علت خواب رفتن دست و پا چیست ؟
احساس خواب رفتگی در اندام ها یا هر قسمتی از بدن یک احساس غیرطبیعی و همراه با سایر شکایات حسی نظیر سوزن سوزن شدن، گزگز و مورمور شدن یا احساس سوزش است که اصطلاحا آن را پارستزی می نامند . این حالت ها می تواند به صورت موقت یا مزمن روی دهد.بیشتر موارد خواب رفتن دست و پا ناشی از فشار روی یک یا چند عصب است و اغلب چند دقیقه بعد از حذف فشار از بین می رود.
در واقع حس و تحریکات حسی دست و پا از طریق سلول های عصبی به نام نرون از مسیر نخاع وارد مغز می شود و هرگونه اختلال در عملکرد این مسیر به طوری که نتواند پیام حسی را به خوبی به مغز منتقل کند به بروز پارستزی می انجامد.
آیا خواب رفتن دست و پا نشانه بیماری است؟
معمولا پارستزی زمانی رخ می دهد که مثلا در اثر بد نشستن یا نشستن طولانی مدت به صورت دو زانو یا چهار زانو پاها دچار خواب رفتگی شوند ولی اگر خواب رفتگی اندام به صورت روزمره یا مداوم یا خود به خود و بدون فشار خارجی روی عصب باشد ، می تواند نشانه یک اختلال یا بیماری زمینه ای در بدن باشد.طیف وسیعی از بیماری ها و اختلالات می توانند به عصب آسیب بزنند. از گیر افتادن عصب در محل های خاصی از بدن و تحت فشار قرار گرفتن آن تا بیماری های سیستم عصب مرکزی – محیطی یا مشکلات ارتوپدی . همراهان راستینه ، در صورتی که شما از این دسته از افراد هستید ، بهتر است برای بررسی علت زمینه ای به پزشک مراجعه کنید .
شایع ترین علت خواب رفتگی دست و پا چیست؟
گیرافتادن و تحت فشار قرار گرفتن موضعی اعصاب محیطی از شایع ترین علل احساس خواب رفتگی دست و پاست. زیرا این اعصاب در طول مسیر خود در مسیرهای به خصوصی مستعد گیرافتادن یا آسیب های فشاری هستند.ناحیه پشت و داخلی آرنج ، ناحیه مچ و دست، قسمت خارجی زیر زانو یا قسمت داخلی مچ پا از جمله این محیط هاست.
مثلا آنچه تحت عنوان سندرم تونل کارپال شناخته می شود، به دلیل گیرافتادن و فشار روی عصبی به نام مدین در ناحیه مچ دست اتفاق می افتد.
این ناحیه تونل مچ شایع ترین محل گیر افتادن عصب است.
افراد مبتلا معمولا خانم های خانه دار بین سنین ۳۰ تا ۴۰ سال، کاربران رایانه، مکانیک های خودرو یا شاغلانی که با دست زیاد کار می کنند هستند. 1
تشخیص اختلال خواب رفتن دست و پا
اگر تمایل به پیگیری علت دقیق خواب رفتن دست و پایتان و درمان احتمالی آن دارید، باید حتما برای معاینهی بالینی به پزشک مراجعه کنید.باید توجه داشته باشید که برای تشخیص دقیق و مؤثر حتما می‌بایست شرح حال کاملی از مشکل خود و پیشینه‌ی بیماری را به پزشک ارائه دهید.
علائم بیماری، شرایط محیط کار، عادات اجتماعی، احتمال تماس با مواد سمی، درصد احتمال ابتلا به ایدز یا دیگر بیماری‌های عفونی و البته سابقه‌ی بیماری عصبی ارثی در خانواده‌تان را به پزشک توضیح دهید.
با توجه به معاینهی بالینی و شرح حال بیمار، پزشک ممکن است آزمایش‌های اضافی مانند موارد زیر را انجام یدهد:
آزمایش خون
درخواست آزمایش خون توسط پزشک احتمالا برای تشخیص دیابت، کمبود ویتامین، مشکلات کبد یا اختلال عملکرد کلیه، سایر اختلالات متابولیک و احتمال وجود نشانه‌هایی مبنی بر فعالیت غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن است.بررسی مایع مغزی نخاعی
با این تست وجود یا عدم وجود پادتَن مرتبط با نوروپاتی محیطی در بدن فرد بیمار مشخص می‌شود.الکترومیوگرام
تست فعالیت الکتریکی عضله (نوار عضله)بررسی سرعت هدایت عصبی (NCV)
بنابر تشخیص پزشک معالج به سایر آزمایش‌ها مثل موارد زیر هم ممکن است نیاز باشد:سی‌تی‌اسکن (CT)
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
نمونه (بافت) برداری از عصب
نمونه برداری از پوست برای مشاهده‌ی انتهای تارهای عصبی. 2
درمان دارویی
گزینه های دارویی برای خواب رفتگی طولانی مدت در پاها شامل موارد زیر است:- داروهای ضد افسردگی
برخی از داروهای ضد افسردگی مانند دولوکستین و میلناسیپران برای درمان فیبرومیالژیا تایید شده اند.- کورتون
برخی از کورتون ها می توانند به کاهش التهاب و خواب رفتگی ناشی از بیماری هایی مانند ام س کمک کنند.- گاباپنتین و پرگابالین
داروهایی که سیگنال دهی عصب ها را مسدود می کنند یا سیگنال ها را تغییر می دهند می توانند به کاهش خواب رفتگی ناشی از بیماری هایی مانند فیبرومیالژیا، ام اس و نوروپاتی دیابتی کمک کنند.درمان های خانگی
درمان های خانگی که می توانند به تسکین خواب رفتگی ناخوشایند در پاها کمک کنند شامل این موارد هستند:- استراحت
بسیاری از عوارضی که منجر به خواب رفتگی و بی حسی در پاها می شوند مانند فشار به عصب ها، با استراحت کردن از بین می روند.- یخ
یخ می تواند ورمی که به اعصاب فشار وارد می کند را کاهش دهد. کمپرس سرد یا قالب های یخ بسته بندی شده را روزی چند مرتبه به مدت ۱۵ دقیقه روی پاها قرار دهید.- گرما
گرما گاهی می تواند به شل شدن عضلات، کاهش درد و انقباض ماهیچه ای که فشار زیادی به عصب ها وارد می کند و باعث خواب رفتگی می شود، کمک کند.البته به پاهای خواب رفته بیش از حد گرما ندهید چون ممکن است باعث تشدید التهاب، درد و خواب رفتگی شود.
- ماساژ
ماساژ دادن پاهای خواب رفته می تواند به افزایش جریان خون کمک کند و علائم را کاهش دهد.- ورزش
نداشتن برنامه ورزشی مناسب باعث ضعیف شدن قلب و عروق خونی می شود و توانایی آنها را برای پمپاژ خون به اندام های تحتانی کاهش می دهد.فعالیت هایی مانند یوگا، پیلاتس و تای چی می توانند جریان خون را بهتر کنند و ورم یا درد مزمن را کاهش دهند.
- ابزارهای حمایت کننده
آتل ها و پاپوش های مخصوص می توانند به کاهش فشار بر عصب ها که به علت عوارضی مانند جراحت، سندروم تونل تارسال یا صافی کف پا ایجاد شده اند، کمک کنند.- مهارت های ذهنی و کاهش استرس
افراد مبتلا به عوارضی مانند ام اس و فیبرومیالژیا که ممکن است دچار خواب رفتگی های مزمن شوند، باید روی این نکته تمرکز کنند که مدت زمان خواب رفتگی اغلب کوتاه است و خود به خود رفع می شود. استرس هم باعث می شود که شدت علائم بیشتر شود.- خواب
اگر خواب مناسب و راحت نداشته باشید، خیلی از عوارض مزمن مربوط به خواب رفتگی پاها بیشتر می شود.- رژیم غذایی متعادل و سالم
تغذیه نامناسب مخصوصاً کمبود ویتامین ب می تواند منجر به آسیب به اعصاب و خواب رفتگی و کرختی اندام ها شود.دریافت کافی ویتامین ها و سایر مواد مغذی می تواند ورم و دردی را که منجر به خواب رفتگی می شود کم کند.
سایر روش های درمانی
ماساژ درمانی به کم کردن علائم عوارضی که منجر به خواب رفتگی می شوند، کمک می کند.برخی دیگر از روش های درمانی هم اثرات تسکین دهنده ای هنگام بی حسی و کرختی پاها دارند که شامل موارد زیر هستند
- ماساژ
- رفلکسولوژی
- درای نیدلینگ
- بیوفیدبک
- آب درمانی
- مدیتیشن
- مکمل ویتامین ب (مخصوصا ب ۳، ب ۶ و ب ۱۲)
درای نیدلینگ از جمله درمان هایی است که می تواند به کاهش خواب رفتن دست ها و پاها کمک کند.
خواب رفتگی پاها و مراجعه به پزشک
زمانی باید برای یافتن علت و درمان خواب رفتگی در پاها به پزشک مراجعه کنید که در شرایط زیر قرار داشته باشید:- خواب رفتگی ارتباطی به عادات قرارگیری وضعیت بدن و عوامل مربوط به سبک زندگی مانند پوشیدن لباس ها و کفش های تنگ نداشته باشد.
- مدت زمانی طولانی ادامه داشته باشد.
- همراه با سایر علائم مزمن باشد.
- همراه با تغییرات دائمی یا طولانی مدت در رنگ، شکل یا دمای پا باشد. 3
پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.chetor.com
3.www.shahranclinic.com
