دردهای شکمی یکی از دردهای رایج در میان مردم است که میتواند دارای علل مختلفی باشد؛ یکی از علل درد های ناحیه فوقانی شکم می‌توانید پانکراتیت باشد. پانکراتیت در واقع به التهاب پانکراس گفته می‌شود. حالا اینکه این التهاب چرا و چگونه ایجاد می‌شود؟ و اینکه اصلا پانکراس چیست و چه وظایفی در بدن دارد و راه درمان این درد چیست را ما قصد داریم به طور کامل برای شما شرح دهیم. تا کاملا با پانکراتیت و انواع آن به خوبی آشنا شوید.
پانکراس چیست؟
پانکراس در واقع نام دیگر لوزالمعده است، که این اندام در بدن نقش غده ای دارد که ترشحات خود را به دستگاه گوارش ریخته و با تولید آنزیم های خاص خود در فرایند گوارش مواد غذایی نقش دارد و علاوه بر این دارای نقش مهمی در کنترل گلوکز بدن است. جایگاه این اندام به صورت افقی در سراسر بخش فوقانی شکم و در پشت معده قرار دارد. برای این اندام میتواند اختلالات زیادی ایجاد شود از جمله، مشکلات مربوط به ترشح انسولین و سرطان و البته پانکراتیت که یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که ممکن است در این اندام ایجاد شود.
پانکراتیت و انواع آن:
پانکراتیت همانطور که گفتیم جزئی از دستگاه گوارش است. که گاهی دچار التهاب می‌شود و این التهاب را پانکراتیت می نامند. این التهاب به دو دسته حاد و مزمن تقسیم بندی شده و این انواع بسته به عامل به وجود آورده آن متفاوت است.
پانکراتیت حاد: این نوع التهاب بسیار ناگهانی اتفاق می افتد و معمولا هم بسیار زود درمان خواهد شد و گاهی خود به خود بدون هیچ درمانی این مشکل رفع خواهد شد. علت این نوع التهاب میتواند سنگ های صفراوی باشد. شاید بپرسید که سنگ های صفراوی چه ارتباطی با پانکراس و ایجاد پانکراتیت دارد؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که که مجرای پانکراس، از پانکراس آغاز شده و به ابتدای روده وارد می‌شود؛ در این میان مجرای پانکراس با مجرای کیسه صفرا یکی شده و به صورت مشترک محتویات خود را هر دو به ابتدای روده وارد می‌کنند. حال اگر سنگ‌های صفراوی باعث انسداد مجرای صفرا شود در واقع راه ارتباطی پانکراس را نیز مسدود کرده و این موضوع باعث می‌شود تا هم صفرا و هم پانکراس ملتهب شده و ایجاد پانکراتیت مینماید.
پانکراتیت مزمن: این نوع التهاب که معمولا به صورت ناگهانی رخ نمی‌دهد و در طول زمان فرد را درگیر مینماید؛ باعث آسیب دائمی می‌شود که معمولا این آسیب به صورت بافت زخم یا اسکار است. بافت اسکاری که تحت تاثیر این التهاب بوجود می آید باعث کم شدن فعالیت پانکراس شده در نهایت اختلالی که ایجاد می‌شود، تاثیر خود را در آنزیم های گوارشی و هورمون های تنظیم کننده گلوکز میگذارد و مقدار عادی آن را کم یا زیاد مینماید. و در نتیجه این نوع التهاب شما دچار دیابت خواهید شد و یا در هضم و گوارش مواد چربی دچار مشکل خواهید شد.
.jpg "پانکراتیت و عوارض زیاد آن")
دلایل به وجود آورنده سنگ های صفراوی
کیسه صفرا در واقع محلی برای نگهداری از مواد محلول به نام صفرا است که از کبد ترشح می‌شوند،95 درصد این مواد از طریق مجرای صفراوی به روده وارد می‌شود. این مجرا اگر توسط تجمع مواد چربی بسته شود، سنگ صفرا نامیده می‌شود. که عوامل متفاوتی میتواند باعث ایجاد سنگ‌های صفراوی شود از جمله؛ ژنتیک، تنبلی کیسه صفرا، رژیم غذایی غلط، دیابت، حاملگی،چاقی بیش از حد، استفاده بیش از حد هورمون‌های استروژن و پروژسترون.
سنگ های صفراوی که میتوانند بدون هیچ علائمی ایجاد شوند که به سنگ‌های خاموش نیز معروف اند از دلایل اصلی ایجاد پانکراتیت می‌باشد.
علائم پانکراتیت چیست؟
شایع‌ترین علامت این بیماری ایجاد درد در بخش فوقانی شکم است که ابتدا این التهاب اینگونه خود را نشان می‌دهد. اما علائم دیگر زیادی این بیماری به همراه دارد. مانند؛ کاهش وزن، حساسیت‌های شکمی به معنا که افرادی که دچار پانکراتیت هستند بعد از خوردن هر غذایی که کمی چرب و یا سنگین‌تر باشد دل‌درد را تجربه خواهند کرد. علاوه بر این سوء هاضمه و نفخ شکم از دیگر علائم این بیماری است. گاهی در موارد شدید این بیماری درجه حرارت بدن فرد بالا رفته و تب یا سکسکه‌های طولانی را تجربه خواهد کرد.
استاتریا (steatorrhea) : یا مدفوع چرب، که میتواند یکی دیگر از علائم این بیماری محسوب شود این نوع مدفوع در واقع نشان دهنده این است که بدن شما نمی‌تواند مواد مغذی مورد نیاز خود را از رژیم غذایی شما به طور کامل دریافت نماید زیرا پانکراتیت باعث درست عمل نکردن پانکراس و نتیجه نبود آنزیم‌های تجزیه کننده مواد مغذی است. که باعث می‌شود مواد مغذی بدون اینکه جذب بدن شوند دفع شوند.
چگونگی به وجود آمدن پانکراتیت:
این التهاب در نتیجه فعالیت آنزیم‌های پانکراس است که در خود پانکراس باقی مانده و راهی برای خروج ندارند و باعث آسیب به بافت پانکراس شده و این التهاب را به وجود می آورند. در نظر داشته باشید آنزیم ها وظیفه تجزیه را بر عهده دارند و حالا اگر در خود پانکراس باقی بمانند میتوانند باعث تجزیه بافت خود پانکراس شده و اینگونه بافت اسکار را به وجود آورند. اسکار در واقع باعث متوقف کردن عملکرد پانکراس شده و در نتیجه آن دیابت و یا مشکلات هضم غذا ایجاد می‌شود.
.jpg "پانکراتیت و عوارض زیاد آن")
چه چیزهایی باعث ایجاد پانکراتیت خواهند شد؟
1.مصرف الکل: از مهم ترین دلایل ایجاد پانکراتیت مصرف بیش از اندازه الکل است.
2.سنگ صفرا
3.مصرف برخی از دارو ها باعث ایجاد پانکراتیت شده، هیچ دارویی را بدون تجویز پزشک نباید مصرف کرد. در غیر این صورت باید منتظر عوارض غیرقابل جبران آن از جمله آسیب دیدن دیگر ارگان‌های بدن، باشید.
4.وجود افرادی که در خانواده شما درگیر پانکراتیت هستند، گاهی پانکراتیت نیز میتواند به صورت ارثی باشد.
5. سیگار کشیدن
6.سطوح بالا تری گلیسرید یا کلسیم( هیپرکلسمی) در خون
7.آسیب های شکمی
8. عفونت های بدن
دردهای ناشی از پانکراتیت به چه صورت است؟
هر دوره از درد این بیماری میتواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. این درد معمولا بعد از خوردن غذا شروع شده است و در هنگام دراز کشیده این دردها زیادتر شده، در صورت ابتلا به پانکراتیت مزمن ممکن است درد شما ثابت شود و شما یه صورت دائمی دردهای ناشی از این بیماری را تجربه کنید.
اگر علائم پانکراتیت را دارید باید:
اگر دارای علائم پانکراتیت هستید و فکر می‌کنید به این بیماری دچار شده اید؛ به هیچ عنوان نباید از مسکن‌ها برای آرام کردن درد خود و یا دیگر داروها به صورت خودسرانه استفاده نمایید، حتما باید به پزشک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید و طبق دستور عمل پزشک خود اقدام به مصرف دارو نمایید.
.jpg "پانکراتیت و عوارض زیاد آن")
پزشک برای تشخیص چه می‌کند؟
پزشک بعد از شنیدن علائم بدنی شما، برای اطمینان از این بیماری برای شما از ترکیبی از آزمایش و تصویر برداری هایی مانند ام آر آی و با سونوگرافی و سی تی اسکن ها استفاده مینماید تا پانکراس ملتهب را به خوبی تشخیص دهد. و در کنار تصویر برداری ها از آزمایش خون و یا مدفوع استفاده می‌کند تا میزان چربی مدفوع شما و یا وجود آنزیم های پانکراس را در خون شما تشخیص دهد.
درمان پانکراتیت:
برای درمان پانکراتیت حاد یا مزمن، باید شما تحت مراقبت های پزشکی قرارگیرید و همین موضوع باعث می‌شود که نیاز باشد تا چند روزی بستری باشید. این بستری بودن برای این است که مواد غذایی مورد نیاز خود را باید از راه وریدی به صورت تزریق و یا از طریق لوله‌هایی از راه بینی دریافت نمایید. و این روند تا جایی طول میکشد تا احساس بهتری داشته باشید و بتوانید رژیم غذایی معمولی خود را آغاز نمایید و آنزیم های گوارشی شما دوباره شروع به فعالیت کرده باشند و بتوانید مواد غذایی مورد نیاز شما جذب بدن شود. بعد از درمان باید رژیم غذایی سالم و کم چربی داشته باشید.
اگر پانکراتیت به وجود آمده در شما به علت وجود سنگ‌های صفراوی باشد احتمالا پزشک شما اقدام به جراحی خواهد کرد.
.jpg "پانکراتیت و عوارض زیاد آن")
بعد از درمان پانکراتیت چه اقداماتی لازم است؟
بعد از درمان این بیماری باید در میزان مصرف چربی در رژیم غذایی خود بسیار دقت نمایید، زیرا پانکراس شما دچار نقص شده و به خوبی نمی‌تواند هضم مواد سنگینی مانند چربی‌ها را انجام دهند.
بهتر است که وعده های غذایی خود را کوچک نمایید و به جای آن از تعداد وعده های زیادی استفاده نمایید تا فشاری به دستگاه گوارش شما وارد نشود و به راحتی بتوانید مواد غذایی را دریافت نمایید.
استفاده از شیر و لبنیات کم چرب میتواند به هضم و عملکرد بهتر دستگاه گوارش شما کمک نماید. همچنین آب زیاد بنوشید.
ممکن است پزشک برای شما ویتامین هایی را به عنوان مکمل های غذایی تجویز نماید تا از دریافت کامل رژیم غذایی شما مطمئن شود.
تنباکو و الکل را باید حذف نماییدو سیگار کشیدن را باید ترک کنید.
برای کاهش دردها می‌توانید از حرکات یوگا و تنفس های عمیق و مدیتیشن استفاده نمایید. این فعالیت ها باعث آرام شدن و کنترل بهتر حرکات بدن و در نتیجه باعث کاهش درد خواهد شد.
عوارضی که ممکن است حتی بعد از درمان نیز شما را درگیر نماید:
این بیماری میتواند عوارضی به همراه داشته باشد که حتی گاهی از خود بیماری نیز خطرناک تر هستند و میتوانند باعث دو برابر شدن مشکلات بیمار گردد. مشکلاتی از جمله؛
آسیب به کلیه ها( که میتواند حتی بسیار دردناک از پانکراتیت باشد)
انواع دیابت ها
سوء تغذیه
عفونت های جانبی
سرطان لوزالمعده
مشکلات تنفسی
کمبود مزمن کلسیم
هر چه این بیماری زودتر تشخیص داده شود و روند درمانی نیز سریعتر آغاز گردد، این عوارض جانبی آن نیز کمتر خواهد بود. همچنین باید بعد از درمان نیز به خوبی رعایت نمایید تا دوباره درگیر این بیماری و یا عوارض آن که بسیار زیاد هستند؛ نشوید.
.jpg "پانکراتیت و عوارض زیاد آن")
آیا پانکراتیت تا آخر عمر همراه شما خواهد بود؟
برای توضیح کامل این موضوع باید در نظر داشته باشید که، هرچه زودتر اقدام به درمان نمایید و هرچه سریعتر جلوگیری شود از پیشرفت بیماری نتیجه آن این است که بعد از درمان نیز عوارض آن را کمتر احساس خواهید کرد و می‌توانید به راحتی بعد از درمان کامل به زندگی عادی خود برگردید. اما بعد از درمان کامل نیز باید در نظر داشته باشید که پانکراس شما دچار مشکل شده و آسیب دیده است و نباید حتی بعد از بهبودی کامل به آن فشار آورید و رژیم غذایی سبک میتواند باعث شود تا شما هیچگاه دردهای پانکراتیت خود را دوباره تجربه نکنید.
در این مقاله سعی کردیم هر آنچه که لازم بود درباره بیماری پانکراتیت و یا همان التهاب لوزالمعده بدانید را بازگو نماییم.امیدوارم با این اطلاعات بتوانید به راحتی دردهای خود و یا اطرافیانتان را تشخیص داده و بعد از آن به دکتر مربوطه مراجعه نمایید و اینگونه بتوانید مراحل درمان خود را کوتاه تر کرده و زودتر بهبودی یافته تا کمتر متوجه عوارض زیاد این بیماری شوید. البته توجه داشته باشید تشخیص قطعی بیماری تنها مختص پزشک است؛ و ما تنها سعی در بالا بردن اطلاعات نسبی افراد معمولی هستیم تا بتوانند تا حدودی عامل دردهای خود را تشخیص داده و به دکتر مربوطه آن مراجعه نمایند تا بتوانیم اینگونه به کاهش درد و درمان زودتر بیماران کمک نماییم.
