.jpg "حال این روزهای صاحبان عصای سفید خوب نیست!")
از همین رو برای اینکه از مهم ترین مشکلات این روشندلان عزیزکشورمان مطلع شویم با سهیل معینی، مدیرعامل انجمن باور و تشکل های نابینایان و کم بینایان کشور و مدیرمسئول روزنامه ایران سپید گفتگویی را انجام دادیم.
راسخون:در حال حاضر عمده ترین و مهمترین مشکلات روشندلان کشور از نظر شما چیست؟
مشکلات نابینایان و کم بینایان کشور بسیار زیاد است. برخی مشکلات مانند مشکلات مالی و مشکلات ایام کرونا مقطعی است؛ اما برخی مشکلات ثابت و همیشگی است.
عدم ایمنی محیط های شهری برای تردد
مهم ترین مشکلات افراد کم بینا و نابینا که اثر روزمره و سراسری در کشور دارد بحث عدم ایمنی تردد برای این افراد در محیط های شهری و روستایی است. واقعیت این است که علیرغم اینکه سال های سال از اجرای پروژه های مناسب سازی، ابلاغ آئین نامه ها و اساسنامه های بالادستی در این زمینه می گذرد اما هنوز محیط های شهری برای افراد معلول قابل دسترس نیستند و به صورت ویژه برای افراد نابینا و کم بینا ایمن نیست یعنی وقتی فرد نابینایی از منزل بیرون می آید ایمنی تردد ندارد، برای اینکه تقاطع ها ایمن نیستند، چراغ های راهنمایی گویا نصب نشده است، بسیاری از ایستگاه ها و پایانه های حمل و نقل ریلی، مترو و یا اتوبوس رانی ها هنوز ایمنی و دسترسی لازم را برای افراد نابینا و کم بینا ندارند. هنوز خیابان های سطح شهر، معابر کوچک و بزرگ فاقد ضوابط ایمن سازی مسیر برای عبور این افراد هستند. وقتی شهرهای کشور این وضعیت را دارند انتظاری از محیط های روستایی وجود ندارد.در نتیجه اولین مسئله ای که این افراد را دائماً تحت فشار قرار می دهد موضوع عدم ایمنی محیط های شهری است. حضور و تردد در محیط های شهری پیش شرط هر گونه مشارکت و هرگونه استفاده این افراد از محیط های فرهنگی، آموزشی و... است پس این مسئله مشکل بزرگی است که این افراد به صورت روزمره از یک ناامنی روانی دائم و شدید در تردد رنج می برند و حوادث و سوانحی هم که در این موضوعات برای آن ها پیش می آید بسیار است.
نبود عدالت در برخورداری از امکانات آموزشی
راسخون:نابینایان و کم بینایان از نظر آموزش در چه سطحی هستند و چه مشکلاتی در این زمینه سر راه آنها قرار دارد؟
مشکل بعدی نبود امکانات آموزشی مناسب چه در سطح آموزش عمومی و چه در سطح آموزش عالی است. واقعاً این افراد از عدالت برخورداری از امکانات محروم هستند به این معنا که در آموزش و پرورش عادی کشور رویکردی وجود دارد به نام رویکرد آموزش فراگیر، یعنی دانش آموزان نابینا و کم بینا از آن دسته از گروه های معلولیتی هستند که اصل بر این است که در مدارس عادی درس بخوانند منتها در تمام دنیا برای این دانش آموزان یک نظام کامل پشتیبانی آموزشی پیش بینی می شود چه از نظر وسایل کمک آموزشی و چه از نظر معلمین رابط که برای این دانش آموزان وجود دارد.
اما در کشور اصلاً وضعیت مطلوبی برای این دانش آموزان وجود ندارد، تعداد معلمین رابط بسیار کمتر از نیاز دانش آموزان است. وسایل کمک آموزشی واقعاً در مضیقه هستند به ویژه در زمینه فناوری های اطلاعاتی، تبلت ها و تجهیزات ویژه نابینایان و کم بینایان که در واقع این ها به حداقل ها دسترسی دارند.
منابع آموزشی با فاصله به دست روشندلان می رسد
نرم افزار شاد مناسب روشندلان نیست/40درصد از دانشجویان معلول کشور از نابینایان هستند
منابع آموزشی هم که تولید می شود ولی عموما با فاصله از زمانی که باید در اختیار آنها قرار بگیرد می رسد. از طرفی این وضعیت در شهرستان های دور ما بسیار بدتر است. از این جهت در وضعیت مطلوبی قرار نداریم.در ایام کرونایی که آموزش از راه دور توسط نرم افزار شاد است در دسترس این افراد نیست و با توجه به نیاز خاص این قشر از جامعه هنوز در دسترس قرار نگرفته است.
در عرصه آموزش عالی هم تا حدودی این موضوع وجود دارد.40درصد از دانشجویان معلول کشور از نابینایان هستند و هر ساله هزاران فرد نابینا وارد دانشگاه می شوند که رتبه بعضی از این افراد یک رقمی و یا دورقمی است و چه فارغ التحصیلان از مقاطع مختلف آموزش عالی؛ ولی متاسفانه وزارت علوم در تمام این سال ها آن طور که باید و شاید به وظایف خود درست عمل نمی کند گویی فقط دانشجویی این افراد را می پذیرند که این هم امتیازی نیست چرا که این فرد آزمون ها را پست سر می گذارد و با موفقیت وارد دانشگاه می شود.
وزارت علوم کمترین پشتیبانی را در مسائل آموزشی دارد
اما وقتی این قشر از افراد وارد دانشگاه می شوند باید مانند مابقی دانشجویان از منابع آموزشی برخوردار باشند. این افراد باید به صورت بریل، گویا و یا فایل های الکترونیکی به منابع آموزشی دسترسی داشته باشند. کمترین پشتیبانی در این زمینه ها از افراد نابینا و کم بینا صورت می گیرد. به عنوان مثال در تمام این سال ها وزارت علوم، مرکزی را در دانشگاه تهران برای تولید منابع آموزشی ایجاد کرده است که امکانات لازم را ندارد و در این اواخر تقریبا دچار تعطیلی شده است..jpg "حال این روزهای صاحبان عصای سفید خوب نیست!")
عمده دانشجویان نابینا و کم بینا با امکانات شخصی و روابط با دوستان منابع خود را تامین می کنند که این اصلا درست نیست. در هر جای دنیا دانشگاه ها برای دانشجویان ویژه خود دفاتر و تشکیلات و دستورالعمل های مشخص دارند ولی در ایران وزارت علوم فاقد این تشکیلات و دستورالعمل های حمایتی می باشد.
بسیاری از دانشجویان فقط در قابل وام های صندوق رفاه می توانند برخی از تجهیزات موردنیاز خود را بخرند. به طور کلی ساماندهی مشخص برای حمایت از دانشجویان نابینا و کم بینا در سطح دانشگاه ها وجود ندارد که این هم معضل عمده ای است که انتظار می رود وزارت علوم ورود کند. حتی وزیر علوم یک دیدار مشخص با تشکل های نابینایان نداشته است تا از مشکلات نابینایان آگاه شود.
مستمری های در حالت عادی هم پاسخگوی نیاز ها نیست
راسخون:آیا راهکارهایی در نظر گرفته شده است تا روشندلان عزیز بدون نیاز به کسی احتیاجات مالی زندگی خود را برآورده و زندگی کنند.
امروز مشکلاتی که دامن گیر همه مردم مخصوصا اقشار آسیب پذیر است شامل افراد نابینا و کم بینا هم می شود. به هر حال فشارهای اقتصادی، تورم، بیکاری، کاهش قدرت خرید، سطح زندگی و معیشت برای آن افرادی که به مستمری ها متکی هستند سخت است. مستمری های در حالت عادی هم پاسخگوی نیاز ها نبود به ویژه در این شرایط تورمی و لجام گسیخته فشار اقتصادی؛ علیرغم اینکه مستمری ها هر ساله ترمیم می شود و امسال هم با توجه به وضعیت منابع محدود مالی دولت انجام شده است اما در واقعیت این مستمری ها با سبک نیازهای اقتصادی این افراد خیلی فاصله دارد. در نتیجه اکثریت این افراد هم همپای مابقی اقشار آسیب پذیر جامعه از نظر اقتصادی امسال سال پرفشاری را در حال گذراندن هستند و البته برای این قشر مشکلات از مابقی مردم بیشتر است.فشار های ایام کرونایی و محدودیت های دیگری هم که در این زمینه وجود دارد باری برای افراد نابینا و کم بینا شده است مثلا دانش آموزان استثنایی که باید از راه دور در منزل آموزش بگیرند نرم افزا شاد که مهم ترین نرم افزار آموزش و پرورش است برای این افراد قابل دسترس نیست، علیرغم تمام پیگیری ها و نامه هایی که در این زمینه به وزیر آموزش و پرورش ارسال شده هنوز این موضوع محقق نشده است.
بسیاری از این افراد که به مراکز توان بخشی و خدماتی و آموزشی می رفتند در این ایام کرونایی خانه نشین شده اند و از آن خدمات معمولی که می توانست آنها را از خانه ها بیرون بیاورد و وارد جامعه کند به نوعی محروم شده اند و فشارهای ایام کرونایی هم مضاعف شده است.
سهمیه 3درصدی استخدام افراد معلول درست اجرا نمی شود
راسخون:مشکلات اشتغال این قشر از جامعه در چه حدی است، آیا می توانند در دستگاه های دولتی استخدام شوند؟
این افراد با سختی های بسیاری که گفته شد درس می خوانند فارغ التحصیل می شوند. ده ها نفر از این افراد مدرک دکترا و کارشناسی ارشد دارند اما وقتی وارد مراحل استخدامی می شوند با مشکلات عدیده ای روبرو هستند. سهمیه 3درصدی استخدامی که برای افراد معلول است متاسفانه درست اجرا نمی شود.در حال حاضر چندین سال است در وزارت آموزش و پرورش که بزرگ ترین میزان استخدام های دولتی را دارد افراد نابینا را به بهانه های مختلف و بخش نامه های خود نگاشته داخلی از احراز پست های آموزشی در مدارس عادی محروم می کنند و آن ها را به مدارس استثنایی می فرستند.
در حالی که این موضوع با هیچ شرایط و حقوقی تطبیق ندارد از طرفی هم مدارس استثنایی اعلام می گویند که ما از معلمان معلول اشباع هستیم و عملا ظرفیتی برای جذب نداریم. بر همین اساس سوال ما این است بر چه اساسی یک فرد شایسته ای که بهترین مدارج عالی تحصیلی را دارد و طبق نظر کمیسیون های توانبخشی هم توانمندی تدریس را دارد باید به صرف نابینایی از پست آموزشی محروم شود در حالی که ما قبل از انقلاب هم معلم و دبیر نابینا داشته ایم و هیچ کجای دنیا هم این چنین منعی وجود ندارد و قابل دفاع نیست.
نبود سیستم حمایتی شغلی از مشکلات عمده نابینایان
در زمینه های استخدامی مشکلات دیگری وجود دارد از جمله عدم وجود سیستم حمایت شغلی برای کل افراد معلول ازجمله نابینا ها؛ در حال حاضرکاری که در کشور انجام می شود پرداخت وام خود اشتغالی، پرداخت حق بیمه سهم کارفرمایی برای بخش خصوصی که معلول را جذب می کند. این موارد برای اشتغال کافی نیست. در کشورهای موفق دنیا در این زمینه سیستم های حمایت شغلی وجود دارد که شامل مراحل کاریابی برای این افراد، گفتگو با صاحبان کار برای مساعد کردن محیط، نصب تجهیزات ویژه این افراد، مناسب سازی محیطی و پشتیبانی های دیگری است که برای اشتغال این افراد ضروری است. ولی متاسفانه این سیستم حمایت شغلی در کشور ما شکل نگرفته است و انجام نمی شود به همین دلیل با توجه به کاهش استخدام های دولتی در این سال ها به دلیل کوچک شدن دولت و یا مشکلاتی که بخش خصوصی در جذب دارد به هر حال در زمینه شغلی یکی از بزرگترین مشکلات افراد نابینا چگونگی روند چرخش جذب است علیرغم اینکه این افراد از تحصیلات بسیار بالایی برخوردار هستند.عدم دسترسی مناسب به خدمات توان بخشی در کشور
عدم دسترسی مناسب به خدمات توان بخشی در کشور از دیگر مشکلات این قشر می باشد. متاسفانه تصویر غلط از اصل 44 و خصوصی سازی منجر به این شده است که بسیاری از مراکز توانبخشی سازمان بهزیستی که خدماتی به این افراد ارائه می کردند در پانزده سال گذشته تعطیل شوند. خدمات برون سپاری شده است در حالی که بسیاری از انجمن ها توان ارائه این خدمات را ندارند.در حال حاضر بسیاری از نابیناها در شهرستان ها اگر بخواهند به خدمات توانبخشی پایه مثل تحرک و جهت یابی، بریل آموزی، مهارت های کامپیوتر، مهارت های زندگی مستقل و.. دسترسی داشته باشند امکانات را ندارند که این یکی از خلع های بزرگی است که باید رفع شود.
یکی از مشکلات دیگر ضعف دسترسی به تجهیزات توانبخشی است. افراد نابینا از تجهیزات توانبخشی و مسائل مربوط برخوردار نیستند. بودجه تجهیزات با بودجه مورد نیاز تناسب ندارد .همچنین متاسفانه در مسیر فناوری های مورد نیاز دانشجویان مانند رایانه های ویژه افراد نابینا، نمایشگرها خاصی و تبلت های مخصوص به علت گرانی سازمان بهزیستی کمترین خرید را انجام می دهد و هیچ حمایتی در این زمینه وجود ندارد.
