به شهری که مرض عمومی و بیماری شایع در آنجا باشد، از پیازش بخورید که پیاز، چشم را روشن، مون را پاکیزه، منی را فراوان، قوت پاها را زیاد میکند و سیاهی رنگ و رخسار و خستگی را برطرف میکند. در اصول کافی، از امام رضا نقل است: خوردن باقلا، ساق‌ها را پر مغز و خون تازه تولید میکند.
منبع: رمز سلامت و طول عمر، حسین حسنی، صص58-52، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ اول، 1391
