هستی شناسی تعلیم و تربیت
هستی نظم و هماهنگی ویژه و برجسته ای دارد که به گونه ای خارق العاده از آغاز تاکنون، به هر صورتی که بوده و هست، تحت اشراف، نظارت، اراده، تدبیر، هدایت و تربیت الهی به سر برده است.
پنجشنبه، 15 اسفند 1398
تخمین زمان مطالعه:
6 دقیقه
هستی نظم و هماهنگی ویژه و برجسته ای دارد که به گونه ای خارق العاده از آغاز تاکنون، به هر صورتی که بوده و هست، تحت اشراف، نظارت، اراده، تدبیر، هدایت و تربیت الهی به سر برده است. مدار مشخصی که جهان با این همه نظم و تدبیر، همواره بر گرد آن در حال چرخش است بدون اتکا به علم و قدرت لایزال الهی هرگز مفهوم و دوام نمی یابد؛ همچنان که بدون آن امکان پیدایش نمی یافت. چگونه ممکن است بدون وجود و نقش آفرینی پروردگاری هوشمند و حکیم، نظام هستی با شگفتی های وصف ناپذیرش، خود پدید آمده باشد؟ طی میلیونها سال، از آغاز عالم تاکنون، هیچ گزارشی از بروز کوچکترین خلل و فسادی در نظم و هماهنگی چرخه هستی ارائه نشده است، و این خود برترین نشانه وجود آفریدگاری است که افعالش همه بر اساس حکمت و بصیرت صادر می شود. احدى را، هرچند بخواهد یا حتی تظاهر کند، یارای انکار وجود و حضور معنادار آفریدگاری دانا و بینا و پروردگاری بی همتا و توانا برای نظام هستی نیست. در جهان بینی توحیدی، همه هستی، آسمانها و زمین و هر آنچه و هر آنکه در آسمانها و زمین به سر می برد، خواسته یا ناخواسته، با اشتیاق یا با کراهت، تسلیم و فرمانبردار پروردگار خویش اند و در پیشگاه باعظمت او سر تعظیم به سجده می سایند. به عبارتی، هر آنچه در آسمانها و زمین وجود دارد بنده و فرمانبردار خداوند است.
به دلیل نقش بسیار مهم حضور هستی آفرین در سلسله مبانی تعلیم و تربیت در اسلام، نخست باید او را شناخت، و به آغاز و پایان و شیوه اداره و تدبیر هستی، همچنین جایگاه موجودات، به ویژه انسان، در نظام آفرینش پی برد، تا بتوان برای تعلیم و تربیت، بر اساس آن آغاز و فرجام، و این تدبیر و جایگاه، فلسفه یابی و برنامه ریزی کرد. بدیهی است بدون خداباوری و خداشناسی نمی توان رابطه ای معنادار و حقیقی میان سلسله مبانی تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام کشف و تعریف کرد؛ چه رسد به آنکه بتوان بدون این دو مقوله به رابطه تربیتی میان خداوند و مخلوقات پی برد.
اسلام درباره رابطه آفریدگان با آفریدگارشان، برای همه موجودات، از جمله انسان، هویت استوار و راسخ الهیای ترسیم می کند که بدون آن تربیت شایسته و بایسته اساسا شکل نمی گیرد. این فرموده منسوب به مولا امیر مؤمنان شاهد این مدعاست: «چیزی را ندیدم مگر اینکه خداوند را با آن مشاهده کردم». در واقع، این نگرش توحیدی، حقیقتی فراتر از خداشناسی است؛ امری همچنان خدابینی و خداباوری حقیقی که از ارکان نظام تربیتی اسلام نیز به شمار می آید. اکنون که در فرهنگ و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی باید خداوند را در مقام مبدأ و اساس آفرینش، و مدیر و مدبر و پروردگار هستی شناخت و به او ایمان آورد و با وی پیوندی عمیق و ارتباطی دقیق برقرار کرد، این پرسشها رخ می نمایند: شناخت خداوند تا چه پایه برای موجودات و به ویژه انسانها میسر است؟ درک حضور و محضر خدا تا چه حد در تأمین اهداف تربیتی ضرورت دارد؟ آیا خداوند برای هر چیزی و هر کسی به طور یکسان و یکنواخت حضور و معنا و تجلی می یابد.
بی تردید جلوه هایی از حقیقت وجودی خداوند برای هر کسی آشکار و قابل شناخت است؛ همان گونه که جلوه هایی از وجود باعظمت او تنها بر گروه خاصی رخ می نماید و جنبه هایی نیز برای احدی حتی برای بندگان مخلص او به هیچ وجه شناختنی نیست. آفرینش آسمانها و زمین، آفرینش انسان، فرو فرستادن باران از آسمان، رویش گیاهان از زمین، روان ساختن کشتی بر آب، به تسخیر انسان در آوردن روز و شب و ماه و خورشید تابان، قرار دادن همسر برای انسان از جنس خود انسان، ازدواج، تولید مثل، بیرون آوردن جنین از تاریکی های رحم، اعطای گوش و چشم و دل، ارزانی داشتن این همه نعمت و روزی و... همه از آثار، نشانه ها و جلوه های آشکار الهی است که نظر هر بیننده و توجه هر هوشمندی را به سوی خداوند جلب می کند و او را از وجود خداوند آگاه می سازد. اینجاست که اصل اولی در همه جا، روشن بودن وجود خداست. با این همه، این تنها نخستین مرتبه از خداشناسی را دربر می گیرد و هنوز تا شناخت کامل او فاصله بسیار بسیار است.
منبع: درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت، سیداحمد رهنمایی، صص221-213، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمة الله علیه، قم، چاپ دوم، 1388
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط
وجود و تعلیم و تربیت
چهارشنبه، 9 بهمن 1398
هدف اصلی تعلیم و تربیت
چهارشنبه، 9 بهمن 1398
نقد اگزیستانسیالیسم و پدیدارشناسی در تعلیم و تربیت
چهارشنبه، 9 بهمن 1398
روشهای تعلیم و تربیت
چهارشنبه، 9 بهمن 1398
دوران تردید و اشتباهکاری
چهارشنبه، 9 بهمن 1398
اگزیستانسیالیسم در فلسفه تعلیم و تربیت
چهارشنبه، 9 بهمن 1398
اگزیستانسیالیستها و تعلیم و تربیت
چهارشنبه، 9 بهمن 1398
رالیسم به عنوان فلسفه تعلیم و تربیت
پنجشنبه، 12 دی 1398
اصلاح تعلیم و تربیت
پنجشنبه، 12 دی 1398
ارسطو و گزافگویی فراحسی
پنجشنبه، 12 دی 1398
تازه های مقالات
بخل؛ آفت جان و جامعه در نگاه امیرالمؤمنین(ع)
متن کامل زیارت اربعین با خط درشت + صوت و ترجمه
توصیه امام رضا علیه السلام به حضرت عبدالعظیم حسنی چه بود؟
بیشترین نمود قرآن در هنر خوشنویسی
متن کامل دعای قدح با خط درشت + صوت و ترجمه
متن کامل دعای آیت الکرسی با خط درشت + صوت و ترجمه
دلیل تغییر بوی بدن در سنین مختلف چیست؟
متن کامل سوره واقعه با خط درشت + صوت و ترجمه
متن کامل سوره یس با خط درشت + صوت و ترجمه
رمزگشایی از حرکت نمادین انگشت در دعای (یا مَنْ اَرْجُوهُ)
بیشترین بازدید هفته
محل دفن امام جواد(ع) کجاست؟
دعای طلب رزق و روزی امام جواد(ع)
نحوه خواندن نماز والدین
اهل سنت چگونه نماز می خوانند؟
ویژگی های اخلاقی امام جواد(ع)
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
پیش شماره شهر های استان تهران
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
پیش شماره شهر های استان گیلان
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
موارد بیشتر برای شما
ناکامی داعش در انجام عملیات تروریستی در حرم حضرت زینب (س)
خاطره درستکار از کتککاری کامران قاسمپور و حسن یزدانی
تنوع سوختی در سبد حاملهای انرژی
ویدیو جدید گردانهای قسام از اسرای اسرائیلی
شهروند آمریکایی: اینجا جهنم روی زمین است!
اهدای چفیه رهبر معظم انقلاب به خواننده لبنانی
تمایل اردوغان برای نامزدی در انتخابات ۲۰۲۸
قالیباف: سقف بودجه باید شفاف باشد
ویروس HMPV چه علائمی دارد؟
چاقو کشی در مسابقات کشتی فارس
انتقال امن «پیرمرد شجاع ایرانی» از سوریه به روسیه
درستکار: پژمان جمشیدی در عروسیام خوانندگی کرد نصف مهمانها فرار کردند
ابراز همدردی سخنگوی دولت با حادثه دیدگان آتش سوزی در کالیفرنیا
ویدیوی جالب باشگاه استقلال برای خوشآمدگویی به جوئل کوجو
چرا تلگرام فیلتر شد؟ / فیروزآبادی دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی پاسخ داد