بایسته‌ها و الزامات اخلاقی جهش تولید

یکی از اهرم‌های بسیار مهمی که جبهه استکباری در طول تاریخ همواره تلاش داشته است با استفاده از آن جوامع انسانی را به استثمار کشیده و آنها را تحت یوغ بردگی و ستم خود قرار دهد، مباحث اقتصادی بوده است، در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی نیز شاهد بودیم ابرقدرت‌های جهان، با استفاده از اهرم اقتصادی و وضع تحریم‌های ناجوانمردانه و محاصره اقتصادی تلاش داشتند در سیستم اقتصادی ایران اسلامی خلل جدی ایجاد کرده و مردم شریف ایران را با تنگناهای بسیار ظالمانه‌ای مواجه نمایند، در این بین مقام معظم رهبری(حفظه الله) با درایت و تدبیر هوشمندانه از همان ابتدای رهبری خود تلاش داشته است ضعف و چالش‌های پیش روی جامعه اسلامی را با طرح‌های راهبردی و هدفمند برطرف کرده و موجب تقویت و پویایی جامعه اسلامی شده و مانع اثر بخشی فتنه‌های جامعه استکباری شود، یکی از راهبردهای مقام معظم رهبری(حفظه الله) در جنگ اقتصادی، تقویت پایه‌های اقتصادی با شعارهایی همچون جهش تولید بوده است؛ از این‌رو در این نوشتار سعی داریم با استفاده از مفاهیم و معارف اسلامی الزامات و بایسته‌های اخلاقی جهش تولید را در جنگ اقتصادی مورد واکاوی قرار دهیم.

بر اساس آموزه‌های دینی و اسلامی جامعه اسلامی می‌بایست برای دست‌یابی به قله‌های ترقی و پیشرفت تمام همت و تلاش خود را در ابعاد مختلف زندگی به کار ببندد تا اینکه به جامعه‌ای مقاوم در تمام عرصه‌های زندگی از جمله اقتصادی مبدل شود، آیات روشنی در قرآن کریم وجود دارد که تکلیف و وظیفه همگان را در این خصوص روشن کرده است: «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ؛[1] هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها [دشمنان‌]، آماده سازید!». برای دست‌یابی به یک اقتصاد مقاوم و پویا در مرحله اول می‌بایست خریداران داخلی وظیفه دینی و اسلامی خود را حمایت از کارگر و تولیدات ایرانی قرار دهند و این کنش حمایت‌گری خود را با قصد قربت و تحصیل رضایت الهی انجام دهند، جامعه‌ای که خواب و خوراک آنها برای رضایت الهی است، می‌تواند به حضور اقتصادی خود نیز رنگ و بوی الهی بخشد و رضایت الهی را با این امر خدا پسندانه تحصیل نماید. «قُلْ إِنَّ صَلَاتِی وَنُسُکِی وَمَحْیَایَ وَمَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ؛[2] بگو: «نماز و تمام عبادات من، و زندگی و مرگ من، همه برای خداوند پروردگار جهانیان است».

مقام معظم رهبری (حفظه الله) یکی از راهکارهای تقویت تولید و جهش اقتصادی را تقدس بخشیدن به خرید کالای ایرانی معرفی کرده و در این خصوص می‌فرمایند: «تولید داخلی باید به عنوان یک چیز مقدس شمرده بشود حمایت از تولید داخلی باید یک وظیفه شناخته بشود؛ همه خودشان را موظف بدانند از تولید داخلی حمایت بکنند».[3]

یکی از الزمات اخلاقی و دینی در جهش تولید پرهیز از کم کاری و کم فروشی در تولید کالای ایرانی است.[4] با یک تحقیق ساده و سرانگشتی در بازار کالا متوجه می‌شویم که یکی از بهانه‌ها و توجیهات مشهور و قدیمی نخریدن کالای ایرانی فقدان کیفیت و کارایی کالای ایرانی است، مسئولیت این موضوع در درجه اول متوجه تولیدگران گرامی است، در واقع آنها می‌بایست در کنار سایر مشکلات و زحمات تولید، توجه جدی به بحث تحقیق و توسعه داشته باشند تا اینکه کالای ایرانی بتواند رضایت و خرسندی مشتری را جلب نماید، هرگونه سهل انگاری  و تعلل در ارتقای کیفیت به طور قطع و یقین زمینه از دست دادن بازار داخلی و خارجی را برای تولیدگران فراهم خواهد کرد. در منابع اسلامی شاهد هستیم که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) حتی در حفر یک قبر چه دقت و ظرافت به خرج می دادند، این روایت درس‌های ماندگار و راهبردی برای آحاد جامعه اسلامی بخصوص قشر زحمت‌کش تولیدگران به همراه دارد.[5] اتکاء و تکیه بر بازار سرمایه‌داری جامعه غربی نمود و بروز خود را در قاچاق و گرایش به سوی جنس و کالای خارجی  نشان می‌دهد، موضوعی که در صورت بی‌توجهی می‌تواند موجب تسلط کالای خارجی بر بازار ایرانی شده و در نهایت زمینه مرگ و فروپاشی کارگاه‌ها و کارخانجات اسلامی را به دنبال داشته باشد.مقام معظم رهبری (حفظه الله) در خصوص ضرورت این شاخص اخلاقی در کمک به جهش تولید این چنین سفارش فرمودند: «همه‌ی آحاد کارگری باید در فکر این باشند، درصدد این باشند که کیفیّت کار را بالا ببرند؛ این برکت ایجاد می‌کند، هم برای خود او، هم برای جامعه. در بازار بزرگ مشهد کفّاشی بود که معروف بود کفش‌هایی که می‌سازد، چرم کفش و کف کفش پاره می‌شود امّا دوخت کفش از بین نمی‌رود؛ یعنی محکم‌کاری این‌جوری است. کاری کنیم که دوخت ما، آن کاری که دست ما است، درست و با کیفیّت و با استحکام انجام بگیرد؛ این وظیفه‌ی کارگر است».[6]

یکی از موانع سخت و آسیب‌های خطرناک جهش تولید، فکر شوم و ویرانگر «خود کم‌بینی» و گرفتار شدن در دام و تفکر «ما نمی‌توانیم» است. این رویه نامیمون و نامبارک در جهش تولید می‌تواند ریشه در تنبلی و سستی افراد داشته باشد، نوعاً افرادی که حاضر به پذیرش سختی کار و جهش تولید نیستند شعار ما نمی‌توانیم را سر می‌دهند و با این رویه غلط مانع رونق و پیشرفت اقتصاد اسلامی می‌شوند، انسان‌های موحد در بازار تولید و کار همواره دستان یاری‌گر باری‌تعالی را همراه خود مشاهده می‌کنند و به مدد و یاری او امید دارند و برای رسیدن به آرمان‌های بزرگ هرگونه سستی و تنبلی را از خود دور می‌نمایند و به آینده روشن امید دارند و برای رسیدن به آن از هیچ گونه تلاش و کوششی دریغ نمی‌ورزند؛ چرا که این وعده الهی است که می‌فرماید:  «وَ أَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى؛[7] برای انسان چیزی جز آنچه که از راه تلاش و کوشش بدست آورد نیست».

مقام معظم رهبری(حفظه الله) در خصوص توانایی و قدرت جامعه ایرانی این چنین بیان می‌دارد: «شما می‌دانید در دوره‌ی پهلوی یکی از رایج‌ترین تبلیغات، ما نمی‌توانیم بود همه‌ی ما از بچگی این طور بار آمده بودیم که جنس ایرانی مساوی است با بد بودن، پس بودن و نامرغوب بودن؛ ایرانی مساوی است با ناتوانی.... این در حالی است که این ملت، ملتی است که از همه جهات می‌تواند، می‌تواند تولید کند، می‌تواند رشد بدهد، می‌تواند ابتکار کند، می‌تواند مرزهای علم و فناوری را بشکند و جلو برود».[8]

خدای متعال در سوره مبارکه هود می‌فرماید: «وَ لا تَرْکَنُوا إِلَى الَّذینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِیاءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ؛[9] و بر ظالمان تکیه ننمایید، که موجب مى‌‏شود آتش شما را فرا گیرد؛ و در آن حال، هیچ ولىّ و سرپرستى جز خدا نخواهید داشت؛ و یارى نمى‏‌شوید!» این آیه شریف دریایی از معارف و آموزه‌های کاربردی را برای تقویت و پیشرفت جامعه اسلامی در خود به همراه دارد، مفسران قرآن کریم در ذیل این آیه شریف این چنین بیان داشته‌اند: «یک جامعه مستقل و آزاد، جامعه‏‌اى است که از هر نظر خودکفا باشد و پیوند و ارتباطش با دیگران، پیوندى بر اساس منافع متقابل باشد، نه بر اساس اتکاء یک ضعیف بر قوى، این وابستگى خواه از نظر فکرى و فرهنگى باشد یا نظامى یا اقتصادى و یا سیاسى، نتیجه‏‌اى جز اسارت و استثمار ببار نخواهد آورد، و اگر این وابستگى به ظالمان و ستمگران باشد، نتیجه‏‌اش وابستگى به ظلم آنها و شرکت در برنامه‌‏هاى آنها خواهد بود».[10]

در واقع اتکاء و تکیه بر بازار سرمایه‌داری جامعه غربی نمود و بروز خود را در قاچاق و گرایش به سوی جنس و کالای خارجی نشان می‌دهد، موضوعی که در صورت بی‌توجهی می‌تواند موجب تسلط کالای خارجی بر بازار ایرانی شده و در نهایت زمینه مرگ و فروپاشی کارگاه‌ها و کارخانجات اسلامی را به دنبال داشته باشد. موضوعی که به شدت مورد نکوهش فرهنگ و اندیشه اسلامی است. «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا؛[11] و خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلّطی نداده است».
 
پی‌نوشت‌ها:
[1]. سوره مبارکه انفال، آیه 60.
[2]. سوره مبارکه انعام، آیه 162.
[3]. سخنان رهبری در دیدار با کارگران، 8/2/95.
[4]. سوره مبارکه مطففین،آیه1.
[5]. امام صادق (علیه السلام): «هنگامى که ابراهیم فرزند پیامبر خدا درگذشت، پیامبر (صلى الله علیه و آله) در قبر او شکافى دید. آن را با دست، پُر و هموار کرد و سپس فرمود: «إِذَا عَمِلَ أَحَدُکُمْ عَمَلًا فَلْیُتْقِنْ؛
 هرگاه کسى از شما کارى کرد، محکم‏کارى کند».
[6]. بیانات رهبری در دیدار کارگران ۱۳۹۵/۰۲/۰۸
[7]. سوره مبارکه النجم آیه39 .
[8]. بیانات رهبری در دیدار باپیش کسوتان جهاد و شهادت، 31/6/84.
[9]. سوره مبارکه هود، آیه 113.
[10]. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج‏9، ص262.
[11]. سوره مبارکه نساء آیه 141.