جوانان به عنوان قشر تأثیر گذار و کارآمد جامعه در سازندگی، پیشرفت، اقتصاد و جهش تولید سهم بسزایی در کشور به عهده دارند، این موضوع زمانی بهتر قابل مشاهده و لمس است که به کارایی و توانایی جوان در عرصه‌های مختلف اقتصادی و علمی واقف بوده و فاکتورهای تأثیر گذار در جهش اقتصادی را شناسایی کرده باشیم. در این نوشتار سعی داریم به طور اجمال به برخی از ظرفیت‌های چشم گیر و استراتژیک جوان در مقوله جهش تولید اشاره‌ای داشته باشیم.

سهم جوانان در اقتصاد مقاومتی و جهش تولید

برای دست‌یابی به جایگاه و اهمیت جوانان در اقتصاد مقاومتی و جهش تولید ابتدا لازم است برخی از فاکتورهای بسیار مهم و تأثیر گذار در جهش تولید را مورد بررسی و واکاوی قرار دهیم، بدون درک فاکتورهای موجود افراد به خوبی نمی‌توانند سهم و جایگاه خود را در جهش تولید مورد ارزیابی قرار دهند.

1-درک و تصور صحیح از موقعیت جنگی کشور

یکی از مبادی و مقدماتی که کمک شایانی به فهم و درک جایگاه افراد در جهش تولید دارد، تحلیل صحیح از مواجه جهانی با جامعه اسلامی و ایران عزیز است، در واقع تا افراد آگاهی و برآیند صحیحی از مختصات و نوع مواجه جهانی با کشور خود نداشته باشند شاید به اهمیت و ارزش نقش خود در کنش‌ها و مسئولیت‌های اجتماعی را دست پیدا نکنند. هر چند افرادی که در تحلیل سیاسی و اجتماعی به گونه‌ای درگیر بیماری غرب‌باوری و غرب‌گرایی هستند در تحلیل و تصمیم‌های راهبردی خود با چالش جدی مواجه هستند، و به نوعی منکر وظایف و مسئولیت‌های مختلف علمی و اقتصادی برای مقابله با تخاصم دشمن خواهند بود.

مقام معظم رهبری پیش‌تر در ده‌ی 80 مواجه جنگی کشورهای غربی را با ایران اسلامی این چنین تبیین کردند: «من برنامه‌های استکبار جهانی علیه ملت ایران را در سه جمله خلاصه می‌کنم: اول، جنگ روانی؛ دوم، جنگ اقتصادی؛ و سوم، مقابله با پیشرفت و اقتدار علمی. دشمنی‌های استکبار با ملت ما در این سه قلم عمده خلاصه می‌شود».[1] البته در سال‌های اخیر مقام معظم رهبری با اشراف کامل به تحرکات غربی آمریکایی همگان را متوجه این موضوع کرده‌اند که در زمان کنونی جبهه استکبار تمام نیرو و توان خود را بر جنگ تمام عیار اقتصادی متمرکز کرده است.[2] از این رو جامعه جوان کشور نیز باید با درک اوضاع جنگی کشور در مسیر خودکفایی و استقلال اقتصادی کشور گام برداشته و سهم بسزایی در اقتدار اقتصادی کشور داشته باشند: «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ؛[3] هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها [دشمنان‌]، آماده سازید!»
بیش از صد سال کشورهای استعماری و استکباری سعی کردند با تزریق کالای غربی و آمریکایی به جامعه اسلامی این کشور را تنها یک جامعه مصرف کننده و بدور از صنعت و فناوری نگه دارند، در حالی که پیش از انقلاب اسلامی بسیاری از کشورهای جهان در حال سعود و فتح قله‌های فناوری و خودکفایی بودند، به نوعی روحیه ذلت و ناامیدی را به گونه‌ای در بدنه جامعه تزریق می‌کردند.

2-اقتدار و عزّت ملّی در سایه تقویت قوه علمی و مهارتی

اولین و مهمترین فاکتوری که جامعه جوان و انقلابی ایران اسلامی باید به آن اهتمام جدی و جهادی داشته باشند، تقویت قوه علمی، مهارتی و تحصیلی است. هر یک از جوانان این سرزمین می‌بایست در هر مقطع تحصیلی و آموزشی که قرار دارند، سطح کیفی و حتّی کمّی آموزشی و تحصیلی و مهارتی خود را ارتقاء داده و با تقویت پایه‌های علمی زمینه رشد، شکوفایی و بالندگی و اقتدار ایران اسلامی را فراهم نمایند؛ چرا که این علم و دانش است که می‌تواند جامعه اسلامی را در جهات مختلفی قوی کرده و زمینه یأس و ناامیدی جامعه استکباری را فراهم نماید، در اهمیت توجه به علم آموزی در منابع روایی نقل شده است: «العِلمُ سُلطانٌ مَن وَجدَهُ صالَ بِهِ وَ مَن لَم یَجِدهُ صیلَ عَلَیه؛[4]امام علی(علیه‌السلام): دانش، سلطنت و قدرت است، هر که آن را بیابد با آن یورش برد و پیروز شود، و هر که آن را نیابد بر او یورش برند و مغلوب گردد».

3-تعریف و تعین نقشه و راهبرد موفقیت

اگر جامعه جوان و نخبه ایرانی سعی دارد در جهش تولید و اقتدار عزّت ملّی سهیم باشد، باید برای برنامه زندگی خود نقشه هوشمندانه و راهبردی کوتاه مدت و بلند مدت متقن تعریف نماید، در واقع تا این آینده‌نگری و برنامه‌ریزی متقن در سلوک علمی و تحقیقاتی جوانان قرار نداشته باشد، نمی‌توان ادعا کرد که این جامعه ارزشمند می‌تواند سهم بسزایی در اقتدار ملّی و جهش تولید را داشته باشند. اقتدار ملّی در سایه برنامه‌ریزی و راهبرد صحیح محقق می‌شود، مقام معظم رهبری سال‌ها پیش خطاب به جامعه جوان این چنین بیان فرمودند:

شما برای خودتان یک نقش تاریخی و ملّی تعریف کنید، نه یک نقش شخصی... انسان وقتی برای خودش یک نقش ملّی، یک نقش تاریخی تعریف کرد، وضع فرق می‌کند. شما باید آینده و تاریخ کشور را در نظر بگیرید و ببینید این ملّت به کجا باید برسد و شما امروز در کجای این چرخ و این ریل عظیم قرار دارید. امروز شما چه نقشی را باید ایفا کنید تا آن روز، این ملت بتواند در آنجا باشد. چنین نقشی برای خودتان تعریف و ترسیم کنید؛ هدف را بالا بگیرید».[5]

4-تقویت خودباوری و سعی و تلاش جهادی

بیش از صد سال کشورهای استعماری و استکباری سعی کردند با تزریق کالای غربی و آمریکایی به جامعه اسلامی این کشور را تنها یک جامعه مصرف کننده و بدور از صنعت و فناوری نگه دارند، در حالی که پیش از انقلاب اسلامی بسیاری از کشورهای جهان در حال سعود و فتح قله‌های فناوری و خودکفایی بودند، به نوعی روحیه ذلت و ناامیدی را به گونه‌ای در بدنه جامعه تزریق می‌کردند که حتّی اهل علم نیز این چنین وانمود می‌کردند که ایرانی نمی‌تواند حتّی «آفتابه و لگن» تولید نماید. این در حالی است که بعد از انقلاب اسلامی با تقویت روحیه عزّت‌مداری، خودباوری و سعی و تلاش آن نقشه شوم و از پیش طراحی شده نقش بر آب شده و جامعه جوان ایرانی جهش بلند در تولید علم و فناوری خود را به رخ جهانیان کشیدند، این توسعه و پیشرفت در سایه امیدواری، خودباوری و سعی و تلاش محقق شده است نه با تن پروری و راحت طلبی؛ کما اینکه در منابع روایی از امام علی(علیه السلام) نقل شده است: «و لا تَجتَمِعُ عَزیمَةٌ و وَلیمَةٌ، مَا أنقَضَ النَّومَ لِعَزائِمِ الیَومِ، و أمحَى الظُّلَمَ لِتَذاکیرِ الهِمَمِ!؛[6] : تصمیم راسخ و سورچرانى (تن پرورى) با هم جمع نمى‏شوند. چه بسیار تصمیم‏هاى روز را که خوابِ شب مى‏شکند، و چه بسیار تاریکى‏هایى که یاد همّت‏هاى بلند را از خاطر، محو مى‏کند».

5-تقویت امید، بلند همتی و استقامت

یکی از آسیب‌های خطرناکی که جامعه جوان و حتّی علمی کشور را تهدید می‌کند، رسوخ روحیه ناامیدی، بدبینی و سستی و ضعف در سلوک علمی و تحقیقاتی است، هر چند تحریم و فشارهای خارجی در جنگ تمام عیار اقتصادی و روانی مشکلات و سختی‌هایی را در پیش روی جامعه جوان ایرانی قرار می‌دهد و موضوعاتی همچون بیکاری و ضعف اقتصادی سعی دارد جامعه جوان را از ریل پیشرفت و اقتدار ملّی دور نماید، ولی نباید از یاد برد کشورهای صاحب علم و فناوری روزگاری نه چندان دور موقعیتی بهتر از ما نداشتند، ولی با امید، پشت کار، تلاش و همت خود را به موقعیت کنونی رسانده اند، ما نیز برای تصاحب کرسی ‌های فناوری و تولید علم و صنعت می‌با یست با تقویت امیدواری، تلاش و همت مضاعف خود را به قله‌های علمی جهان نزدیک نماییم. «مَن بَذَلَ جُهدَ طاقَتِهِ بَلَغَ کُنهَ إرادَتِهِ ..؛[7]امام على (علیه السلام): آن که نهایتِ کوشش خود را به کار گیرد، به نهایتِ خواسته‏هایش مى‏رسد».

پی‌نوشت‌ها:
[1]. بیانات‌ رهبری در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی - 1386/01/01
[2]. ر.ک: خبر جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی - 1392/12/20.
[3]. سوره مبارکه الأنفال آیه ۶۰.
[4]. شرح‏ نهج‏ البلاغة، ابن ابی الحدید، ج۲۰، ص۳۱۹.
[5]. بیانات رهبری در دیدار نخبگان جوان ۱۳۸۶/۰۶/۱۲.
[6]. نهج البلاغة: الخطبة 241.
[7]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص444،ح10132.