کاتاتونیا چیست؟
کاتاتونیا یک حالت و وضعیتی روانی در فرد است که در آن به محرک‌های خارجی واکنش نشان نمی‌دهد، در حالی که بیدار است قادر نیست اندام‌های خود را به طور طبیعی تکان دهد. اصطلاحا مانند مجسمه می‌مانند و ممکن است ساعت‌ها در یک وضعیت ثابت قرار بگیرند. سه نوع کاتاتونیا وجود دارد:1. کاتاتونیا همراه با اختلال روانی دیگر مانند اختلال دوقطبی و یا استرس پس از سانحه
2. اختلال کاتاتونیا به علت وضعیت پزشکی
3. کاتاتونیا نوع نامشخص.1
علائم اسکیزوفرنی کاتاتونیا
حداقل سه مورد از دوازده نشانه باید برای تشخیص catatonia وجود داشته باشد. این علائم عبارتند از:-استوپور (ناتوانی در حرکت یا پاسخ دادن به محرک ها)
– کاتالپسی (وضعیت بدن سفت و سخت)
-بی صدا بودن (بدون ارتباط کلامی)
-انعطاف پذیری واکسی
-Negativism (عدم پاسخ کلامی)
-Posturing (نگه داشتن موقعیتی که در تضاد گرانش قرار دارد)
-Mannerisms (حرکات افراطی یا عجیب و غریب)
-Stereotypy (حرکات تکراری مکرر بدون دلیل)
-آژیته بودن (بدون هیچ دلیلی)
-grimacing (بروز احساسات در صورت)
-Echolalia (تکرار کلمات دیگران)
-Echopraxia (تکرار حرکات دیگران).
سایر نشانه های رایج عبارتند از استحکام عضلانی و پیروی خودکار. هنگامی که کاتاتونی با اسکیزوفرنی همراه است، ممکن است استوپور برای مدت طولانی در مقایسه با اسکیزوفرنی همراه با سایر بیماری های روانپزشکی ادامه پیدا کند.2
دلایل ابتلا به اختلال اسکیزوفرنی کاتاتونیا
همانطور که گفته شد این اختلال لزوما مربوط به اسکیزوفرنیا نیست. در این اختلال کندی حرکتی و روانی مشاهده میشود. در آخرین نسخه طبقه بندی اختلالات روانی، کاتاتونیا به عنوان یک اختلال جداگانه دیده نمی‌شود. اما با شرایط روانپزشکی مختلف مثل اسکیزوفرنیا، اختلال دو قطبی، اختلال استرس پس از سانحه، افسردگی و دیگر اختلالات روانی، اختلالات خواب، مصرف مواد و اوور دوز (Over dose) دیده میشود. همچنین ممکن است که این مسأله به دلیل بیماری‌های جسمانی، به خصوص بیماری‌های نورولوژیک باشد.علاوه بر این‌ها تحقیقات انجام شده بر عدم تعادل دوپامین در مغز تأکید دارند. دوپامین انتقال دهنده‌ای عصبی است که میزان آن در ژن‌های فرد مبتلا به کاتاتونیا به تعادل نمی‌رسد. همچنین ممکن است میزان برخی دیگر از انتقال دهنده‌های عصبی مانند سروتونین در ابتلا به این اختلال نقش داشته‌باشد.1
تشخیص اختلال کاتاتونیا
تشخیص این اختلال به از طرق مختلف صورت می‌گیرد. از روش‌های تشخیصی ام آر آی یا سی تی اسکن برای تشخیص هر گونه اختلال در ساختار مغز است. جهت کنترل عملکرد مغز از نوار مغزی نیز بهره می‌گیرند. علاوه بر این‌ها لازم است ارزیابی روانی برای بیمار صورت بگیرد؛ روانپزشک و یا روانشناس در مورد افکار، احساسات، باورها و الگوهای رفتاری از مراجع و از اطرافیانش سؤال می‌پرسد. مورادی همچون زمان شروع علائم، شدت آنها و آسیباتی که به دنبال دارد در ارزیابی روانی مورد بررسی قرار می‌گیرد.1عوامل خطر
عوامل خطر اسکیزوفرنی کاتاتونیک مانند سایر زیر مجموعه‌های اسکیزوفرنی هستند و عبارتند از:ژنتیک
افرادی که در خانواده‌شان سابقه‌ی ابتلا به اسکیزوفرنی وجود دارد بیشتر در خطر ابتلا به آن هستند.عفونت ویروسی
برخی از مطالعات اخیر نشان می‌دهند که عفونت‌های ویروسی ممکن است کودکان را مستعد ابتلا به اسکیزوفرنی کنند.سوء تغذیه جنین
اگر جنین در دوران بارداری سوء تغذیه داشته باشد، خطر ابتلا به اسکیزوفرنی افزایش می‌یابد.استرس در طول زندگی روزمره
استرس شدید در اوایل زندگی ممکن است در ابتلا به اسکیزوفرنی نقش داشته باشد. تجارب استرس‌زا اغلب درست قبل از ظهور اسکیزوفرنی رخ می‌دهد.سن والدین در هنگام تولد
والدین با سن بالاتر بیشتر در خطر داشتن کودکانی هستند که دچار اسکیزوفرنی می‌شوند.داروها
استفاده از داروهایی که در طول دوران بلوغ بر ذهن تاثیر می‌گذارند ممکن است خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش دهند.3اختلالات و بیماری‌های همایند با کاتونیا
از جمله مهم‌ترین اختلالات و بیماری‌های همایند با کاتاتونیا می توان به موارد زیر اشاره داشت:۱. اختلالات طیف اوتیسم
۲. اسکیزوفرنیا و دیگر بیماری‌های سایکوتیک (این بیماری می‌تواند به اختلالات خفیف سایکوتیک، اختلالات اسکیزوفرنی و اختلالات اسکیزوافکتیو دیده شود.)
۳. کاتاتونیا به همراه بیماری افسردگی دو قطبی
۴. به همراه افسردگی اساسی شدید
۵. مشکلات پزشکی.2
گزینه‌های درمانی
اسکیزوفرنی وضعیتی است که در کل زندگی ماندگار است، هرچند علائم کاتاتونی ممکن است دوام نداشته باشند. بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به درمان دائمی دارند؛ حتی هنگامی که به نظر می‌رسد علائم برطرف شده‌اند و بیمار اعتقاد دارد که بهتر شده است. درمان اساساً برای تمام انواع اسکیزوفرنی یکسان است. روش‌های درمان بر اساس چندین عامل از جمله شدت علائم، سلامتی بیمار و سن وی متغیر خواهند بود.دارو
برخی داروها برای درمان کاتاتونی عبارتند از:بنزودیازپین‌ها
این دسته از داروها به عنوان آرام بخش عمل می‌کنند و اغلب برای اسکیزوفرنی کاتاتونیک استفاده می‌شوند. این داروها سریع‌الاثر بوده و ممکن است بصورت داخل وریدی تزریق شوند. در صورتی استفاده طولانی مدت خطر وابستگی به آنها وجود دارد. ممکن است بیمار برای چندین روز یا هفته نیاز به مصرف دارو داشته باشد.باربیتورات‌ها
این داروها به عنوان داروی افسردگی یا آرام بخش شناخته می‌شوند. این داروها سیستم عصبی مرکزی را سرکوب می‌کنند. تاثیر آنها از آرام‌بخشی خفیف تا بیهوشی کامل متغیر است. باربیتورات‌ها به سرعت علائم کاتاتونی را تسکین می‌دهند. در صورت استفاده‌ی طولانی مدت، خطر وابستگی به آنها وجود دارد.داروهای ضد افسردگی و تثبیت کننده خلق و خو
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کاتاتونیک اغلب دارای مشکلات سلامت روانی مانند افسردگی هستند.سایر درمان‌ها
درمان‌های دیگر می‌توانند شامل موارد زیر باشند:الکتروشوک درمانی (ECT)
در این روش یک جریان الکتریکی به مغز ارسال میشود تا تشنج‌های کنترل شده ایجاد کند. ECT برای بیماران کاتاتونی که واکنشی به داروها یا درمان‌های دیگر نشان نداده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد. عوارض جانبی آن می‌تواند شامل از دست دادن حافظه کوتاه مدت باشد.بستری در بیمارستان
این کار ممکن است در طی حمله‌های شدید لازم باشد. بیماران در شرایط بیمارستانی امن‌تر بوده، تغذیه، خواب و بهداشت بهتر و نیز درمان مناسب‌تری خواهند داشت.روان درمانی
برای بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی کاتاتونیک، داروها بخش اصلی از درمان هستند؛ با اینکه روان درمانی می‌تواند مفید باشد، اما در صورت وجود علائم شدید ممکن است مناسب نباشند.آموزش مهارت‌های اجتماعی و حرفه‌ای
این کار می‌تواند به بیمار برای زندگی بصورت مستقل که بخش حیاتی در روند بهبودی بیمار است کمک کند. درمانگر می‌تواند به بیمار نحوه رعایت بهداشت، آماده کردن وعده‌های غذایی و ارتباط بهتر با دیگران را آموزش بدهد. همچنین ممکن است حمایت‌هایی در یافتن شغل، خانه‌داری و ملحق شدن به گروه‌های خودیاری انجام شود.پذیرش
پذیرش یا پایبندی در درمان به معنی مصرف داروها در زمان و به مقدار مناسب است. متاسفانه عدم پذیرش یک مشکل اصلی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی است. بیماران می‌توانند مصرف دارو را برای مدت زمان طولانی قطع کنند که بطور چشمگیری در زندگی آنها و سایر افراد نزدیک به آنها اختلال ایجاد می‌کند.3پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.raseshclinic.ir
3.www.iranschizophrenia.ir
