1. تقویت توان اقتصادی داخلی

در اقتصاد مقاومتی، نظام تولیدی و تجاری به خاطر درون‌زایی، دانش‌بنیانی، رقابت‌پذیری، برون‌گرایی و مولد و پیشرو بودن، در مقابل خطرات تحریم اقتصادی و تکانه‌‎های اقتصادی از خود استقامت نشان می‌دهد. در این بین، درون‌زایی اقتصاد موجب می‌شود که توان اقتصادی داخلی ارتقا یابد و در صورت افزایش صادرات، از ظرفیت تجارت خارجی نیز برای افزایش قدرت و توانمندی آن بهره گرفته شود. (1)

2. ایجاد ثبات اقتصادی

تولید و رونق اقتصادی کشور باید از درون اجتماع و مبتنی بر توان اقتصادی کشور باشد و درون‌زایی موجب ثبات اقتصادی می‌شود. اقتصاد مقاومتی به معنای بنا کردن اقتصادی مستحکم و قدرتمند است که در برابر بحران‌ها و فشارهای اقتصادی دوام بیاورد و آسیب کمتری متحمل شود.

البته توسعه کشور در تمامی بخش‌ها به‌خصوص حوزه اقتصادی، در آغاز نیاز به توسعه فرهنگی دارد. قبل از اقدام برای توسعه، باید افکار را پالایش کرد و رشد داد تا بتوان با ایجاد اتحاد و وحدت‌نظر بین مردم، نتیجه دلخواه را کسب کرد. (2)

3. ایجاد عزت و اقتدار اقتصادی

اقتصاد مقاومتی اصطلاحاً موجب دلیری می‌شود. ملت ایران که دهه‌هاست آماج تحریم اقتصادی بوده است، امروزه بیش از هر ملت دیگری به ارزش و اهمیت اقتصاد، به‌‌خصوص تبعات فقدان یک اقتصاد قدرتمند پی برده است.

این اقتصاد، قدرتمند‌ترین و بزرگ‌ترین پشتیبان کشور و موجب دلیری آن در سطح بین‌المللی است. با وجود چنین اقتصادی، بسیاری از امکانات و برنامه‌های کشور از ید استکبار خارج می‌شود و با اعتماد به نفس می‌تواند در برابر استکبار سر بلند کند. (3)

4. ایجاد بصیرت اقتصادی

اقتصاد درون‌زا موجب بصیرت اقتصادی می‌شود و رشد روزافزون اقتصادی را به ارمغان می‌آورد. (4) بصیرت اقتصادی یعنی آگاهی‌های لازمی که بتواند بین رفتارهای اقتصادی در مقیاس خُرد و کلان یا در مقیاس رفتار خانوادگی یا شخصی و نیز در مقیاس رفتار اصناف جامعه، موازنه و تعادل برقرار کند.

بدیهی است که بصیرت اقتصادی سوای از اخلاق اقتصادی است. پس از مجاهدت در بخش اخلاق اقتصادی، ضروری است بینش لازم و عقلانیت صحیح متناسب با پتانسیل‌های موجود شکل گیرد تا به آسانی بتوان کنش متقابل مناسبات اقتصادی را تببین کرد. (5)

5. تشکیل اراده جمعی در کسب و کار

در توسعه برون‌زا یک عامل بیرونی مانند دولت سرمایه‌گذاری می‌کند و ممکن است با عوض شدن دولت‌ها نتیجه مثبت ندهد و اگر با شکست مواجه شود سرمایه‌های زیادی تلف می‌شود. اما در توسعه درون‌زا، جامعه سرمایه‌گذاری می‌کند. همه اندیشمندان اقتصادی، توسعه درون‌زا را کارامد و ثمربخش می‌دانند. در توسعه درون‌زا، اراده فردی موجب می‌شود افراد به میدان بیایند و از این طریق، اراده جمعی شکل می‌گیرد. (6)

6. ایجاد خوداتکایی منطقه‌ای

فعالیت‌های اقتصادی درون‌زا موجب خوداتکایی منطقه‌ای یا محلی، در شهرهای مختلف کشور می‌شود و تکیه بر دارایی‌های محلی توسعه پیدا می‌کند. ساخت مراکز تجاری جهانی، بازارچه‌ها، پاساژها و یا مال‌های تخصصی مرتبط با نیاز شهروندان، به پیشرفت سطح اقتصاد شهرها کمک شایانی می‌کند. (7)

7. حفظ و تقویت صنایع دستی ایرانی

در ایران صد‌ها رشته صنایع دستی داریم که مزایای زیادی دارند و با سرمایه‌‌ای اندک می‌توان یک کارگاه تولیدی صنایع دستی راه‌اندازی کرد و از طریق آن درآمد کسب نمود. این موضوع، در سبک زندگی ایرانی‌اسلامی نیز نقش مؤثری دارد؛ چرا که اولاً باعث حفظ و تقویت صنایع دستی ایرانی و بومی می‌شود و در ثانی، از عرضه کالا و صنایع دستی خارجی خصوصاً اجناس بی‌‌کیفیت چینی جلوگیری می‌کند.

واردات کالا، تغییر در سبک زندگی را با خود به همراه می‌آورد و حال آنکه اقتصاد درون‌زا باعث حفظ هویت ملی و سبک زندگی بومی می‌‌شود. بدین‌ترتیب، کاملاً محرز است که توجه به صنایع دستی و اتکا به توان داخلی می‌‌تواند یکی از اساسی‌ترین طرق اشتغال‌زایی، افزایش تولید داخلی و درآمدزایی باشد. (8)

8. افزایش قدرت چانه‌زنی در معاملات بین‌المللی

حمایت از کالای ایرانی موجب جلوگیری از انتقال سرمایه‌ها به خارج از کشور و جذب سرمایه‌های خارجی به دلیل صرفه اقتصادی برای سرمایه‌گذاران می‌شود. خوداتکایی و اقتصاد درون‌زا موجب افزایش قدرت چانه‌زنی در معادلات و معاملات بین‌المللی می‌شود. حمایت از تولید داخل موجب کاهش صادرات مواد خام و بسترسازی افزایش ارزش افزوده روی مواد خام در کشور می‌شود.

اقتصاد درون‌زا موجب افزایش اعتماد به نفس و تقویت باورهای فرهنگی و اجتماعی و کاهش آثار تحریم‌های جهانی در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و روانی جامعه می‌شود. همچنین حمایت از تولید داخل منجر به بومی شدن فن‌آوری‌های مختلف در حوزه تولید از طریق آزمون و مهندسی معکوس می‌شود. (9)

9. توجه به ظرفیت‌های مناطق روستایی

اقتصاد در کشور ما ما با چالش‌های مختلفی مواجه است اما در این بین، تکیه آن به درآمدهای نفتی و برنامه‌های توسعه برون‌زا موجب تضعیف بخش کشاورزی شده است، که به واسطه آن شاهد مهاجرت روستاییان و تخلیه و تخریب بسیاری از روستاها هستیم، که پیامد طبیعی آن رشد شهرنشینی و گسترش حاشیه‌نشینی بوده است.

تغییر رویکردهای توسعه‌ای ایران طی سال‌های اخیر و تأکید بر لزوم توسعه درون‌زا سبب شده است تا ظرفیت‌های مناطق روستایی در حوزه‌های اشتغال‌زایی، افزایش درآمد، حفاظت از میراث روستایی و در نتیجه، تثبیت جمعیت و کاهش مهاجرت‌های روستایی کانون توجه قرار گیرد. (10)

10. خدمات متقابل صنعت و کشاورزی

وقتی صحبت از رشد اقتصادی درون‌زا می‌شود، منظور این است که رشد اقتصادی کشور متکی بر متغیر‌های بخش درونی باشد‌. هماهنگی حوزه‌های مختلف داخلی از جمله صنعت و کشاورزی موجب خواهد شد تا هم‌راستا به رشد اقتصادی در همه بخش‌ها دست یابیم‌.

اگر رشد اقتصادی کشور برون‌زا و متکی بر ظرفیت‌های خارج از کشور باشد، دوامی نخواهد داشت و دیر یا زود متوقف خواهد شد‌. در حالی که رشد درون‌زا سبب خواهد شد تا صنعت در خدمت کشاورزی و کشاورزی در خدمت صنعت باشد و همه مؤلفه‌های اقتصادی کشور در خدمت توسعه، حرکتی رو به جلو خواهند داشت. (11)

11. توجه به بازار کار و انگیزه‌ها در مدل کلان

رشد درون‌زا یعنی به جای اینکه رشد درازمدت کشورها را صِرف تابعی از متغیرهای برون‌زایی مثل «انباشت سرمایه» یا «رشد تکنولوژی» بدانیم، تلاش کنیم دریابیم چرا ممالک مختلف در انتخاب «درون‌زای» این دو فاکتور با هم متفاوت‌اند و چه عوامل اقتصادی و یا سیاسی باعث می‌شود میزان رشد تکنولوژی یا پس‌انداز در بین کشورها مختلف باشد.

برنامه‌های رشد درون‌زا سبب می‌شود که مدل‌های کلان بر پایه‌های خردتری استقرار یابند و نقش پارامترهایی مثل بازار کار و انگیزه انباشت سرمایه انسانی، رقابت بنگاه‌ها و انگیزه سرمایه‌گذاری روی تحقیق و توسعه در مدل کلان وارد شود. (12)

12. شکوفایی و توسعه استان‌ها

باید به مسأله اقتصاد مقاومتی، به عنوان محوری اساسی در کشور توجه کرد، زیرا رشد درون‌زا سبب شکوفایی استان‌ها می‌شود. اگر کسی به توسعه استان‌ها بیاندیشد، درمی‌یابد مفهوم رشد درون‌زا باید اولویت امور باشد. فقط کافی است که ارتباطات نخبگانی و تشکل‌های اندیشگی در استان‌ها تشکیل شود، چون راه‌حل برون‌رفت از مشکلات را هیچ‌کس بهتر از اندیشمندان هر استان نمی‌شناسد. (13)

13. شکوفایی بخش معدن

راز اصلی اقتصاد مقاومتی، خودباوری و تکیه بر توانمندی در بخش‌های مختلف به‌خصوص بهره‌گیری از صنایع غرب کشور، ‌ به‌ویژه بخش معدن و صنایع معدنی است. در ممالک توسعه‌یافته، استفاده درست از منابع معدنی و درآمدهای آن نه تنها موجب توسعه انسانی و اقتصادی نشده، بلکه صرفاً تبدیل به یک منبع درآمد دولتی شده است.

پیاده‌سازی اقتصاد مقاومتی در بخش معدن ایران، با توجه به استقرار آن در مسیر کمربند مواد معدنی فلزی و غیرفلزی (طلا، مس، سنگ‌های تزئینی و خاک‌های صنعتی) باعث شکوفایی این بخش می‌شود. (14)

14. خروج از اقتصاد تک‌محصولی

علی‌رغم کوشش‌های صورت‌گرفته در سال‌های اخیر، اقتصاد ایران همچنان وابسته به نفت است. برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی باید از ظرفیت‌های موجود در حوزه‌های تولیدی و صنعتی بهره‌برداری بهتری صورت گیرد. همان‌طور که اشاره شد، با توجه به ذخایر سرشار معدنی ایران می‌توان با تمرکز بیشتر بر این بخش، اقتصاد کشور را از حالت تک‌محصولی خارج کرد. (15)

پی نوشتها
1. www.tnews.ir
2. www.irna.ir
3. www.basirat.ir
4. www.mehrnews.com
5. www.mirbaqeri.ir
6. www.irna.ir
7. www.deghatnews.ir
8. www.bankdariirani.ir
9. www.shoaresal.ir
10. www.khorasanrazavi.khorasannews.com
11. www.pishkhaan.net
12. www.newspaper.hamshahrionline.ir
13. www.farsnews.ir
14. www.shatanews.ir