مفهوم ساده طب‌ سنتی در بارداری

در سه ماه نخست بارداری خستگی زیادی در مادران باردار وجود دارد چرا که بدن آن‌ها در حال تطبیق با شرایط جدید است. در این مدت جفت شکل می‎گیرد و خون بیشتری تولید می‎شود. قلب نیز با سرعت بیشتری عمل پمپاژ خون را انجام می‎دهد.(1)

اما زمانی که این مدت گذشت بدن مادران باردار باز هم با تغییراتی روبرو خواهد شد. در واقع شرایط جدید باعث می‎شود مادران نتوانند خواب راحت و کافی داشته باشند. دلیلش هم چیزی نیست جز افزایش اندازه جنین و تغییر حجم شکم مادر که منجر به این می‎شود که او نتواند به راحتی بخوابد. نه تنها بزرگ شدن شکم که عوامل دیگری نظیر استرس و سایر عوارض بارداری خواب را از چشمان او می‌گیرند.

او شاید نگران نحوه زایمانش است و شاید هم نگران سلامت نوزاد. کم‌ تحرکی و خارج شدن از روال عادی زندگیِ پیش از بارداری هم او را عصبی می‌کند، که این خود نیز باعث کم خوابی خواهد شد.(1)اما برای این مشکل راه حل وجود دارد، راه حل‌هایی که برخی از آن‌ها مربوط به طب سنتی می‎شود. پیش از بررسی برخی از شیوه‎های طب سنتی بهتر است مشکلات خواب در زنان باردار را به طور خلاصه مرور کنیم.

توجه به دوره‎های «سه ماهه»

ابتدا به سراغ سه ماه نخست باردار می‌رویم. در این مدت یک زن باردار به این دلیل با یک خواب آشفته مواجه می‌شود که مدام نیاز به این پیدا می‎کند به سرویس بهداشتی برود. او در این مدت استرس زیادی دارد که کم کم افزایش پیدا می‎کند و باعث می‎شود تا او خواب راحتی نداشته باشد و دوران بدی را پشت سر بگذارد.(2)

در سه ماهه دوم بارداری اوضاع برای خوابیدن تا حدودی بهبود می‎یابد، چرا که نیاز به رفتن به سرویس بهداشتی کمتر می‎شود. در این مدت جنینِ در حال رشد به سمت بالاتر می‌رود و باعث می‌شود فشار کمتری بر روی مثانه مادر وارد بیاید. البته کیفیت خواب همچنان تحت تاثیر عواملی همچون استرس و نگرانی مادر به دلیل نحوه زایمان خود و سلامت نوزاد قرار می‎گیرد.

به سه ماهه پایانی دوران بارداری که می رسیم مشکلات چند برابر می‎شود. در واقع بیشترین مشکلات مربوط به خواب در این مدت اتفاق می‎افتد. شکم زن باردار بسیار بزرگ شده و مشکلاتی نظیر سوزش سر دل، گرفتگی پا و گرفتگی سینوس به وجود می‎آید که هر کدام در جای خود باعث بی خوابی می‎شوند. تکرر ادرار مجددا به وجود می‎آید، چرا که فشار کودک بر روی مثانه بار دیگر زیاد می‎شود.(2)

راهکارهای «دمنوشی»

یک زن باردار باید بداند اگر با مشکل کم خوابی روبرو است باید تا حد امکان از نوشیدنی‎های کافئین‌دار مانند قهوه خودداری کند و مصرف شکلات و نوشابه‎های انرژی زا را نیز کاهش دهد. به جای استفاده از قهوه می‎توان از یک لیوان شیر گرم استفاده کرد و یا اینکه دم کرده بابونه نوشید. هر چند توصیه شده است که زنان باردار در این دوران سخت و حساسیت برانگیز از داروهای گیاهی خواب‎آور استفاده نکنند. بابونه هر چند به منظور بهبود کیفیت خواب در دوران بارداری توصیه می‎شود، اما در قاعدگی نیز نقش دارد بنابراین پیش از مصرف آن باید با پزشک متخصص مشورت کرد.

از سویی برخی از تحقیقات نیز اثبات کرده که استشمام بوی اسطوخودوس و بابونه تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر روی درمان کم‌خوابی در دوران بارداری دارند. البته در مصرف اسطوخودوس نیز باید احتیاط کرد و بنابر تجویز پزشک نباید بیشتر از سه قطره در روز باشد.(3) نحوه استفاده از آن بدین گونه است که یک قطره آن را بر روی دستمال می‌ریزید و در هر زمان که خواستید استفاده کنید.

دمنوش‌های آرام‌بخش و خواب‌آور نیز برای درمان بی‌خوابی نه تنها در زنان باردار که در تمامی افراد تاثیرگذار است، اما باز هم تاکید می‌شود که استفاده از این نوع دمنوش‌ها در زمان بارداری باید از سوی پزشک تجویز شده باشد و ترجیحا مورد استفاده قرار نگیرد.

نوع تغذیه زن باردار بسیار مهم است. در کنار تمامی تجویزهای پزشکی برای تغذیه یک زن باردار او باید اهمیت ویژه‌ای هم به مصرف غلات، عصاره مخمر، ماهی و سبزیجات داشته باشد. این منابع غذایی سرشار از ویتامین B هستند. (3)

از سویی دیگر مصرف برخی از میوه‌ها برای زنان باردار توصیه می‌شود همانند سیب، بادام شیرین، گیلاس، انگور و موز که در خواب راحت برای زن باردار تاثیر بسیار مثبتی می‌گذارند.

اهمیت مشورت با پزشک

اما اگر بخواهیم به همان روش‌های بارداری برگردیم بهتر است به گیاه والریانا و یا همان سنبل‌الطیب اشاره کنیم. گیاهی است که بوته‌ای استوار و چندساله دارد و در اروپا و بخش‌هایی از آسیا می‌روید. دمنوش سنبل‌الطیب آرامش‌بخش است و روی داشتن یک خواب راحت‌تر نیز تاثیر می‎گذارد. طعم تندی دارد اما در اینجا هم تاکید می‎شود پیش از مصرف هر گونه دمنوش گیاهی با پزشک خود مشورت کنید. به هر حال استفاده از این دمنوش گیاهی یکی از راه‎های خوب برای کنترل کم‎خوابی محسوب می‎شود. (4)

از سنبل ‎الطیب با آن طعم تندش که بگذریم به دیگر روشی می‎رسیم که باز هم به طب سنتی مربوط می‎شود، روشی به نام نوشیدن دمنوش به‎لیمو. به‌لیمو در آب‌رسانی به بدن زنان باردار موثر است. مصرف دمنوش به لیمو، سبب می‌شود تا استرس فرد کمتر شود و به این ترتیب خواب راحت‌تری را تجربه کند. (4)

یک دمنوش موثر دیگر در بهبود کیفیت خواب زنان باردار چیزی نیست جز دمنوش نعناع که مشکلات گوارشی را کاهش می‎دهد، تا خواب راحت‎تری برای زن باردار رقم بخورد. (4)

نکاتی درباره خواب سالم در دوران بارداری

در کنار توجه به طب سنتی رعایت این نکات برای زنان باردار جهت داشتن یک خواب راحت توصیه می‌شود:

بالش‎های اضافی

از بالش‎ها می‎توان برای راحتی شکم و کمر استفاده کرد. یک بالش بین پاها می‌تواند به راحتی بیشتر کمر کمک کند تا خوابیدن راحت‎تر شود.

تغذیه

چه چیزی مهم‌تر از تغذیه وجود دارد؟ همانطور که قبلا به مصرف شیر گرم اشاره کردیم، اکنون دوباره به اهمیت آن اشاره می‌کنیم. از سویی غذاهای پرکربوهیدرات مثل نان مناسب است. علاوه بر این، میان وعده سرشار از پروتئین می‌تواند سطح قند خون را بالا نگه دارد و می‌تواند به جلوگیری از کابوس‎های شبانه، سردرد و گرگرفتگی کمک کند.

ریلکسیشن

زنان باردار باید سعی کنند ذهن خود را آرام کنند. نفس‎های عمیق بکشند و قبل از خواب دوش بگیرند.

عدم استفاده از داروهای بدون تجویز

استفاده از هر دارویی که از سوی پزشک تجویز شده نه تنها روی کیفیت خواب زنان باردار که بر روی سلامتی نوزاد آن‌ها نیز تاثیر خواهد گذاشت. (5)

طب سنتی هر چند راهکارهای دیگری برای درمان کم خوابی در دوران بارداری پیشنهاد می دهد اما روش‎های دیگر را هم نباید فراموش کرد، روش‎هایی ساده همانند ماساژ دادن شانه و گردن زن باردار. پیش از خواب نباید غذای سنگین از سوی مادران باردار صرف شود، ضمن اینکه دوش گرفتن و نوشیدن شیر و عسل قبل از خواب برای داشتن یک خواب راحت بسیار مفید است.

مادران باردار بهتر است به پهلوی چپ بخوابند و البته قبل از خواب شیر گرم و یامخلوط آب گرم با آب لیموی تازه بنوشند. حمایت عاطفی از زنان باردار هم به آن‌ها کمک می‎کند تا دوران بارداری بسیار شیرینی داشته باشند.

دوران بارداری بی‎خطر و راحت بستگی به عوامل متعددی دارد که نه تنها مادر، بلکه پدر در به وجود آمدن آن بسیار نقش دارند.

پینوشتها