مجله علمی “نیچر” نوشت : مغز انسان در سنین میان۱۰ - ۱۱سالگی آغاز به شکل‌گیری تغییر و تحول کرده و درسن ۲۵سالگی به‌رشد کامل خود می‌رسد. درپایان دوران کودکی و آغاز سن نوجوانی ارتباطات میان نرون‌ها در مغز افزایش پیدا می‌کنند
.
ضخامت ماده‌خاکستری رنگ مغز بسیار متنوع است، این ماده دردوران کودکی رشد کرده و سپس از پشت سر تا پیشانی نازک می‌شود و به تکامل می‌رسد، این روند در دختران سریعتر از پسران روی می‌دهد.
دانشمندان عقیده دارند که هوش به ضخامت مغز ارتباط ندارد ، بلکه به شکل پذیری آن ارتباط دارد.
راز یک مغز درخشان در سرعت شکل‌گیری نرون‌های آن نهفته است و دوران نوجوانی لحظه‌ای است که در آن نرون‌ها آغاز به شکل‌گیری می‌کنند.
بهترین راه برای رام کردن اخلاق عصبی نوجوانان ورزش، سفر، موسیقی، زبان‌های خارجی و محیطی مملو از انگیزه است .
ازدنیای بچه‌های‌تان جا نمانید
برای اینکه بتوانید به فرزندان‌تان نزدیک شوید، یک شرط لازم و مهم وجود دارد و آن هم آشنایی با دنیایی است که آنها درفضایش زندگی می‌کنند. دنیای بازی‌های پلی استیشن، اپلیکیشن‌ها، گروه‌های اجتماعی موبایلی و دنیایی که درآن اینترنت نقش مهمی را بازی می‌کند.واقعیت این است که ما درشرایط گذار از دنیای سنتی به دنیای مدرن هستیم؛ پس لازم است پدر‌‌‌‌و مادرها هم خودشان را دائم به‌روز‌رسانی کنند تا وقتی با فرزندان‌شان صحبت می‌کنند،از نظر آنها، بیسواد، سنتی و عقب‌مانده از دنیای جدید به نظر نرسند؛ بنابراین اگر می‌خواهید فرزندان‌تان شما و اظهارنظرهای‌تان را قبول داشته باشند، باعصرتکنولوژی جلو بیایید و حتی گاهی از خودشان برای این کار کمک بگیرید.
برای نمونه وقتی شما دنیای وسیع اپلیکیشن‌ها را بشناسید،دیگر ساعت‌ها مشغولیت نوجوان یا جوان‌تان با این ابزار باعث نمی‌شود فکر کنید که او علاف و بی‌فکر است بلکه احتمالات مثبت دیگری را هم درنظر می‌گیرید و کلا اظهار نظرهای‌تان درست‌تر و سنجیده ترخواهد بود.
پرخاشگری و عصبانیت نوجوان
نوجوانى یکى از مهمترین مراحل گستره عمر آدمى محسوب مىشود. نوجوان که دوره کودکى را گذرانده، پیش از هر چیز، مستلزم یافتن هویت و شخصیت خویشتن است، ولى این موضوع هرگز به آسانى تحقّق نمىپذیرد.نوجوان حاضر نیست از تمام روشهاى بزرگسالان پیروى کند و بی چون و چرا کلیه صفات شخصیت خود را با آنان هماهنگ سازد، بلکه به عکس، در بین تمام ملل و اقوام، همواره نوعى مخالفت و تضاد بین نوجوانان و بزرگسالان وجود داشته است.
عصبانیت نوجوان
لذا نوجوانی که قصد دارد به هویت و فردیت خویش دست یابد، نباید براى پذیرش باورهاى بزرگسالان تحت فشار قرار گیرد، بلکه باید او را به طور منطقی و درست آزاد گذاشت تا خود انتخاب کند و راه سعادت خویش را بیابد، حتی در این راستا در مورد مسائل گوناگون زندگى نیز باید با او مشورت کرد و از او نظرخواهی نمود.اگر با نوجوان اینگونه برخورد شود، طبیعى است که هم اعتماد به نفس او تقویت مىشود و هم احساس امنیت و آرامش مىکند و اضطراب، که اصلىترین عامل بروز رفتارهای پرخاشگرانه است، در او تقلیل و تعدیل می‌یابد و رفتارهای تند و خشن او مهار شده و از بین خواهد رفت.
بنابراین اگر متولیان تعلیم و تربیت، والدین و همه کسانى که به نحوى با جوانان سر و کار دارند، قصد دارند نوجوانان و جوانان را با شیوه‌های درست رفتاری آشنا کنند و مانع از بروز انحرافات فکری و اخلاقی در آنان شوند، به آنها توصیه مىشود که:
اولاً: این دوره از تحوّل (نوجوانى) را با تمام ویژگىهایى که دارد، به خوبی بشناسند.
ثانیاً: با نوجوانان به گونهاى برخورد کنند که احساس امنیت نموده اعتمادشان جلب شود و چیزهایی که موجب نگرانى و اضطراب آنها مىشود را کاهش دهند.
علت عصبانیت نوجوان
اما اینکه علت پرخاشگری و رفتارهای تند نوجوانان چیست، به طور کلى می‌توان عوامل مؤثر آن را به سه دسته تقسیم نمود:الف) عوامل زیست شناختى در این زمینه روان‌شناسان در پژوهشهاى خود به این نتیجه رسیدند که افزایش ترشّح هورمون تستوسترون (معروف به هورمون پرخاشگری) در سطح خون موجب پرخاشگرى مىشود و همچنین کاهش یا پایین بودن قند خون به عنوان یکی دیگر از عوامل، موجب بروز خصومت و تمایلات پرخاشگرانه در فرد می‌گردد.
ب) عوامل روانشناختى مانند افسردگى، الگوهاى شخصیتی و تأثیر احساس گناه.
ج) عوامل فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و محیطى مانند خانواده، فقر، تأثیرات الگویى، تأثیرات پاداش و تأیید اجتماعى و تأثیر وسایل ارتباط جمعى. درمان پرخاشگری برای درمان پرخاشگری، گام اول شناخت و ریشه‌یابی علت یا علل پرخاشگری است. با شناخت این عوامل می‌توان همکاری‌های لازم را برای کاستن از میزان و شدّت پرخاشگری ارائه نمود.
با عصبانیت نوجوان خود چه کنیم؟
وقتی نوجوان شما عصبانی می شود و صدایش را برای شما بلند می کند، چه می کنید؟ بسیاری از ما فکر می کنیم برای اینکه بزرگی و برتری خودمان را نشان دهیم باید ما هم داد بزنیم و صدایمان را بلندتر از صدای او کنیم تاحساب کار خودش را بکند. اما آیا این کار فایده ای هم دارد؟ یا اینکه نوجوان را به بلندتر کردن صدایش تشویق می کند و بحث و مشاجره ای طولانی به راه می اندازد؟ ممکن است بگویید عقب نشینی و تسلیم شدن هم تمام قدرت والدین را نابود و بی اثر می کند. بله حق با شماست. هیچکدام از این روش‌ها مناسب نیست. در این مطلب می خواهیم در باره باید ها و نباید های برخورد با یک نوجوان عصبانی صحبت کنیم.نکته اساسی این است که والدین نباید در تمام مشاجره هایی که به آن دعوت می شوند شرکت کنند. وقتی فرزند شما داد می زند بسیار طبیعی است که شما هم میل به داد زدن داشته باشید و دلتان بخواهد مقابله به مثل کنید. این میل آنقدر شدید است که گاهی نمی توانید در برابرش تاب بیاورید ولی تن دادن به این غریزه ممکن است به قیمتی گران برای شما و فرزندتان تمام شود. وقتی شما هم مقابله به مثل کرده و با صدایی بلندتر بر سر نوجوانتان فریاد می زنید، او را به مقابله جدیتر دعوت می کنید و در واقع پایه و اسکلت یک مشاجره را بنا می نهید. همین کار باعث می شود که بحث و دعوایی طولانی آغاز شود و هر چه شما صدایتان را بالاتر ببرید و بخواهید برتری خودتان را نشان دهید او هم بیشتر به تکاپو می افتد تا کم نیاورد و صدای بلندش ممکن است تبدیل به پرتاب اشیا و… شود و بعد معلوم نیست این مشاجره چگونه پایانی داشته باشد.
یادتان باشد تشویق کودک به مقابله و طولانی شدن مشاجره به عبارتی یعنی اینکه شما قدرت و کنترل خود را کم کم از دست می دهید و فرزندتان را در حدی بالا می آورید که بتواند همسطح شما باشد و با شما مشاجره کند. در واقع شما با پایین آوردن سطح خودتان در حد یک بچه به او این احساس را می دهید که می تواند شما را کنترل کند و با عصبانی کردنتان کنترل شما را از دستتان خارج کند. بنابر این دفعات آینده هم او به همین روش ادامه خواهد داد و روز به روز شما بیشتر یک نوجوان عصبانی را خواهید داشت.
.png "چگونه با ناآرامی و پرخاشگری نوجوانان برخورد کنیم")
مغز یک نوجوان، نه بزرگسال
در ابتدا لازم است این نکته مهم را درک کنید که نوجوان رفتاری مانند بزرگسالان از خود نشان می دهد تا خود را بزرگ حس کند وگرنه مغز او مانند یک بزرگسال نیست. مغز یک نوجوان هنوز در حال تکامل و رشد است و این رشد تا حدود ۱۶سالگی ادامه پیدا می کند. به طور حتم کودکان برداشت‌های متفاوتی ازما نسبت به وقایع دارند. که گاهی این افکار غلط و تحریف شده است و مشکل زمانی پیش می آید که از این فکر غلط برای توجیه رفتار و عصبانیت خود استفاده کنند. البته این قضیه هم عمدی نیست و خود به خود در ذهن نوجوان شکل می گیرد همانطور که ممکن است ما هم فکر و برداشت اشتباهی از بعضی وقایع داشته باشیم. مثلا ممکن است نوجوان با خودش فکر کند: «تقصیر من نبود که شیشه را شکستم من از دست برادرم دیوانه شده بودم!» بنابر این بهتر است توجه داشته باشید که خیلی از بی مسئولیتی و رفتارهای نادرست و زشت نوجوانان در اثر یک فکر و برداشت اشتباه است و عمدی در کار نیست.از این کارها فاصله بگیرید
۱) داد نزنید، لعنت و دشنام نفرستید، اسم نگذارید:یادتان باشد برای رفتار بد هیچ عذر و بهانه ای مقبول نیست حتی اگر این رفتار از شما والدین سر بزند. همانطور که شما از فرزندتان نمی پذیرید به علت قربانی شدن حق سوء استفاده از کسی را داشته باشد، شما هم حق ندارید از فرزندتان با دشنام دادن و داد و فریاد و لقبهای زشت انتقام بگیرید. بد حرف زدن و دشنام دادن به نوجوانتان تنها کارها را خرابتر می کند. هم در کوتاه مدت، یعنی در مشاجره اخیر و هم در دراز مدت. چون نه تنها رفتار فرزندتان را تغییر نمی دهد بلکه رابطه او و شما را در دراز مدت خراب می کند.۲) تهدید نکنید: بهتر است وقتی دعوا و مشاجره داغ است فرزندتان را تهدید نکنید. مثلا گفتن اینکه «اگر تمامش نکنی، رایانه ات را ? روز تعطیل می کنم!» باعث نمی شود که فرزندتان ناگهان داد و فریادش را تمام کند و به اتاقش برود. در عوض این تهدید او را بیشتر عصبانی می کند و به ادامه مشاجره تشویق می شود. بهتر است اگر هم تهدید می کنید بیان آن را تغییر دهید مثلا بگویید اگر به اتاقت نروی و آرام نشوی، بعدا عواقبی به علت این رفتار در انتظارت خواهد بود و سپس اتاق را ترک کنید.
۳) سعی نکنید کنترلش کنید: این کار یکی از بزرگترین عوامل لغزش والدین است. اغلب والدین هر روز سعی می کنند فرزندان خود را کنترل کنند. علتش هم برداشت غلطی است که از مسئولیت والدین نسبت به فرزندان دارند. اگر فرزندتان را همیشه پاسخگو نگه دارید به این معنی نیست که همیشه مطیع شما باشد. حتی به این معنی نیست که نوجوان همیشه محدودیتها و قوانین را رعایت کند. مسئولیت شما در برابر فرزندتان این است که قوانین و محدودیتها را به او نشان دهید و برای او تشویق و تنبیه را متناسب با رفتاری که در هنگام رعایت و یا شکستن قوانین دارد، در نظر بگیرید. البته هدف این است که جلوی قانون شکنی فرزندتان را بگیرید. شما یک عروسک گردان نیستید بلکه یک قانون گذارنده هستید. شما به فرزندتان اجازه انتخاب می دهید و اوست که باید تصمیم بگیرد رعایت قوانین به نفع اوست و شکستن آن به ضررش و اگر بر خلاف این را انتخاب کرد باید عواقبش را هم بپذیرد. بنابر این سعی نکنید با کنترل نوجوانتان او را مجبور کنید همان باشد که شما می خواهید. مسئولیت شما هدایت است و نه کنترل کردن!
فرزند شما با شکستن قوانین قیمتش را هم خواهد پرداخت. وقتی او امتیازی را که از آن لذت می برد از دست بدهد متوجه خواهد شد که شکستن قوانین به نفع او نیست و ارزشش را ندارد که این امتیاز را از دست بدهد. بنابر این دفعه بعد انتخاب درستی خواهد کرد.
۴) درگیری جسمی نداشته باشید: زمان بازی نوجوان شما تمام شده اما او کنسول بازی را رها نمی کند. بنابر این شما سعی می کنید آن را از او بگیرید و در حالیکه دعوا بالا گرفته آن را از دست همدیگر می کشید! فرزندتان تهدید کرده که منزل را ترک خواهد کرد و شما برای اینکه جلوی رفتن او را بگیرید سعی می کنید راه او به سمت در را ببندید و مانع خروج او بشوید. موقعیتهای بدی است اما درگیری جسمی با نوجوان فکر خوبی نیست. با این کار شما به فرزندتان یاد می دهید که برای به دست گرفتن کنترل اوضاع لازم است درگیری جسمی با شما داشته باشد و از زورش استفاده کند. در ضمن این کار نه تنها او را سر جایش نمی نشاند بلکه او را وسوسه می کند که زورش را به شما نشان دهد. بنابراین خطر نکنید، بالاخره ممکن است روزی زور او از شما بیشتر شود!
۵) سعی نکنید پیروز شوید: اگر شما از آن دسته والدین هستید که به دست گرفتن کنترل اوضاع را با بیرون رفتن از اتاق و آرام کردن خودتان انجام می دهید، این مورد را ندیده بگیرید و به کارتان ادامه دهید. در غیر این صورت به یاد داشته باشید که اگر در هر مشاجره کوچک بر فرزندتان پیروز شوید، در جنگ مغلوب خواهید شد. البته این کلمات زیاد مناسب نیست چون این مفهوم را در ذهن ایجاد می کند که شما و فرزندتان با هم دشمن هستید. در حالی که فرزند شما نیاز دارد که مهارتهای حل مساله را یاد بگیرد. (و البته شما هم بی نیاز نیستید!)
اغلب والدین آرزو دارند فرزندشان بزرگسالانی مسئولیت پذیر و محترم شوند و بتوانند گلیم خودشان را در این دنیا از آب بیرون بکشند. اگر شما هم چنین آرزویی دارید درباره مشاجره با فرزندتان تجدید نظر کنید. آیا پیروزی موقت در مشاجره با فرزندتان با داد زدن و درگیری فیزیکی با او به نتیجه اش می ارزد. اما با بکار بردن یک استراتژی موثر می توانید به یک پیروزی دائمی دست پیدا کنید.
عصبانیت نوجوان
چگونه با پرخاشگری نوجوانان برخورد کنیم؟
شاید شما هم جزو والدینی باشید که از نگرانی درباره دیرکردن فرزندتان یا اینکه با چه کسی است و چه کار می کند ، خسته شده اید. ممکن است که از تلاش برای ارتباط برقرار کردن و پایان یافتن کشمکش ها ناامید شده باشید.با وجودی که ممکن است والدگری یک نوجوان پرخاشگر کاری غیرممکن به نظر برسد، گام هایی وجود دارد که شما می توانید با استفاده از آنها فضای خانه را آرام تر و به فرزندتان کمک کنید تا مرحله انتقال به جوانی را با موفقیت سپری کند.
زمانی که نوجوانان شروع به ابراز استقلال و جستجوی هویت خود می کنند تغییرات رفتاری را تجربه می کنند که ممکن است برای والدین عجیب و غریب و پیش بینی ناپذیر به نظر برسد. کودک شیرین و فرمانبردار شما که تا پیش از این نمی توانست از شما جدا شود، اکنون تا چندین متری شما دیده نمی شود ودر واکنش به هر حرف شما با چشمان برافروخته و کوبیدن در پاسخ می دهد. این موارد متاسفانه رفتارهای طبیعی یک نوجوان هستند. اما یک نوجوان پرخاشگر مشکلات رفتاری، هیجانی و یادگیری فراتر از یک نوجوان عادی نشان می دهد. او ممکن است به طور مکرر رفتارهای پرخطر مثل پرخاشگری ، فرار از مدرسه، سوء مصرف مواد یا الکل ، روابط جنسی ، آسیب به خود، دزدی یا دیگر رفتارهای بزهکارانه را بروز دهد. هم چنین ممکن است است نشانه هایی از مشکلات سلامت روان مثل افسردگی ، اضطراب یا اختلالات خوردن را داشته باشد. از آنجایی که هر رفتار منفی که بارها و بارها تکرار می شود، می تواند نشانه ای از یک مشکل زیربنایی باشد، بسیار اهمیت دارد که والدین بداننند چه رفتارهایی در طول دوران نوجوانی طبیعی و چه رفتارهایی غیرطبیعی است.
همه نوجوانان نیاز به دوست داشته شدن دارند. نوجوانان افرادی با شخصیت ها و علائق منحصر به فرد هستند . مهم نیست که نوجوان شما چقدر از لحاظ عاطفی از شما دوری می کند ، مهم نیست که نوجوان شما چقدر مستقل به نظر می رسد یا چقدر پرخاشگری می کند. او هم چنان نیازمند توجه و احساس دوست داشته شدن از سمت شماست.
آگاهی از رشد در دوره نوجوانی
نه ، نوجوان شما یک موجود بیگانه از یک سیاره دوردست نیست بلکه اندکی متفاوت شده است. مغز یک نوجوان هم چنان به طور فعال در حال رشد و تحول پردازش اطلاعات است. لوب پیشانی (بخشی از مغز که برای مدیریت هیجان ها ، تصمیم گیری، استدلال و کنترل بازداری ها به کار می رود) در طول سال های نوجوانی بازسازی شده و سیناپس های جدیدی را شکل می دهد. البته رشد مغز به طور کامل تا اواسط 20 سالگی طول می کشد.ممکن است فرزند شما قد بلند تر از شما شده باشد و به نظر بالغ بیاید اما در بیشتر موارد نمی تواند در مورد مسائل در سطح افرادبزرگسال فکر کند. هورمون هایی که در این دوره تولید می شوند ، مسائل را پیچیده تر می کنند. این تغییرات بیولوژیکی می تواند توضیحی برای رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه و ضعف در برخی از مهارت ها باشد. آگاهی از رشد نوجوان می تواند به شما کمک کند راه هایی برای حفظ ارتباط با فرزندتان و غلبه بر مشکلات این دوره پیدا کنید.
برخورد با نوجوان پرخاشگر و عصبانیت نوجوان :
از آنجایی که خشم اغلب دیگر هیجان ها مثل فرسودگی، شرم ، غمگینی ، ترس یا آسیب پذیری را می پوشاند ، می تواند برای بسیاری از نوجوانان چالش زا باشد. زمانی که فرزند شما نمی تواند با این احساسات مقابله کند ، ممکن است فریاد بزند یا در اتاق را محکم بکوبد.چالشی که والدین با آن روبرو هستند کمک به نوجوانان برای مقابله با هیجانات و برخورد با خشم با یک روش سازنده است:
1) برای برخورد با عصبانیت نوجوان قوانین و پیامدها را مشخص کنید:
زمانی که شما و فرزندتان آرام هستید برای او توضیح دهید که هیچ اشکالی ندارد که او احساس خشم داشته باشد و احساسات امری طبیعی هستند. اما روش هایی که او برای ابراز خشم خود به کار می برد غیر قابل پذیرش هستند. اگر او فریاد بزند با پیامدهایی روبرو خواهد شد (مثلا محروم شدن از رفتن به مهمانی) . افراد در دوره نوجوانی بیش از هر زمان دیگری به قانون نیاز دارند.2) برای برخورد با عصبانیت نوجوان کشف کنید چه چیزی در زیر خشم نهفته است:
آیا فرزند شما غمگین یا افسرده است؟آیا او نسبت به همسالانش احساس بی کفایتی یا حقارت می کند؟
آیا نیاز به کسی دارد که بدون قضاوت کردن به حرف هایش گوش دهد؟
آیا از موضوعی نگران است؟
3) برای برخورد با عصبانیت نوجوان از نشانه های هشدار دهنده خشم آگاه شوید:
آیا فرزندتان قبل از عصبانیت سردرد دارد؟آیا در مدرسه کلاس خاصی دارد که همیشه او را عصبانی می کند؟
اگر نوجوان شما بتواند نشانه های هشدار دهنده ای که او را به جوش می آورد شناسایی کند، خواهد توانست قبل از آنکه خارج از کنترل شود خشمش را کنترل کند.
4) برای برخورد با عصبانیت نوجوان به نوجوان خود کمک کنید راه های سالمی برای آزاد کردن خشم خود پیدا کند:
ورزش، بازی های گروهی و یا راه های ساده ای مثل پانچ گردن یا پاره کردن کاغذهای باطله می تواند به آزاد شدن تنش و خشم کمک کند بسیاری از نوجوانان از هنر یا نویسندگی برای ابراز خلاقانه خشم خود استفاده می کنند.5) برای برخورد با عصبانیت نوجوان به نوجوان خود زمان و فضایی دهید تا خود را بازیابد:
زمانی که نوجوان عصبانی است به او اجازه دهید زمانی را در اتاق خودش یا فضایی دیگر به خلوت بگذراند تا آرام بگیرد. تا زمانی که عصبانی است، هرگز به دنبال او نروید و از او نخواهید که عذرخواهی کند یا توضیح بدهد.6) برای برخورد با عصبانیت نوجوان خشم خود را مدیریت کنید:
اگر شما خلق و روحیه مثبت خود را از دست دهید، نخواهید توانست به فرزند خود کمک کنید. اگر چه سخت است اما شما باید بدون تاثیر پذیری از عصبانیت فرزندتان ، آرام بمانید. برای این کار می توانید یک لیست تهیه کنید و کارهای آرام بخشی را درآن یادداشت کنید که به شما کمک می کند موقع عصبانیت فرزندتان خود را آ رام کنید ( مثلا نوشیدن یک لیوان آب ، ارسال یک پیام کوتاه به یک دوست، تغییر دادن کانال تلویزیون، رفتن به یک اتاق دیگر و …). به یاد داشته باشید اگر شما یا دیگر اعضای خانواده فریاد بزنند یا چیزی را پرتاب کنند ، توجوان به طور طبیعی فرض خواهد کرد که این روش ها روش های مناسبی برای ابراز خشم هستند.در این بخش راههایی را برای مقابله و برخورد با عصبانیت نوجوان تقدیمتان کردیم. یادتان باشد این عصبانیت بیشتر ریشه در عصبانی بودن خانواده یا دوست و اطرافیان او دارد.
عصبانیت نوجوان را نباید با عصبانیت جواب داد. بلکه در این مورد باید از منطق استفاده کنید.
منبع: سایت سیمرغ
سایت اسان طب
سایت بیتوته
