ویتامین ها
یکی از جالب ترین ویژگی های بدن انسان و در کل بدن موجودات زنده، این است که هیچ‌گاه از رشد باز نمی ایستد. در اصل اگر این چنین اتفاقی می‌افتاد، احتمالا طول عمر انسان به چند سال هم نمی‌رسید. علتش هم کاملا واضح است. سلول های سازنده بدن، چه انسانی و چه حیوانی، به سبب مصرف اکسیژن و غذا و... دچار استهلاک و نابودی می شوند.بنابراین عمر این سلول‌ها، چندان بالا نیست. از این رو بدن ناچار است برای ادامه حیات، جایگزینی مناسب برای این سلول‌ها بسازد. اصلی ترین دلیل پیری نیز، دقیقا همین است که بدن از سنی به بعد توانایی تجدید سلول‌ها را از دست می دهد و کم کم اعضای بدن با سلول های قدیمی خود به کار ادامه می دهند.
این امر تا جایی ادامه می یابد که این سلول‌ها به قدری مستهلک شوند که از کار بایستند. اما بدن، تنها متکی به خود نمی تواند دست به تغییرات و تجدید سلولی بزند. بزرگترین فایده و کاری که مصرف ویتامین برای بدن می تواند انجام دهد، دقیقا همین است.
بیشترین کاربردی که ویتامین‌ها دارند، کمک به تجدید سلول های بدن است. اما این تمام ماجرا نیست. مصرف ویتامین به صورت غیر عادی و بیش از اندازه آن درست مانند مصرف بیش از اندازه هر چیز دیگری می تواند خطر آفرین باشد (1) .
عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین A
ویتامین‌ها جزو مواد معدنی و مغزی محسوب می شوند که اکثرا باید از خارج از بدن تامین شوند. یکی از این انواع ویتامین ها، ویتامین A است. احتمالا به خوبی می دانید که عموما مصرف ویتامین A برای بینایی، کمک به عضله سازی و همچنین برای جلوگیری از سرطان، بسیار مفید است.اما مصرف بیش از اندازه این ویتامین می تواند خطراتی را نیز به همراه داشته باشد. به این نکته توجه کنید که منظور مصرف ویتامین عموما مصرف به شکل دارویی و یا آمپولی آن است. مصارف خوراکی ویتامین، مانند میوه و غذا و سبزیجات عموما چندان تاثیر منفی ندارند (2) .
اما خطرات مصرف ویتامین A به شکل غیر اصولی و بیش از اندازه، عموما می تواندباعث سرگیجه، حالت تهوع، اغما و کما و در نهایت موجب مرگ انسان شود. در اصل ویتامین A با توانایی تاثیر بر روند عضله سازی بدن، در صورت مصرف بیش از اندازه آن می تواند موجب تخریب عضلات مختلفی چون عضله قلبی و... شود.
از این رو توصیه می شود زنان حامله نیز برای مصرف این ویتامین حتما با پزشک خود مشورت کنند. چرا که مصرف بیش از اندازه آن موجب نقص عضو نوزادشان خواهد شد. عوارض بی خطر تری چون تغییر رنگ پوست هم می تواند از عواقب مصرف بیش از اندازه این ویتامین باشد.
اطلاعات زیر میزان حداکثر مصرف ویتامین A بر اساس سن را مورد بررسی قرار داده است: (2)
| سن | حداکثر میزان مصرف |
| تا 12 ماهگی | 600 mcg |
| 1 تا 3 سال | 600 mcg |
| 4 تا 8 سال | 900 mcg |
| 9 تا 13 سال | 1700 mcg |
| 14 تا 18 سال | 2800 mcg |
| بالاتر از 19 سال | 3000 mcg |
عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین D
ویتامین D یکی از انواع ویتامین‌ها است که معمولا کمبود آن زیاد در بدن حس می شود و اکثر دکترها و متخصصین تغذیه، نسبت به مصرف آن پیشنهاد اکید دارند. اما همین ترس از کمبود ویتامین باعث می شود عده ای دست به مصرف بیش از اندازه ویتامین D بزنند. ویتامین D به شکل معمول آن از طریق مواد غذایی چون ماهی و غذاهای دریایی و همچنین از واکنش بدن نسبت به نور خورشید تامین می شود.تاثیر عمده این ویتامین در بدن آن است که به ایجاد کلسیم و در نهایت استخوان سازی و تقویت استخوان های کمک می کند. همچنین باعث افزایش سطح خون می شود که موثر در درمان کم خونی است (3) .
اما مصرف بیش از اندازه ویتامین D به شکل دارویی می تواند صدمات جبران ناپذیری به بدن وارد آورد. از جمله عوارض مصرف ویتامین D می توان همان افزایش غیر عادی سطح خون بدن را نام برد. این اتفاق برای کسانی که فشار خون بالا دارند می تواند حکم مرگ داشته باشد. مشکل دیگری که از مصرف بیش از حد ویتامین D ممکن است بدن دچار آن شود، افزایش سطح کلسیم خون است.
کلسیم را اگر بخواهیم به شکل ملموس و مثالی تصور کنیم، چیزی شبیه به آهک یا آرد است که اگر میزان آن در خون زیاد باشد، موجب انعقاد خون و انسداد عروق می شود. حالت تهوع، کم اشتهایی، درد معده و یبوست و یا اسهال را نیز می توان از عوارض شایع مصرف بیش از اندازه این ویتامین دانست.
اما عجیب ترین عارضه مصرف ویتامین D دقیقا همان اصلی ترین فایده این ویتامین است. مصرف بیش از حد D می تواند کاری کند که استخوان‌ها دچار استهلاک و در نهایت نابودی شوند (3) .
عوارض مصرف بیش از حد ویتامین C
یکی از پرمصرف ترین ویتامین هایی که در هر خانه ای از آن رد پایی وجود دارد، ویتامین C است. این ویتامین به دلیل خاصیت افزایش سیستم ایمنی بدن، بسیار مورد توجه خانواده ها، به خصوص مادران است. این ویتامین را می توان در بسیاری از میوه‌ها به خصوص مرکبات پیدا کرد.اما یک تصور غلط در مورد مصرف ویتامین C باعث شده است که بسیاری از مردم در استفاده از این ویتامین به شکل دارویی زیاده روی کنند. این تصور غلط این است که ویتامین C چون توانایی حل شدن در آب دارد بنابراین مقدار مصرف بالای آن از بدن خارج میشود و ضرری برای بدن ندارد. اما اینگونه نیست (4) .
بزرگترین ضربه ای که مصرف بیش از حد ویتامین C ممکن است به بدن بزند، ایجاد سنگ کلیه است. بنابراین مصرف بالای این ویتامین به خصوص برای افرادی که کلیه آنها سنگ ساز است، می تواند آزاردهنده محسوب شود. یکی دیگر از آثار تخریبی مصرف بالای این ویتامین، نرمی استخوان است.
اطلاعات زیر می تواند به شما در میزان مصرف روزانه این ویتامین کمک شایانی کند. این میزان مصرف برای یک روز است: (5)
| سن | میزان مصرف |
| 1-3 سال | 400 mg |
| 4-8 سال | 650 mg |
| 9 تا 13 سال | 1200 mg |
| 14 تا 18 | 1800 mg |
| بالای 19 سال | 1800 mg |
سخن آخر
در این مقاله سعی شد به سه ویتامین بسیار پر مصرف در ایران پرداخته شود. مصرف ویتامین می تواند مفید و کاملا ضروری باشد اما گاهی دوست داشتن بیش از اندازه بدن و مصرف غیر اصولی این ویتامین‌ها همانطور که گفته شد، می تواند صدمات جبران ناپذیری به بدن بزند. حتی می تواند در بعضی از موارد موجب مرگ انسان را نیز فراهم بیاورد.نکته حائز اهمیت در اینجا این است که همانطور که در موارد بالا گفته شد، تمام عوارض مصرف ویتامین‌ها معمولا از طریق مصارف دارویی به انسان عارض می شود و مصارف خوراکی مانند میوه، سبزیجات، انواع غذا‌ها نمی تواند صدمه ای به بدن انسان بزند. یا حداقل این عوارض به قدری نخواهد بود که سیستم بدن شما را مختل کند. از این رو همواره سعی کنید بجای استفاده از راه آسان و سریع دارویی، برای مصرف ویتامین به سراغ موارد خوراکی آنها بروید.
گرچه در این مقاله تمرکز اصلی بر گفتن عوارض مصرف بیش از حد ویتامین ها بود، اما لابه لای آن سعی شد که فواید مصرف ویتامین و منابع خوراکی این ویتامین‌ها ذکر شود. یادتان باشد، هر چیزی که طبیعی‌تر باشد، همانقدر می تواند مفیدتر و کم ضرر‌تر باشد.
پی نوشتها
- www.helpguide.org
- www.ods.od.nih.gov
- www.healthline.com
- www.healthline.com
- www.medicalnewstoday.com
