نوروز نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردینماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهنترین جشنهای بهجامانده از دوران ایران باستان است. نوروز در هر کشوری دارای آداب و رسومی متفاوت است اما آن چیزی که در تمام کشورها مشترک است بحث نو شدن و آمدن سال جدید است. به همین دلیل در تمام آئینها آدابی از نو شدن و نو کردن خود و محل زندگی وجود دارد که نشان از تازگی را میرساند.
از همین رو خبرنگار ما در خصوص نوروز با حجتالاسلاموالمسلمین سید جواد نورموسوی محقق و پژوهشگر و مبلغ بینالمللی گفتگویی را انجام داده است.
راسخون: با توجه به اینکه شما یکی از مبلغان بینالمللی هستید و به کشورهای زیادی برای تبلیغ دین سفرکردهاید نوروز را در دیگر کشورها و مخصوصاً همسایگان ایران چگونه دیدید. از آداب و رسوم آنها بفرمائید.
نوروز یکی از عیدهای مهم ما ایرانیان است که در برخی کشورها هم این عید وجود دارد و برای این عید باستان آداب و رسوم هایی هم تعریف شده است که از گذشتگان به آن عمل می کردند اما آنچه مهم است این است که باید این آداب را با فرهنگ اسلامی یکی کنیم تا برخی آداب و رسوم غلط و اشتباه از بین برود.جشن نوروز در عراق
عراق یکی از کشورهای منطقه است که عید نوروز را جشن میگیرد. دولت عراق به مناسبت عید نوروز پنج روز تعطیل رسمی اعلام میکند و بیشتر مقامهای عالی کشور بهویژه کردها مراسم ویژه نوروز برگزار میکنند.از نخستین روز تأسیس حکومت کنونی عراق در این کشور نوروز تعطیل رسمی بوده و یکی از اعیاد و روزهای مهم عراق محسوب شده است. در زمان حکومت صدام حسین باوجود اینکه وی دشمنی سرسختانهای با آیینهای غیر عربی داشت، مراسم عید نوروز برگزار میشد. با سقوط رژیم بعث و تأسیس نظام جدید و نوپای فعلی در عراق نوروز اهمیت ویژهای در این کشور پیدا کرد. بهگونهای که در نخستین روز بهار که مصادف با اول فرودین میشود، مقامهای سیاسی این کشور عید نوروز را به ملت عراق تبریک میگویند.
کردهای عراق در نوروز رسم دارند که اگر کسی در طول سال عزیزش را ازدست داده باشد، در خانه خود میماند و اقوام و دوستانش برای بهاصطلاح ابلاغ جای خالی عزیز ازدسترفتهاش، به دیدن وی میآیند.
در میان کردهای عراق اقوام دیگری نیز وجود دارند که همانند کردها نوروز را برگزار میکنند. این قوم ایزدیها هستند که عموماً در شمال عراق زندگی میکنند.
ایزدیها در عید تخممرغ رنگ میکنند، چراکه شکل تخممرغ شبیه زمین است و رنگ کردن آن به این معنی است که میخواهند دنیا به این رنگها باشد و باعث سبزی دشت و صحرا شود. رسم جالب دیگر آنها این است که صبح زود سال نو به دشتها میروند و دست و روی خود را با قطرات شبنم مسح میکنند و باور دارند که اگر کسی مریض باشد با این عمل بیماریاش شفا مییابد.
آنها همچنین پس از سیزده روز دوباره جشن میگیرند که با سیزده بدر ایران قابل مقایسه است.
نوروز در تاجیکستان
یکی از آداب نوروز در تاجیکستان مسابقات بز کشی است. در این مسابقه لاشه بز را وسط میدان میگذارند و از بلندگویی که روی کانتینری آنسوی میدان نصبشده در هر دور، مقدار جایزه و نام کسبه ای که هزینه جایزه این دور را متقبل شده اعلام می کنند. بعضیها شرکت میکنند و آنهایی که جایزه باب میلشان نباشد اطراف میدان سوارکاری یورتمه میروند تا دور بعدی آغاز شود. مسابقه تا جایی که جایزه دهندهای باشد ادامه پیدا میکند. در زمین بازی میدان بزکشی دوتکه پارچه قرمز بیش از هر چیز جلب توجه میکند، یکی پرچم جایی که مقصد نهایی لاشه بز است و دیگری دستار داور مسابقه که با ریشسفید و بلندش وسط میدان ایستاده است . مسابقه بزکشی شاید تنها میراث باقی مانده ای است که حس جنگهای سلحشورانه باستان را در ذهن هر تماشاگری تداعی می کند. آش پلو، سومنک (سمنو)، کلوچه، انواع شیرینی، سمبوسه، نان فتیر، نان چپاتی، انار، ماستابه، انگور، سیب، مویز، گردو، بادام، برگهی زردآلو و هلو ازجمله خوراکیهای سنتی است که در عید نوروز بر سفرهی هر خانوادهی تاجیک دیده میشود.نوروز در جمهوری ازبکستان
مردم ازبکستان پس از فروپاشی شوروی ( ۱۹۹۱ میلادی) و از بین رفتن نظام سوسیالیستی، ۲۱ مارس میلادی هرسال مصادف با اول فروردینماه هجری خورشیدی را بهعنوان عید نوروز، جشن میگیرند.آنان همانند مردم سایر کشورهای آسیای مرکزی ۲۱ مارس را با حضور در پارکها و مراکز فرهنگی به شادمانی پرداخته و پس از آن با پوشیدن لباسهای سنتی به دیدار بزرگترهای خود رفته و به یکدیگر شادباش میگویند. اقوام مختلف از قبیل تاتارها، آذریها، روسها و ... نیز در کنار ازبکها با برگزاری جشنهای سنتی نوروزی جلوه خاصی به این عید باستانی میبخشند.
نوروز در جمهوری قرقیزستان
عید نوروز در قرقیزستان تنها یک روز آنهم در روز اول یا دوم فروردینماه است که به ۲۹ روز یا ۳۰ روز بودن اسفند بستگی دارد. اگر اسفند ۲۹ روز باشد اول فروردین و اگر ۳۰ روز باشد در روز دوم فروردین برگزار میشود. تا قبل از فروپاشی شوروی سابق این مراسم به دست فراموشی سپردهشده بود ولی پس از فروپاشی دوباره حیات یافت و هرساله با کوهتر از سال قبل برگزار میشود.مراسم جشن این روز را در شهرها دولت تدارک میبیند و در روستاها بزرگان و ریشسفیدان در برگزاری آن دخالت دارند. در شهرها در میادین بزرگ و در روستاها در بیابانهای اطراف این جشن برگزار میشود.
در قرقیزستان در این روز پختن غذاهای معروف قرقیزی مثل (بش بارماق) مانته برسک و کاتما مرسوم است که به صورت رایگان بین حاضران در جشن پخش میشود. در قرقیزستان در این روزافزون بر جشن برگزاری یکسری مسابقات از قبیل سوارکاری و غیره نیز مرسوم است و به گونه چشمگیری در این روز مسابقات دنبال میشود و جوایز ارزندهای به نفرات برتر داده میشود.
نوروز جشن ملی مصر
مصریان باستان با آمدن فصل بهار و قرار گرفتن خورشید در برج حمل، سال فلکی خود را آغاز سال میکردند و این روز به عقیده آنان آغاز خلقت نیز هست، توت حکیم معروف مصری آغاز سال نو مصریان را مقارن با ظهور ستاره شعرای یمانی در برج خورشید قرار داد و مصریان برای زنده نگهداشتن نام این حکیم فرزانه آغاز سال نو را به نام او ثبت کرده و آن روز بهعنوان جشن ملی مصریان شناخته شد. از آنجایی که کشور مصر با داشتن رود نیل استعداد کشاورزی یافته و نیل تنها منبع درآمد آنان به شمار میآمد، کاهنان مصری برای رود نیل و روزی که در آن طغیان میشود، احترام خاصی قائل بوده و آن را مقدس میشمارند و گاهی صفت الهی نیز به آن دادهاند.پیرامون چگونگی پیدایش نوروز در مصر روایتهای مختلفی وجود دارد.عدهای معتقدند که نوروز از زمان کمبوجیه وارد این سرزمین شده است. گروهی نیز معتقدند که نوروز در زمان خسرو پرویز سال ۶۱۹ وارد مصر شده است . برخی هم بر این عقیده اند که نوروز پس از ورود اعراب به مصر متداول شده است.
مصریان در آغاز سال نو جشن نوروز را با شکوهی هر چه تمامتر برگزار میکردند. هرچند که زمان برگزاری آن بر اثر تحولاتی که در تقویم آنها صورت گرفت تغییریافته است. مردم مصر عید نوروز را در آغاز ماه توت جشن می گیرند. آتش می افروزند و بر یکدیگر آب می پاشند. به کارمندان دولت و خانواده هایشان لباس و پوشاک داده می شود و طبق عادت دیرینه مردم نیز به همدیگر هدیه میدهند.