علت آفت دهان چیست؟ پیشگیری و درمان آفت دهان چگونه است؟

آفت دهان (Aphthous stomatitis یا canker sores) زخم های کوچک و عمیق در دهان بوده که بعضی اوقات خوردن و آشامیدن را سخت و دردناک می کند.

آفت های دهانی به دو نوع تقسیم می شوند. اولین نوع آفت دهان ساده نام داشته، این نوع آفت دهان ۳ تا ۴ بار در سال رخ داده و نهایتا تا ۱ هفته باقی می ماند.

نوع دوم آفت دهان پیچیده است، این نوع آفت دهان، غیرمعمول تر بوده و بیشتر در افرادیکه قبلا به این بیماری مبتلا بوده اند رخ می دهد.

علت آفت دهان

علت اصلی آفت های دهانی نامشخص است. بنظر می رسد استرس و یا آسیب دیدن بافت دهان از علل اصلی آفت های دهانی ساده باشند.

بعضی از خوراکی های خاص همچون مرکبات و یا میوه های حاوی اسید همچون لیمو، پرتقال، آناناس، سیب، انجیر، گوجه فرنگی و توت فرنگی می توانند باعث زخم شدن دهان و یا بدتر شدن آفت دهان شوند. بعلاوه مسواک زدن شدید و محکم هم ممکن است باعث بوجود آمدن آفت های دهانی شود.

بعضی اوقات تیزی دندان و یا وسایل مورد استفاده برای دهان، می توانند باعث بوجود آمدن آفت های دهانی شوند.

بعضی از موارد آفت های دهانی پیچیده بدلیل بیماری و مشکلات اساسی دیگری همچون، اختلال در سیستم ایمنی رخ داده و یا بدلیل مشکلات تغذیه‌ای همچون کمبود ویتامین B12، روی و اسید فولیک رخ می دهد. بیماری های دستگاه گوارش، از قبیل بیماری سلیاک و بیماری کرون نیز می توانند، علت این بیماری شود.

آیا آفت های دهانی و تبخال یکی هستند؟

هرچند خیلی اوقات تبخال با آفت اشتباه گرفته می شود، اما این دو یکی نیستند.

تبخال که به هرپس سیمپلکس نوع ۱ نیز معروف است، گروهی از تاول های حاوی مایعات بوده که دردناک می باشند.

برخلاف آفت، تبخال ها توسط ویروس بوجود آمده و شدیدا مسری می باشد.

بعلاوه تبخال عموما بیرون دهان ظاهر می شود در حالیکه آفت در درون دهان رخ می دهد.

علایم آفت های دهانی چیست؟

آفت ها معمولا در سطوح داخلی لب و لپ ها، زبان، سقف دهان و پایین لثه ها ظاهر می شوند.

علائم آنها شامل

یک یا چند نقطه دردناک و قرمز رنگ که رفته رفته تبدیل به زخم می شود، مرکز آنها سفید یا زرد بوده، کوچک هستند و زمانیکه شروع به بهبود می کنند، طوسی رنگ می شوند.

علائم غیرمعمول شامل

تب، ناراحتی عمومی و یا ناآرامی (بی حالی)، تورم غدد لنفاوی می شود.

درد معمولا بعد از ۷ تا ۱۰ روز از بین رفته و حدود ۳ هفته طول می کشد که آفت کامل بهبود یابند. آفت های بزرگتر دیرتر خوب می شوند.

درمان آفت دهان

در اکثر موارد، آفت دهان بدون درمان خاصی بهبود می یابد.

سعی کنید در طول دوره این مشکل غذاهای تند، ادویه دار و داغ نخورید تا دردتان شدت پیدا نکند.

برای کاهش درد می توانید از داروهای مسکن استفاده نمایید.

درمان های دیگر شامل

دهان خود را با دهانشویه ها و یا آب نمک (میزان کمی نمک) بشویید.

مقداری آب اکسیژنه را با میزان برابر با خودش آب مخلوط کرده، یک پنبه را آغشته به این محلول نمایید و روز زخم بگذارید.

سپس کمی هیدروکسید منیزیم (شیر منیزیم یا Milk of Magnesia) روی آن بمالید و این کار را ۳ تا ۴ بار در روز تکرار کنید.

برای مدت یک دقیقه ترکیبی از شیر منیزیم و بندریل مایع را در دهان خود چرخانده و سپس آن را بیرون بریزید.

برای موارد شدید تر و پیچیده نیاز به مراجعه به پزشک و دندانپزشک و استفاده از داروهای خاص می باشد.

در صورتیکه آفت شما طی یک یا دو هفته بهبود نیافت به پزشک یا دندانپزشک مراجعه نمایید.

پیشگیری از آفت های دهان

هرچند معمولا آفت های دهانی چند بار درسال رخ می دهند و راهی برای توقف کامل آنها وجود ندارد، اما با رعایت موارد زیر می توانید تعداد دفعات آفت های دهانی در سال را کاهش دهید، این موارد شامل:

اجتناب از مصف غذاهایی که دهان را ملتهب می کنند، همچون مرکبات و میوه های اسید دار (میوه های ترش)

اجتناب از جویدن آدامس وقتیکه باعث التهاب می شود

از یک مسواک نرم استفاده کرده و هرروز دندان های خود را نخ دندان بکشید. {1}

انواع آفت دهان

آفت دهان به سه نوع اصلی کوچک (مینور)، بزرگ (ماژور) و هرپتی فرم تقسیم می شود.

آفت کوچک

آفت کوچک و دایره ای شکل شایع ترین نوع آفت است که در یک تا دو هفته بدون باقی گذاشتن جای زخم برطرف می شوند، این زخم ها به اندازه نوک مداد و به صورت گروهی یا خوشه ای دیده می شود.

هر باردر دهان چهار تا شش آفت به صورت همزمان ایجاد می شود . محل زدن آفت کوچک اغلب داخل گونه، روی لب، زبان و لثه است.

آفت بزرگ

آفت بزرگ از نوع آفت کوچک، بزرگ تر و عمقی تر با لبه های نامنظم است که بهبودی آن بیش از 6 هفته طول می کشد.

هر گونه آفتی که بیشتر از سه هفته در دهان باقی بماند باید توسط دندانپزشک معاینه شود.

محل زدن آفت های بزرگ معمولاً نزدیک لوزه ها است که بیمار متحمل درد زیاد، به ویژه هنگام بلع می شود.

معمولاً هر بار فقط یک آفت بزرگ در دهان ایجاد می شود.

آفت هرپتی فرم

آفت هرپتی فرم به اندازه نوک سوزن و در گروه های 10 تا 100 تایی در بین بزرگسالان دیده می شود.

آفت هرپتی فرم لبه های نامنظم دارد وبدون باقی گذاشتن جای زخم پس از یک تا دو هفته بهبود می یابد. {2}

دلایل ایجاد آفت دهان

دلایل ایجاد آفت های دهان می تواند بر اثر مشکلاتی جزیی و یا حاد باشد.

عوارض جزیی

زخم حاد در داخل بافت دهان.

زخم بر روی زبان.

زخم در بخش انتهایی سقف دهان.

بروز زخمی به حالت گرد و سفید یا خاکستری رنگ.

عفونت دندان

علائم حاد

تب

ضعف جسمی

تورم غدد لنفاوی

استوماتیت آفتی عود کننده

مورد آخری بیشتر در بین کودکان شایع است. دلیل بروز این عارضه مشخص نیست.

البته در نظر داشته باشید علائم ذکر شده می تواند از فردی به فردی دیگر متغیر باشد معمولا سیستم دفاعی بدن افراد نسبت به یکی از این علائم مقاومت کافی نخواهد داشت و نتیجه ی آن به عنوان آفت دهان در بدن نشر گردد.

آفت دهان در میان خانم ها بیشتر از آقایون می باشد. بیشتر در دوران نوزادی و کهنسالی رخ می دهد که دلیل آن ضعیف بودن سیستم دفاعی بدن است.

طول درمان آفت دهانی بین دو هفته است ولی شما می توانید با روش های درمانی خاص مانند استفاده از شست و شوی دهانی نظم مدت زمان آن را کاهش دهید. {3}

پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.namnak.com
3.www.jamilian.com