استرس در نوجوانان دقیقا به چه معناست؟

خب می‌خواهیم ببینیم که استرس چیست؟ فرض کنید فرزندتان هفته‌ی آینده امتحانی مهم در پیش دارد و حتما باید نمره‌ی عالی کسب کند. او یک هفته‌ی کامل برای آمادگی و مطالعه زمان در اختیار دارد.

در طول این هفته فرزند شما و احتمالا خودتان، حالاتی چون تشویش، نگرانی، افزایش ضربان قلب، کج خلقی و زودرنجی، عصبانیت و مواردی از این دست را تجربه می‌کنید. درست قبل از امتحان نیز فرزند بینوای شما دچار آشفتگی و دل‌آشوب می‌شود؛ بله این چیزی نیست به جز استرس.

استرس در واقع واکنش و پاسخ بدن به تجربه‌ای خطرساز و دشوار است. وقتی برای انجام کاری تحت فشار هستید یا باید با موقعیتی سخت روبه‌رو شوید، استرس به سراغ‌تان می‌آید.

نوجوانان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و در صورت مواجهه با چنین شرایطی دچار استرس می‌شوند. استرس در نوجوانان نتیجه‌ی نگرانی و اضطرابی مداوم است.

پسران و دختران نوجوان نسبت به استرس واکنش‌های مختلفی دارند. در بعضی از موارد استرس به شکلی جدی و شدید بروز می‌یابد و در سایر موارد نوجوان راحت‌تر با استرس‌ خود کنار می‌آیند.1

کدام رده‌ی سنی بیشترین میزان استرس را تجربه می‌کند؟

شاید فکر کنید دانش‌آموزان نوجوان بیشترین میزان استرس را تجربه می‌کنند، اما باید گفت که سخت در اشتباه هستید. طبق مطالعات انجمن روان‌شناسی امریکا، افراد ۱۸ تا ۳۳ ساله که به نسل هزاره مشهورند، بیشترین میزان استرس را در تمام رده‌های سنی تجربه می‌کنند.

اگر در مقیاس‌بندی میزان استرس، بیشترین حد را با عدد ۱۰ و کمترین حد را با عدد ۱ نشان بدهند، این رده‌ی سنی به طور متوسط عدد ۵.۴ را به خود اختصاص می‌دهند.1

علل استرس در نوجوانان

روزانه چیزهای زیادی وجود دارد که می تواند استرس زا باشد. اگر فرزند نوجوانتان استرس دارد، به دلیل یک یا چند عامل استرس زای زیر است.

1. استرس درسی

فشار برای انجام اعمال آموزشی یکی از شایع ترین علل استرس نوجوانان است. نوجوانان اغلب درباره تکمیل تکالیف مدرسه، انجام پروژه ها، امتحان ها و آزمون ورودی دانشگاه ها نگران هستند.

این نوع از فشار، هنگامی که نوجوانتان را تشویق به گرفتن نمره بهتر کند، خوب است، اما اگر بر روی توانایی های شناختی و سلامتی اش تاثیر بگذارد، نگران کننده است.

2. استرس جسمانی

تغییرات جسمانی نیز می توانند یکی از علل استرس در میان نوجوانان باشند. نوجوانان برخی تغییرات عاطفی و جسمانی را تجربه می کنند که می تواند موجب استرسشان شود.

عدم شناخت درباره اتفاقاتی که درون بدنشان می افتد و احساسات خاصی که در دوران بلوغ تجربه می کنند، معمولاً منجر به تنش می شود. فشار بیش از حد بر بدن نیز می تواند نوجوانتان را خسته و پُر استرس کند.

3. استرس اجتماعی

زندگی اجتماعی برای نوجوانان فوق العاده است. آن ها نیاز مداوم دارند که در گروه دوستان مورد پذیرش واقع شوند. آن ها به نسبت خانواده، اهمیت بیشتری برای دوستانشان قائلند. آن ها تحت فشار مداوم برای طرز لباس پوشیدن، حرف زدن و باحال بودن هستند.

همه این موارد نشان می دهد که نوجوانان باید خود صحیحشان را کنار بگذارند و تظاهر کنند که شخص دیگری هستند. لذا آن ها دچار استرس می شوند. علاوه بر این، مشکلات با دوستان، مورد زورگویی واقع شدن و روابط عاشقانه نیز می تواند علل استرس در نوجوانان باشد.

4. استرس ناشی از مشکلات خانوادگی

هر چیزی که بر خانواده تاثیر بگذارد، به طور مستقیم بر نوجوان تاثیر می گذارد. انتظارات غیر منطقی والدین، اختلافات زناشویی بین والدین، بیماری یکی از اعضای خانواده یا روابط تیره و تار بین خواهران و برادران، همگی عواملی هستند که می تواند بر نوجوانان تاثیر بگذارد. اگر خانواده شما یک مشکل مالی را تجربه می کند، این نیز می تواند برای نوجوانتان استرس زا باشد.

5. حوادث آسیب زا

مقابله با حوادث آسیب زا، مانند: تصادفات، بیماری یا مرگ یکی از خویشاوندان نزدیک یا یک دوست، سوء استفاده های جسمی و روانی می تواند تاثیر شدیدی بر کودکان و نوجوانان داشته باشد.

مرگ می تواند یک حس فقدان و ترسی درباره از دست دادن کسی ایجاد کند. گاهی اوقات شکست عشقی نیز می تواند برای نوجوانان آسیب زا باشد.

6. تغییرات شدید زندگی

نوجوانان ممکن است به سرعت بزرگسالان پذیرای تغییرات نباشند. تغییرات شدید، مانند: رفتن به یک مدرسه یا شهر جدید، ورود یک فرد جدید به خانواده و ... می تواند باعث ناراحتی نوجوانان شود. عدم شناخت درباره نحوه برخورد با این تغییرات، زندگی را برای نوجوانان استرس زا می کند.

7. عزت نفس ضعیف

نوجوانان سوالات و شک و تردیدهای زیادی درباره عواطف مختلف و تغییرات جسمانی که تجربه می کنند، دارند. عزت نفس ضعیف، بدترین آن هاست. نحوه برخورد شما با فرزندتان می تواند عزت نفس وی را تقویت کند.

8. فشار همسالان

در دوران نوجوانی معاشرت ها بیشتر می شود. نوجوانان نیاز دارند که مورد پذیرش گروه دوستان قرار بگیرند و این کار به آن ها انگیزه می دهد. نوجوانان آسیب پذیر هستند. آن ها سعی می کنند، یک هویت پیدا کنند.

در این فرآیند آن ها یک تصویر اجتماعی قابل قبول خلق می کنند و تحت فشار ثابت آن را حفظ می کنند. تلاش برای برقراری تعادل بین تصویر خود و تصویر ایجاد شده، کار آسانی نیست و می تواند استرس زا باشد.

9. رقابت ناسالم

رقابت میان همسالان در مدرسه شایع است. دانش آموزان معمولاً رقابت سالمی در زمینه های درسی، ورزشی و فوق برنامه دارند. رقابت تا زمانی که آن ها را به عملکرد بهتر و بهبود نمرات تشویق کند، خوب و سالم است. اما اگر به احساسات منفی، مانند: حسادت و تنفر منجر شود، باعث استرس می شود.

10. رقابت خواهران و برادران

تفاوت بین خواهران و برادران طبیعی است، اما اگر این تفاوت ها به شکاف و جنگ و دعوا تبدیل شود، می تواند برای دو طرف استرس زا باشد. نوجوانان ممکن است نسبت به خواهر یا برادر کوچکتر خود احساس حسادت یا نفرت داشته باشند تا توجه بیشتری از والدین دریافت کنند. همچنین نحوه برخورد شما با نوجوان و فرزند کوچکترتان، می تواند باعث شود که نوجوانتان احساس بدی نسبت به خودش داشته باشد.

11. مدیریت زمان ضعیف

شکایت شایعی که نوجوانان دارند، این است که آن ها برای هیچ چیزی وقت ندارند. مدیریت زمان ضعیف، یکی دیگر از عوامل استرس میان نوجوانان است. نوجوانان به راحتی با تکنولوژی و رسانه ها حواسشان پرت می شود، به طوری که اغلب خشمگین هستند. لذا آن ها زمان کمی برای انجام کارهای مورد نیازشان دارند و این امر منجر به استرس می شود.2

علائم استرس در نوجوانان

۱. سردرد و معده درد

استرس اغلب منجر به شکایات جسمانی می‌شود. سردرد‌های مکرر، دل درد و دیگر ناراحتی‌های جسمی ممکن است نشانه استرس باشد.

۲. مشکلات خواب

مشکل در به خواب رفتن یا در خواب ماندن می‌تواند نشانه استرس باشد. مشکلات خواب یک چرخه معیوب ایجاد کند؛ یک نوجوان خسته کمتر می‌تواند استرس را تحمل کند و استرس مانع خواب راحت می‌شود.

برخی دیگر از نوجوانان تحت استرس بیش از حد می‌خوابند. نوجوانی که همیشه بعد از مدرسه می‌خوابد یا کسی که در آخر هفته تمام روز در رختخواب است احتمالا دارد تلاش می‌کند تا از استرس فرار کند.

۳. مشکلات آموزشی

بعضی اوقات استرس ناشی از مسائل مربوط به مدرسه است و در بعضی مواقع، مشکلات تحصیلی نتیجه استرس در نوجوانان است. اگر نمرات نوجوان شما کاهش یافته است، یا اینکه زیاد از مدرسه غیبت می‌کند، در نظر داشته باشید که شاید این تغییرات ناشی از استرس در او باشد.

۴. افزایش تحریک پذیری

اگرچه نوجوانان به طور طبیعی خلق بی ثباتی دارند و زود عصبی می‌شوند، نوجوانی که تحت استرس است احتمالا تحریک پذیرتر خواهد بود. نوجوانی که با مسائل و ناراحتی‌های کوچک تحریک می‌شود، در مقابله با چالش‌های بزرگ زندگی زود از پای در خواهد آمد.

۵. تغییر در جامعه پذیری

استرس احتمالا عادت‌های اجتماعی نوجوان را تغییر می‌دهد. اگر نوجوانتان منزوی شده، زمان زیادی را در اتاق خود می‌گذراند یا علاقه‌ای به صحبت با دوستانش ندارد، ممکن است دچار مشکلاتی شده که او را از لحاظ روانی تحت فشار قرار داده است.

۶. تغییرات منفی در رفتار

مشکلات رفتاری اغلب نتیجه استرس در نوجوانان است. استرس می‌تواند مشکلات رفتاری مختلف از گستاخی تا فرار از مدرسه را افزایش دهد. با این حال از رفتار‌های نادرست به این بهانه که مربوط به استرس هستند، چشم پوشی نکنید.

۷. تمرکز مشکل

هنگامی که نوجوانان ذهن بیش از حد مشغولی دارند، تمرکز بر روی کارشان برای آن‌ها دشوار می‌شود. احتمالا سر کلاس زود گیج و آشفته می‌شوند و در خانه نیز نمی‌توانند مدت طولانی روی تکالیفشان کار کنند.

۸. بیماری مکرر

نوجوانانی که دچار استرس می‌شوند، بیشتر به سرماخوردگی و سایر بیماری‌های جزئی مبتلا می‌شوند و ممکن است به همین علت خیلی از دورهمی‌ها یا کلاس‌های مدرسه را از دست بدهند.

۹. منفی بافی

از نوجوانان تحت استرس حرف‌های منفی زیادی می‌شنوید. به عنوان مثال، یک نوجوان ممکن است از جملاتی مانند «هیچ کس مرا دوست ندارد» یا «هیچ چیز درست پیش نمی‌رود» زیاد استفاده کند. اگر چه چنین صحبت‌هایی از طرف نوجوانان تا حدی طبیعی است، اما تکرار زیاد آن می‌تواند نشانه استرس در نوجوانان باشد.

۱۰. احساس نگرانی کلی

نوجوانان تحت استرس اغلب در مورد همه چیز نگران هستند. آن‌ها نگران این هستند که اتفاق بدی خواهد افتاد یا دیگران چه فکری در مورد آن‌ها می‌کنند. اگر نوجوانی بیش از حد معمول ابراز نگرانی می‌کند، احتمالا تحت فشار و استرس است.3

راه های کنترل و درمان استرس در نوجوانان

1.خواب کافی داشته باشید

نوجوانان معمولا به دلیل مشغله‌های درسی، فعالیت‌های اجتماعی و خانوادگی نمی‌توانند به اندازه بخوابند. ممکن است شب تا دیروقت مشغول درس خواندن باشند و صبح زود بیدار شوند. در بسیاری مواقع نیز سر کلاس چرت می‌زنند.

خواب ناکافی عملکرد مغز را کاهش و میزان استرس را افزایش می‌دهد. به یاد داشته باشید که هرچقدر هم که درس بخوانید و خواب کافی نداشته باشید نمی‌توانید در بازیابی اطلاعات موفق باشید.

خواب کافی برای یک نوجوان حدود 8 ساعت است. خواب کافی استرس شما را کاهش می دهد و ذهن را آرام و قبراق می کند.

2.فعالیت جسمی را فراموش نکنید

موثرترین روش برای کاهش و درمان استرس در نوجوانان انجام فعالیت‌های جسمی و ورزش کردن است. هیچ چیز به اندازه دویدن و پیاده روی استرس شما را کاهش نمی‌دهد. سعی کنید هر روز نیم ساعت را به ورزش و پیاده روی اختصاص دهید.

می‌توانید مقداری از راه خانه تا مدرسه را پیاده طی کنید و یا حداقل آخر هفته‌ها به طبیعت بروید و ورزش کنید. ورزش و فعالیت بدنی جسم و روح را از استرس خالی می‌کند.

3.تغذیه سالم استرس شما را کم می کند

رژیم غذایی سالم برای از بین بردن استرس و اضطراب امری لازم و ضروری است که خیلی ها آن را نادیده می گیرند. تغذیه سالم شامل میوه، سبزی، لبنیات و پروتئین است.

برخی از نوجوانان برای کاهش و درمان استرس خود به خوردن هله‌ هوله و غذاهایی مانند پیتزا و برگرها، هات‌داگ و تنقلاتی چون بستنی روی می‌آورند.

برای سلامتی بدنتان از پرخوری در این موارد جلوگیری کنید و سعی کنید از خوراکی‌های سالمی مثل توت، شکلات تلخ، شیر و گوشت بوقلمون استفاده کنید تا بدنتان برای مقابله با استرس سالم تر و مقاوم باشد.

4. حمایت والدین در درمان استرس نوجوانان نقش دارد

نحوۀ برخورد و مدیریت مسائل توسط نوجوانان کمی دشوار است و آنها بیشتر عاطفی با مسائل برخورد می کنند. نوجوانان در این شرایط باید از نوجوان خود مراقبت کنند و او را از ضربه های روحی حفظ کنند. تنبیه و سرزنش و تحقیر اوضاع را برای نوجوان بسیار سخت تر می کند و استرس او را افزایش می دهد. پس همواره پشتیبان او باشید.

5. برای درمان استرس بر نقاط مثبت خود تمرکز کنید

زمانی که دچار استرس می‌شوید به طور طبیعی مغز بر نکات منفی و مشکلات متمرکز می‌شود. نوجوان معولا بر آنچه که ندارد و یا به عدم توانایی هایش فکر می‌کند. در واقع استرس در نتیجه‌ی افکار منفی و تمرکز بر اشتباهات و مشکلات است به وجود می‌آید.

داشتن دیدگاه مثبت‌ در اوج بحران‌ها و مشکلات کمی دشوار به نظر می‌رسد ولی والدین باید به فرزندان خود بیاموزند تا در بحران‌ها به توانایی‌های خود اعتماد داشته باشند و بر داشته هایشان متمرکز شوند. با تکیه بر نقاط مثبت و یادآوری موفقیت‌های گذشته می‌توانید پس از مدتی استرس را خود را کاملا کنترل کنید.

6.در مورد موقعیت های استرس زا صحبت کنید

صحبت درمورد مشکل و بحران‌ها با یک فرد مطمئن مانند والدین و مشاور می‌تواند شما را در تخلیه هیجانات منفی و درمان استرس یاری دهد. والدین نیز باید فرزندان خود را تشویق کنند تا درمورد نگرانی‌های خود با انها صحبت کنند یا در موارد حاد آنها را پیش مشاور نوجوان ببرند.4

پینوشتها
1.www.chetor.com
2.www.shahrvandfarda.ir
3.www.setare.com
4.www.honarehzendegi.com