چرم و مصنوعات چرمي (2)

موئلون (Moellon)

موئلون نوعی چرم طبیعی است که با اکسید کردن روغن خام کبد ماهی هنگام پوست‌پیرایی پوست گوسفند و بُز تولید می‌شود. موئلون مصنوعی را از راه هوادهی تحت کنترل روغن خام کبد ماهی بدست می‌آورند. این نوع روغن در آب حل می‌شود و در برابر اسیدها پایدار نیست.

روغن‌های گیاهی
روغن نارگیل

این روغن گیاهی از فشردن پوست نارگیل بدست می‌آید. خواص آن شبیه روغن پشم است. مصرف آن برای چرم‌های سفید برتری دارد، زیرا در برابر نور تغییر رنگ نمی‌دهد. از محلول روغن نارگیل سولفات‌دار شده در مرحله روغن‌دهی از آن استفاده می‌شود.

روغن زیتون (Olive oil)

از این روغن در صنعت چرم‌سازی کمتر استفاده می‌شود. مصرف عمده آن در صنایع صابون‌سازی و صنایع غذایی است.

روغن گرچک (Cator oil)

این روغن از فشردن دانه‌های گیاه گرچک به صورت مایع غلیظ و کم رنگی بدست می‌آید. مخلوط آن ، با روغن پیه گاو را روغن چرم می‌نامند و از آن برای ضد آب کردن چرم‌های پوتین استفاده می‌شود و همچنین به عنوان نرم کننده در پرداخت چرم بکار می‌رود.

روغن بزرک (Linseed oil)

روغنی با خاصیت خشک شوندگی کامل است. برای مثال وقتی که در رنگ سازی از آن استفاده شود، بعد از مصرف ، در برابر هوا ، اکسید می‌شود و به صورت قشری سخت و چسبناک در می‌آید و به این دلیل ، در روغن‌دهی و خوراک دادن چرم استفاده نمی‌شود.

موم‌ها

موم‌ها (Waxs) در طبیعت فراوانند و در ترشحات بزاقی بعضی از حشره‌ها مثل زنبور عسل یافت می‌شوند. در حیوانها و گیاهان ، مومها به صورت یک لایه محافظ وجود دارند. مانند روغن نهنگ که به آن ، موم کافوری نیز می‌گویند. از نظر شیمیایی ، مومها از استری شدن اسیدهای چرب ده کربنی به بالا با الکل‌های یک عاملی که تعداد اتمهای کربنی مولکول آنها نیز از 10 بیشتر است، تشکیل شده‌اند.

موم کارنوبا

زرد رنگ و شکننده است و از نخل برزیلی بدست می‌آید. عامل صیقل دهنده و گران قیمتی برای چرم است و دوام آن را زیاد می‌کند. اثر انگشت و تاخوردگی روی آن باقی نمی‌ماند و رنگ آن در اثر گرد و غبار تیره نمی‌گردد و چرم را نرم می‌کند.

موم زنبور عسل

این موم با ذوب کردن لانه زنبور عسل بدست می‌آید و نقطه ذوب آن بین 60 تا 63 درجه سیلسیوس است. این موم ، گرد و غبار را به خود می‌گیرد و خاصیت چسبندگی زیادی هم دارد.

روغن پشم (لانولین)

این ماده از بقایای شستشوی پوست در مرحله هوازدگی و پشم‌زدایی بدست می‌آید. مواد سازنده آن متفاوت است و از مقداری چربی (گلیسیرید) و واکسن‌ها (الکل و اسید چرب) ساخته شده است. معروف‌ترین نوع روغن پشم ، لانولین است. نفوذپذیری آن حتی در چرم‌های مکانیکی مانند چرم تسمه‌ای زیاد است.

موم کاندلیلا

خواص آن شبیه موم کارنوبا است و تنها نقطه ذوب آن پایین‌تر است.

موم پارافین

موم سفیدی است که از آن شمع‌های ارزان قیمت می‌سازند. مخلوط آن با رزین ، ماده اصلی برای ضد آب کردن چرم‌های دباغی شده با نمکهای کروم (III) است. در مرحله پرداخت چرم ، آن را با یک عامل حل کننده و آب مخلوط می‌کنند تا با رنگدانه تولید واکس غیر چسبناک کند.

مواد شیمیایی

ماده ، به هر چیزی که حجمی را اشغال کند و جرمی داشته باشد، اطلاق می‌شود. مواد شیمیایی به موادی اطلاق می‌گردد که معمولا از طریق سنتز شیمیایی تهیه می‌شوند و یا اینکه منشأ طبیعی داشته و مواد اولیه تهیه سایر مواد شیمیایی به حساب می‌آیند.

طبقه بندی مواد شیمیایی

مواد شیمیایی بطور عمده به دو گروه بزرگ مواد معدنی و مواد آلی تقسیم بندی می‌شوند. هر یک از این دو گروه ، در دو مبحث شیمی آلی و شیمی معدنی بررسی می‌شوند. در این مطالعه ، خواص فیزیکی و شیمیایی مواد آلی و معدنی ، منابع ، طریقه سنتز و واکنش‌ها و ... مورد بررسی قرار می‌گیرند.

مواد شیمیایی آلی

در قدیم ، ماده آلی به ماده‌ای اطلاق می‌گردید که بوسیله بدن موجودات زنده ساخته می‌شد. تا اینکه در سال 1828 ، "وهلر" (Wohler) دانشمند آلمانی ، برای اولین بار جسمی به نام اوره به فرمول CO(NH2)2 را در آزمایشگاه از یک ترکیب معدنی به نام ایزوسیانات تهیه نمود و از آن پس معلوم شد که می‌توان مواد آلی را نیز در آزمایشگاه ساخت.
امروزه بیش از یک میلیون نوع ماده آلی شناخته شده است که بسیاری از آنها را در آزمایشگاهها تهیه می‌کنند. مواد آلی ، به مواد غیر معدنی گفته می‌شود و با مواد معدنی تفاوتهای کلی در چند مورد دارند.

مواد شیمیایی معدنی

اگر شیمی آلی به عنوان شیمی ترکیبات کربن ، عمدتا آنهایی که شامل هیدروژن یا هالوژنها به علاوه عناصر دیگر هستند، تعریف شود، شیمی معدنی را می‌توان بطور کلی به عنوان شیمی عناصر دیگر در نظر گرفت که شامل همه عناصر باقیمانده در جدول تناوبی و همینطور کربن ، که نقش عمده‌ای در بیشتر ترکیبات معدنی دارد، می‌گردد.
شیمی آلی - فلزی ، زمینه وسیعی که با سرعت زیاد رشد می‌کند، به علت اینکه ترکیبات شامل پیوندهای مستقیم فلز - کربن را بررسی می‌کند دو شاخه را بهم مرتبط می‌سازد. همانطوری که می‌توان حدس زد، قلمرو شیمی معدنی با فراهم کردن زمینه‌های تحقیقی اساسا نامحدود ، بسیار گسترده است.

مقایسه مواد آلی و مواد معدنی

مواد شیمیایی آلی و معدنی با همدیگر تفاوتهای کلی دارند که عبارتند از:
• در تمام مواد آلی حتما کربن وجود دارد، در صورتی که مواد معدنی بدون کربن بسیارند. ضمنا در ترکیبات آلی ، اتمهای کربن می‌توانند با یکدیگر ترکیب شوند و زنجیرهای طویل تشکیل دهند، در حالی‌که این خاصیت در عناصر دیگر خیلی کمتر دیده می‌شود.
• مقاومت مواد آلی در برابر حرارت از مواد معدنی کمتر است.
• اغلب واکنش‌های میان مواد آلی کند و دو جانبه یا تعادلی هستند، در صورتی‌که اغلب واکنش‌های معدنی تند می‌باشند.
• در ترکیبات آلی ، ممکن است 2 یا چند جسم مختلف با فرمولهای ساختمانی مختلف ، دارای یک فرمول مولکولی باشند که در این صورت به آنها ایزومر یا همفرمول گفته می‌شود. مثلا الکل معمولی C2H5OH با جسمی به نام اتر اکسید متیل CH3OCH3 همفرمول یا ایزومر است. زیرا هر دو دارای فرمول بسته یا مولکولی C2H6O هستند، در صورتی که پدیده ایزومری در ترکیبات معدنی وجود ندارد.

تقسیم بندی مواد شیمیایی آلی

عناصر تشکیل دهنده ترکیبات شیمیایی آلی به ترتیب فراوانی مطابق زیر است:
فلزات , هالوژنها , C , H , O , N , S , P , As . فراوانترین چهار عنصر N , O , H , C عناصر اصلی سازنده مواد آلی به حساب می‌آیند. زیرا اغلب اجسام آلی از این چهار عنصر تشکیل یافته‌اند و با توجه به همین مطلب ، مواد آلی را به چهار دسته کلی تقسیم می‌کنیم:

هیدروکربنهای ساده

ترکیباتی هستند که فقط از H , C درست شده‌اند و به همین دلیل ، هیدروکربن شده‌اند. آنها با فرمول کلی CxHy نمایش می‌دهند. بسته به اینکه y , x چه اعدادی باشند، هیدروکربنهای گوناگون یافت می‌شوند.

هیدروکربنهای اکسیژن‌دار

ترکیباتی هستند که از O , H , C درست شده اند و با فرمول کلی CxHyOz نشان داده می‌شوند.

هیدروکربنهای نیتروژن‌دار

ترکیباتی هستند که از N , H , C درست شده‌اند و با فرمول کلی CxHyNt نشان داده می‌شوند.

هیدروکربنهای اکسیژن و نیتروژن دار

ترکیباتی هستند که علاوه بر H ، C ، اکسیژن و نیتروژن و با فرمول کلی CxHyOzNt نمایش داده می‌شوند.

صنعت دباغی
اطلاعات اولیه

پوست از نظر شیمیایی پلیمری است از اسیدهای آمینه که آنها را اصطلاحا پروتئین می‌نامند. اسیدهای آمینه از طریق پیوندهای پپتیدی ، براحتی می‌توانند تحت تاثیر میکرو ارگانیسم و عوامل بیرونی دیگر قرار گیرند. در این صورت زنجیر پروتئین گسسته شده و پوست ، کیفیت طبیعی خود را از دست خواهد داد.
از اینرو برای جلوگیری از هجوم و نفوذ میکرو ارگانیسمها و عوامل موثر بیرونی در پوست ، باید تغییراتی که تغییر اساسی در ماهیت پوست وارد نکند، بر روی آن بوجود آورد. این عملیات را دباغی پوست گویند و صنعت مرتبط با آن ، صنعت دباغی (Tanning Industry) می‌باشد.

دباغی با مواد گیاهی

از قسمتهای مختلف گیاه یعنی پوست ، تنه ، برگ ، شاخه ، میوه و ریشه گیاهان ، می‌توان مواد دباغی تهیه کرد. از آن جمله می‌توان پوست درخت صنوبر ، کاج ، بلوط ، فندق ، کائوچو ، سماق و … را نام برد. برای تهیه عصاره یا جوهر دباغی ، مواد مذکور را با روشهای ویژه‌ در آب می‌خیسانند. در این عمل مواد جامد و مواد محلول برای دباغی بدست می‌آید. به مواد جامد مقداری بی‌سولفیت سدیم اضافه می‌کنند تا این مواد را حل کند.

دباغی با مواد شیمیایی
دباغی با کروم

بر عکس مواد دباغی گیاهی که منشاء گیاهی دارند ، دباغی با نمکهای کروم منشاء معدنی داشته و برای پوست‌های سبک کارایی دارد. برای تهیه مواد دباغی با کروم ، از سنگ معدن کرومیت (متشکل از %68 اکسید کروم ( III ) و %32 اکسید آهن ( II ) ) استفاده می‌شود. دوام پوست دباغی شده با نمک کروم ، حدود سه برابر دوام پوست دباغی شده با مواد گیاهی است.

دباغی با زاج سفید

این نوع دباغی از روشهای بسیار قدیمی است. برتری دباغی خز با زاج سفید در این است که بعلت بیرنگ بودن آن ، اثری بر روی موی خز باقی نمی‌ماند. در صورتی که در دباغی بوسیله مواد گیاهی و کروم ، موهای پوست بیرنگ می‌شود.

دباغی با نمکهای آهن

در این روش ، از نمکهای مختلف آهن استفاده می‌شود که از آن جمله ، می‌توان سولفات آهن III ، کلرید و سولفات آهن III (فتالاتهای آهن III ) و … را نام برد.

دباغی با سولفات زیرکُنیم

پوستهای اسیدی شده را با محلول سولفات زیرکنیم نیم دباغی می‌کنند. برای دباغی با این روش ، زمانی نمک دباغی به پوست نیم دباغی شده اضافه می‌شود که پوست همراه با ده درصد وزن خود با اکسید زیرکنیم همراه باشد. پس از عملیات دباغی ، پوست را با بی‌کربنات سدیم ، قلیایی می‌کنند.

دباغی با مواد روغنی

روغن ماهی و برخی از روغنهای گیاهی مانند روغن دانه آفتاب گردان ، خاصیت دباغی داشته و برای دباغی پوست شوکا و بز کوهی که معمولا در تهیه لباس و دستکش کاربرد دارند، مصرف می‌شوند.

دباغی با مواد سنتزی ( سینتان )

این مواد دباغی که امروزه جایگزین مواد دباغی طبیعی شده‌اند، خود به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
• سینتان آلیفاتیک: که از سولفو کلرید پارافینها و دی‌ایزو سیاناتها تهیه می‌شود.
• سینتان متروسیکلیکی: که از ملامین ساخته می‌شود.
• سینتان آروماتیک: که از سینتان با گروه فنلی و بردن گروه فنلی تهیه می‌شود.
• سینتان کایتونیک: که از ترکیبات فنلی چند عاملی با آلدئیدها و آمینها تهیه می‌شود.

دباغی با فرمالدئید

در این روش ، محلول دباغی که شامل آب ، فرمالدئید و قلیا است، ولی می‌توان به جای سود ، از بی‌کربنات سدیم ، کربنات کلسیم یا کربنات منیزیم نیز استفاده کرد.

دباغی نیم کرومی

این نوع دباغی با نمکهای کروم و مواد گیاهی انجام می‌گیرد که ممکن است در آن از سه روش استفاده شود.
• دباغی اولیه با محلول کروم و دباغی مجدد با محلول دباغی گیاهی
• دباغی اولیه با مواد گیاهی و دباغی مجدد در محلول کروم
• دباغی بوسیله مواد گیاهی و محلول کروم بطور همزمان.
این روش دباغی برای چرم رویه بویژه برای تهیه چرمهای بسیار خوب ، ضد آب ، چرمهای ضخیم ، دباغی چرم زیره و لباس مورد استفاده قرار می‌گیرد. عیب این روش آن است که چرم بسهولت چروک برمی‌دارد.

دباغی نیم زاجی

به سه روش انجام می‌گیرد:
• دباغی اولیه در محلول زاج سفید و دباغی مجدد در محلول عصاره گیاهی
• دباغی اولیه در محلول عصاره گیاهی و دباغی مجدد در محلول زاج سفید
• دباغی با محلول عصاره گیاهی و زاج سفید بطور هم زمان
پوست دباغی شده که در پایان بصورت چرم بدست می‌آید، دارای مقدار زیادی آب است. بنابراین قبل از هر عمل دیگر بر روی چرم حاصل ، باید آب از آن گرفته شود این عمل بوسیله ماشین آبگیری یا پرس کردن و … انجام می‌گیرد.

درباره چرم انواع چرم طبیعی

در صنعت چرمسازی چرم به دو نوع سبک و سنگین تقسیم می شود:
چرم سبک: چرم تولید شده از پوستهای گوسفند- بز- بزغاله و بره چرم سبک نامیده می شود و به علت ظرافت به مصرف آستری- دوخت لباس- کلاه- دستکش و کفی کش و .... می رسند و نیز از چرم بزی در دوخت کفشهای ظریف زنانه استفاده می شود.
چرم سنگین: چرم تولید شده از پوستهای گاو- گاومیش- گوساله- اسب و شتر و ... چرم سنگین نامیده می شود این نوع چرم به علت داشتن استحکام و مقاومت بیشتر به مصرف زیره و رویه کفش- پوتین و تسمه های ماشین آلات صنعتی و ... می رسند.
افزون بر دسته بندی کلی بالا انواع چرم طبیعی که مصارف گوناگون بیشتری دارند به شرح زیر می‌باشند:
- چرم رویه کفشی: که از پوست گاو و گوساله و بز ساخته می شود.
- چرم رویه لباسی: از پوست گوسفند ساخته می شود و بسیار نرم و لطیف است.
- چرم زیره کفش: از پوست گاو و گاومیش ساخته می شود.
- چرم کرومی چاپی: چرمی است رویه آن به طور مصنوعی نقش داده می شود این چرم از پوست گاو که رویه نامرغوبی دارد ساخته می شود.
- چرم جیر: از پوست گوساله و بز تهیه می شود. جیر چرمی است که در اثر پرداخت کردن سطح گوشتی (سطح لش) پوست به صورت مخملی درآمده است.
- چرم اشبالتی (Splitcalf): چرمی است شبیه جیر اما از ورقه ورقه کردن چرم های ضخیم گاوی بدست می آید.
- چرم نو بوک (Side Nubuck): از پوست گاو تهیه می شود و چرمی است که رخ آن با ظرافت پرداخت شده است.
- چرم ورنی (لاکی) (Patent Leather): این نوع چرم از پوست گاو و گوساله تهیه می شود و رویه آن را با لعاب لاکی پوشش می دهند.

تعریف چرمسازی

چرمسازی یا دباغی پوست فرآیند فیزیکی شیمیایی است که بر اثر اعمال فیزیکی و تاثیرات مواد شیمیایی و یا گیاهی پوست خام فاسد شدنی به کارایی فاسد نشدنی و با ارزش و قابل استفاده برای انسان بنام چرم تبدیل می شود.

مراحل چرمسازی

به طور کلی پوست خام پس از طی مراحل زیر به چرم تبدیل می شود:
1-مرحله خیساندن و شستشو
خیساندن پوست در حوضچه هایی که دارای پره جهت جابجایی پوستها است و یا در بالابان (درام) انجام می شود پوستهای نمک سود شده را در این مکانها قرار داده، آب سرد روی آنها جریان می دهند به این ترتیب نمک در آب حل شده، غلظت نمک در فضای بین الیاف پوست کم می شود حذف نمک از بین الیاف پوست، فشار اسمزی آب را داخل الیاف بالا برده و پوست دوباره آب دار می شود. ضمن اینکه پوست آب را به خود می گیرد پروتئین های کروی نیز از الیاف کلاژن خارج می شوند پروتئین های کروی جدا شده شامل آلبومین خون و پروتئین های دیگر محلول در آب می باشد که با کم شدن نمک با آب شسته شده و از پوست خارج می شود. بدیهی است ماندن این پروتئین ها میان الیاف پوست از کیفیت چرم ساخته شده می کاهد.
برای تهیه چرم مرغوب باید در مرحله خیساندن به نکات زیر توجه کرد:
- استفاده از مواد ضد باکتری جهت جلوگیری از احتمال رشد مجدد باکتریها که می تواند به کارگران صدمه برساند یا موجب انتشار و سرایت بیماری شود و یا به سه بخش سطحی پوست صدمه بزند که معمولا از ترکیب های آروماتیک کلردار استفاده می شود.
- توجه به دمای آب خیساندن که اگر بالا باشد موجب فعالیت باکتریها و اثر تخریبی آن بر پوست می شود هر چند که بالا بردن دمای آب عمل خیساندن را سرعت می بخشد ولی بالا بردن بیش از حد دما موجب پایین آوردن کیفیت چرم حاصل و ناهمواری الیاف و رگه رگه شدن چرم می شود.
- به کار بردن مواد افزودنی مثل سولفید سدیم (S2Na) یا تترا سولفید سدیم (4S2Na) به آب مصرفی که با تاثیر بر کراتینی مو، موجب سست شدن ریشه مو می شود.
- زمان خیساندن که حداقل 48 ساعت می باشد. که پس از این مدت پوستها را شستشو می دهند.
نتیجه فرآیند خیساندن و شستشوی پوست عبارتست از:
- پوست از خون و آلودگی ها پاک می شود.
- پروتئین های محلول در آب (کروی) از پوست جدا می شوند.
- مواد شیمیایی به کار رفته به منظور نگهداری و گندزدایی پوست از آن جدا می شود.
- در اثر خیساندن پوستها با جذب آب کافی به حالت طبیعی خود بر می گردند و دباغی بر روی آنها به آسانی انجام می گیرد.
2-آهک دهی
عمل آهک دهی برای سست کردن ریشه مو- بالا بردن PH و از بین بردن یا کمک به از بین بردن در مراحل بعدی پروتئین های زاید و چربیهای موجود در پوست می باشد. آهک آبدیده (O2CaOH) هر چند که انحلال پذیری کمی در آب دارد می تواند PH محلول را تا 5/12 افزایش دهد. آهک آبدیده سبب آبکافت (Fibrous Structure) پروتئین ها و تجزیه تدریجی ساختار آنها می‌شود. تاثیر آهک آبدیده بر روی سه نوع پروتئین اصل موجود در پوست متفاوت است. انحلال پذیری پروتئین های کروی زیاد است. کلاژن نیز تنها در مجاورت اسیدها و بازهای قوی و در مدت نسبتا زیادی حل می شود. این محیط بدون اینکه به کلاژن پوست و در نتیجه به کیفیت چرم آسیبی وارد کند موجب شکسته شدن مولکولهای کراتینی مو و حل شدن آنها می شود و ریشه مو را به حد مطلوبی سست می کند. این محیط با تاثیر بر روی مولکولهای پروتئین های آلاستین آنرا آماده حذف کامل در مرحله آنزیم دهی می نماید و پروتئین های کروی را کاملا از بین می برد.
3-لش زدایی (Fleshing)
لش گیری برای حذف تمامی بافت های غیر ضروری پوست که در سطح درونی و بدون موی پوست وجود دارد پس از مرحله آهک دهی انجام می گیرد. پس از اینکه پوست کاملا پس از جذب آب نرم شد زایده های چسبیده به قسمت گوشتی که به هنگام جدا کردن پوست از لاشه رویان باقی می ماند به همراه بافت های زاید دیگر توسط دستگاهی بنام لش بر از پوست جدا می شود. این عمل باعث می شود که مواد شیمیایی که در مرحله بعدی به پوست داده می شود به طور یکنواخت و به خوبی داخل پوست نفوذ کند و موجب بالا بردن کیفیت محصول شود.
4-مو گیری
مو گیری پوست های بز و گوسفند با مالیدن محلولی از آهک و سولفید سدیم به قسمت لش پوست انجام می گیرد و پوستها پس از مالیدن محلول بطوریکه سمت لش به طرف داخل باشد به تعداد 40 تا 50 می کنند در این طریق پوستهای شده بایستی به مدت یک شب به همان حالت باقی بمانند پس از طی این مدت مو به راحتی از پوست توسط دستگاه یا کارگر جدا می شود. برای اینکه مو‌گیری در زمان کمتری انجام شود می توان از سولفور سدیم به تنهایی استفاده کرد. با آمیختن مناسب در متیل آمین، آهک، کربنات سدیم و سولفیدات سدیم نیز می توان در مورد پوستهای تازه و نمک سود شده که نتیجه خوبی دارد استفاده کرد.
برای مو گیری پوستهای سنگین (گاو، گوساله و گاومیش و...) روش مو زدایی همراه با تجزیه ساختار مو به کار گرفته می شود که در این روش پوستها را حداقل بالابان (درام) قرار می دهند و سولفید سدیم و سولفیدات سدیم به اندازه مناسب به آب داخل بالابان اضافه می کنند و به این طریق موزدایی انجام می‌شود.
5-آهک گیری و آنزیم دهی
به منظور حذف آهک اضافی و تنظیم PH برای مرحله آنزیم دهی باید هیدروکسید کلسیم 2(OH)Ca جذب شده در پوست را از آن خارج کرد و PH پوست را پایین آورد. برای پایین آوردن PH مقدار اسید ضروری است مثل اسید هیدروکلریک باید توجه داشت که بین مقدار مواد مصرفی تعادل برقرار باشد تا آهک بصورت محلول درآورده و به آسانی از پوست خارج شود. آهم و مواد دیگر همراه پوست را می توان به روش شستشو با آب یا اسید و سولفات آمونیم کاملا از سطح پوست خارج نمود:
H2O + CaCl2 = HCl2 + Ca(OH)2
2H2O + NH3 + CaSO4 = (NH4)2SO4 + Ca(OH)2
هیدروکسید کلسیم در سولفات آمونیم به خوبی حل می شود و چون PH در چنین محیطی بین 7 تا 8 خواهد بود لذا در این PH هیدروکسید کلسیم انحلال پذیری زیادی دارد و در این شرایط آهک بتدریج از پوست خارج می شود. برای آهک زدایی بیشتر می توان از اسید هیدروکلریک استفاده کرد. برای تنظیم PH پوستهایی که با مواد گیاهی دباغی خواهند شد از اسید لاکتیک استفاده می کنند جهت از بین بردن مواد زاید و سولفید سدیم جذب شده پوستها باید با جریان آب حداقل یک ساعت شستشو داده شوند و بعد از اینکه نتیجه کار با شناساگر فنول فتالئین مشخص شد مرحله آنزیم دهی شروع می شود در مرحله آنزیم دهی مواد زاید پوست تجزیه و پوست آماده دباغی می شود. موادی که در این مرحله از پوست جدا می شوند عبارت اند از: پروتئین های غیر کلاژنی- لایه بیرونی پوست- مو و لکه های موجود بر سطح پوست- فولیکول مو و منفذهای پوست که باید کاملا از بین بروند برای تهیه چرم مرغوب و نرم، الیاف پروتئینی که در برابر مواد شیمیایی مقاوم هستند در مرحله آنزیم دهی از پوست جدا می شوند.
7- در دباغی کرومی اسید فرمیک- کربنات سدیم و نمک دیگر مواد شیمیایی هستند که مورد استفاده قرار می گیرند در فرآیند
دباغی با نمک های کروم، این نمک ها با الیاف پوست واکنش می دهد و پایداری بسیار زیادی به الیاف پوست می بخشد که آن را در برابر دمای بالا و حمله باکتریها مقاوم می سازد. چرمی که با این روش ساخته می شود، بسیاری از ویژگه های مطلوب را ندارد، و پس از مرحله های دباغی مجدد که با کروم یا مواد گیاهی انجام می شود و روغن دهی و رنگ آمیزی پوست به چرم مطلوب تبدیل می شود.
به طور کلی مواد شیمیایی مصرفی در فرآیند دباغی به سه دسته تقسیم می شوند:
1- مواد معدنی (نمک های کروم، آلومینیوم و )
2- مواد گیاهی (عصاره گیاهانی مانند: بلوط، انار و )
3- مواد صنعتی (رزین های فرم آلدئید و)
منابع:
شرکت بازرگانی آفتاب شرق پاسارگاد
http://forum.parsigold.com/
http://fa.wikipedia.org/
daneshnameh.roshd.ir
/خ