اختلال تجزیه ای چیست؟
فرد مبتلا به اختلالات تجزیه ای یا اختلال تجزیه هویت یا هویت‌پریشی یا اختلال چند شخصیتی (شخصیت چندگانه) از واقعیتهایی فرار میکند که در مسیری ناسالم و غیرارادی هستند. این فرد قطع ارتباط و عدم تداوم میان افکار، خاطرات، محیط اطراف، عملکردها و هویت را تجربه میکند. علائم اختلالات تجزیه ای اعم از فراموشی تا هویتهای جایگزین، بستگی به بخش در نوعی که مبتلا هستید دارد.علائم معمولا به عنوان واکنشی به تروما و کمک به حفظ خاطرات مشکل در مغز گسترش میابد. زمان های پر فشار میتواند بطور موقتی علائم را بدتر کند و آنها را بیشتر آشکار سازد. اختلالات تجزیه ای باعث ایجاد مشکلانی با عملکرد در زندگی روزمره میشود.
درمان اختلالات تجزیه ای میتواند شامل گفتاردرمانی (روان درمانی) و دارو باشد. اگرچه درمان اختلالات تجزیه ای میتواند دشوار باشد ولی بسیاری از افراد روشهای جدیدی را برای مقابله با بیماری میاموزند که منجر به یک زندگی سالم و سازنده میشود.1
انواع اختلالات تجزیه ای
اختلالات تجزیه ای یکی از انواع اختلالات اضطرابی است. انواع اختلالات تجزیه ای شامل موارد زیر می باشد:1- اختلال هویت تجزیه ای /چند شخصیتی
2- فراموشی تجزیه ای
3- اختلال گسست از خویشتن/گسست از واقعیت
اختلال هویت تجزیه ای
در اختلال هویت تجزیه ای ، فرد یک یا چند حالت شخصیتی متفاوت از یکدیگر دارد و در دوره‌های مختلف یکی از شخصیت‌ها بر بقیه هویت هایش غالب میشود. هنگامی که فرد وارد شخصیت مقابل میشود عاطفه، خلق و تمام خصوصیات و ویژگی‌هایی که با آن خود را می‌شناسد و یا دیگران او را می‌شناسند، تغییر میکند. همچنین در به خاطر آوردن برخی از اتفاقات روزانه و یا حتی اطلاعات مهم شخصی ِخود ناتوان میشود.همچنین آن ها در زمان حال حاضر هم دچار فراموشکاری میشود، در نتیجه باعث مشکلاتی جدی در انجام امور روزانه همچون وظایف شغلی، رانندگی و غیره می‌شوند. این افراد سفرهای تجزیه ای را به کرات تجربه می‌کنند. به این صورت که ناگهان خود را در مکان دیگری می‌یابند و به خاطر نمی‌آورند چه زمانی و چگونه به آنجا رفته‌اند.
فراموشی تجزیه ای
در اختلال فراموشی تجزیه ای یا یادزدودگی گسستی، فرد به صورت ناخودآگاه برخی از افراد یا وقایعی در زندگی اش را که احتمالا منبع آسیب و استرس بوده اند، از یاد می‌برد. این وقایع به درستی در حافظه او ذخیره شده اند اما به دلیل بار آسیب زایی شدیدی که برای فرد دارد آن ها را به خاطر نمی‌آورد.اختلال مسخ شخصیت - مسخ واقعیت
در گسست از خویشتن فرد نسبت به خود، احساس غیر واقعی بودن، جدا بودن یا از بیرون نظاره گر خود بودن را دارد. او نسبت به افکار، احساس، حواس خود و اعمالش حس گسست و جدا شدن، دارد. فرد مبتلا به اختلال گسست از واقعیت، احساس غیر واقعی بودن جهان خارج یا گسستگی از آن را داراست. به طوری که انگار اطرافیان یا اشیا محیط رویاگونه و مه گرفته اند.2علائم اختلالات تجزیه ای یا اختلال گسستگی چیست؟
این اختلال از تجربه های بد در دوره کودکی نشات می گیرد. در بین بیماران این اختلال، حدود 90 درصد قربانیان آزارهای جنسی و فیزیکی یا بی توجهی والدین بوده اند.علائم عبارتند از:
وجود دو یا چند هویت یا وضعیت شخصیتی. هر هویت دارای محموعه ای رفتارها، گرایشات، خاطرات و طرز فکر متفاوت است که برای دیگران قابل مشاهده است و شاید حتی خود بیمار نیز از آن باخبر باشد. پرش از یک هویت به دیگری غیرارادی، ناگهانی و لحظه ای است.
دیگر علائم آن عبارتند از:
وجود شکاف در حافظه مربوط به وقایع روزانه، اطلاعات شخصی، یا حوادث تروماتیک گذشته.
مشکل در روابط اجتماعی، محل کار، و دیگر حوزه های زندگی. جدی بودن این مشکلات از خفیف تا شدید متفاوت است.
اقدام به خودکشی، سکوت اختیاری، یا رفتارهای خودزنی در بین مبتلایان به اختلالات تجزیه ای رایج است. بیش از 70 درصد از بیماران ترخیص شده اقدام به خودکشی می کنند.3
علل اختلالات تجزیه ای
اختلالات تجزیه ای معمولا به عنوان راهی برای مقابله با تروما گسترش می یابند. اختلالات اغلب در کودکی شکل میگیرند که در معرض سواستفاده های طولانی مدت فیزیکی، جنسی یا عاطفی قرار میگیرند و یا در موارد نادر، محیط خانه ای که ترسناک یا بسیار غیر قابل پیش بینی است. فشار و جنگ یا بلایای طبیعی نیز میتواند اختلالات تجزیه ای را ایجاد کند.هویت شخصیت هنوز در دوران کودکی شکل میگیرد. بنابراین، یک کودک نسبت به یک بزرگسال بیشتر قادر خواهد بود تا خارج از خود قدم بردارد و تروما را که در فرد دیگری اتفاق می افتد مشاهده کند. کودکی که جدایی را به منظور تحمل دوره گسترده جوانی فرا میگیرد، میتواند این مکانیسم مقابله را در واکنش به موقعیتهای پرفشار زندگی بکار ببرد.1
عدم درمان اختلالات تجزیه ای چه مشکلاتی را برای فرد به وجود می آورد؟
بدون درمان، فرد ممکن است دچار مشکلات زیر شود:اشکال در روابط شخصی مانند از دست دادن همسر، خانواده و شغل
مشکلات خواب مانند بیخوابی
ناتوانی جنسی
افسردگی شدید
اختلال اضطراب
اختلالات اشتها مانند آنورکسی یا بولیمیا
سوءمصرف مواد مخدر و الکل
خودزنی و اقدام به خودکشی.3
پیشگیری از اختلالات تجزیه ای
کودکانی که از نظر فیزیکی، عاطفی یا جنسی مورد سواستفاده قرار گرفته اند در معرض خطر بیشتری از گسترش اختلالات سلامت روحی نظیر اختلالات تجزیه ای هستند. اگر موارد استرسی یا سایر موارد شخصی مسیر درمان کودک را تحت تاثیر قرار میدهد، کمک بخواهید. با شخصی مورد اعتماد مانند دوست یا پزشک صحبت کنید. به دنبال کمک و منابعی مانند گروه های پشتیبان فرزند پروری و درمانگرهای خانواده باشید.بسیاری از برنامه های آموزشی جامعه کلاسهای فرزند پروری را پیشنهاد میکند که میتواند به شما در یادگیری فرزندپروری سالمتر کمک کند. اگر کودکتان مورد سو استفاده قرار گرفته یا هرگونه واقعه آسیب زای دیگری را تجربه کرده، فورا به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید. پزشک یا مشاور میتواند شما را به توسعه دهنده سلامت روانی ارجاع دهد که میتواند به فرزندتان در بازیابی و اتخاذ مهارتهای مقابله سلامت کمک کند.2
درمان
اثربخشی درمان های مناسب برای این اختلال هنوز مورد مطالعه هستند. به طور کلی از داروهای روانپزشکی برای درمان علائم و اختلالات روانی همراه استفاده می شود. هیپنوتیز، روان درمانی، آموزش تکنیک های مدیریت اضطراب و رفتار درمانی شناختی نیز از دیگر روش های درمان اختلالات تجزیه ای هستند.هیپنوتیزم می تواند به فرد کمک کند تا تجربه ها یا خاطره هایی را به یاد بیاورد که در حالت هوشیاری معمولی فکرکردن به آنها برایش سخت است. درمانگر می تواند با تکنیک هیپنوتیزم در چارچوب رویکردهای درمانی مانند درمان تحلیلی یا شناختی-رفتاری به فرد کمک کند.
درمان شناختی‌ـ رفتاری به بیمار کمک می کند تا رابطه بین افکار و احساسات خود را در موقعیت های مختلف بشناسد و خطاهای شناختی که به صورت غالب در رویارویی با شرایط دچارش می شود را تشخیص دهد. در نتیجه، از روش های رفتاری متفاوت و جدیدی برای رویارویی با شرایط استرس زا استفاده کند.
افرادی که تجربه های ناخوشایند شدیدی مانند بدرفتاری جنسی، عاطفی یا جسمی را در کودکی تجربه کرده اند، اغلب تصویر و شناختی از خود و محیط اطراف به دست می آورند که به رویارویی سازگارانه با شرایط زندگی شان کمک نمی کند.3
پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.honarehzendegi.com
3.www.simiaroom.com
