کمبود آهن در کودکان

آهن یکی از مواد ضروری برای رشد و نمو مناسب کودکان است و کمبود آن می ‌تواند تاثیراتی منفی بر روند رشد آن ها بگذارد. بنابراین والدین باید دقت داشته باشند که رژیم غذایی فرزندشان حاوی مقدار کافی آهن باشد، در غیر این صورت کودک ممکن است دچار مشکلی به نام "فقر آهن" شده و کم ‌خونی فقرآهن را نیز تجربه کند.

بیشترین میزان آهن، در هموگلوبین موجود در گلبول قرمز است که وظیفه اصلی آن حمل اکسیژن از ریه به بافت‌ ها است. اگر آهن کافی به بدن نرسد گلبول قرمز به میزان کافی تولید نمی ‌شود و در نتیجه فقر آهن پدید می‌ آید.

کمبود این ماده در بدن موجب خستگی، مشکلات تنفس، کاهش فعالیت بدنی و بروز مشکلاتی در یادگیری کودکان می ‌شود که می ‌تواند عواقب زیادی داشته باشد.

امروزه با تغذیه ی صحیح، فقر آهن در کودکان کمتر دیده می ‌شود اما در بعضی مناطق هنوز هم این مشکل شایع است و به همین دلیل باید مکمل ‌های آهن به صورت قطره ‌های خوراکی برای کودک مصرف شود تا نیاز وی به آهن برطرف شود.

نوزاد تا حدود شش ماهگی، از ذخیره‌های آهن موجود در بدن خود استفاده می ‌کند اما بعد از آن باید برنامه غذایی او طوری تنظیم شود که مواد حاوی آهن در آن گنجانده شود.

شروع خطر کمبود آهن در کودکان در حدود یک سالگی است. مصرف زیاد شیرگاو می تواند با کمبود آهن مرتبط باشد، زیرا شیر میزان آهن بسیار کمی داشته و در جلوگیری از جذب آهن موثر است. علائم کمبود آهن شامل خستگی، رنگ پریدگی، کج خلقی، کاهش اشتها و ضربان قلب سریع است. خوراندن موادغذایی غنی از آهن به کودک نوپا می تواند در جلوگیری از بروز این شرایط مفید باشد. نیاز توصیه شده روزانه آهن برای یک کودک ۳ ساله ۷ میلی گرم است.1

علائم کمبود آهن در کودکان

علائم ممکن است در همان ابتدا ظاهر نشوند، اما همان‌طور که کم‌خونی تشدید می‌شود، ممکن است کودک‌تان علائم زیر را داشته باشد:

خستگی؛

پوست رنگ‌پریده؛

تحریک‌پذیری؛

ضربان قلب سریع یا نامنظم؛

کاهش اشتها؛

کند بودن روند افزایش وزن (وزن‌گیری آهسته)؛

سرگیجه؛

سردرد؛

سبکی سر.2

عوارض فقر آهن در کودکان

از آنجایی که کودکان به سرعت در حال رشد هستند فقر آهن می تواند آسیب های بیشتری به آن ها وارد کند. موارد زیر از جمله مهم ترین عوارض کمبود آهن در کودکان است:

- اختلال در رشد کودک

- بروز اختلالات یادگیری و رفتاری

- مشکل در مهارت های حرکتی

- ضعف عضلات و خستگی مفرط

- ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال مبتلا شدن به آنفولانزا و سرماخوردگی.3

کودک من به چه مقدار آهن نیاز دارد؟

آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که چرا بسیاری از غلات صبحانه با آهن غنی می‌شوند؟ آهن یک ماده‌ی مغذی بسیار مهم برای کودک در حال‌ رشد است. ممکن است دریافت آهن کافی از غذاهای جامد برای یک کودک بدغذا و بهانه‌گیر مشکل باشد. مقدار آهن موردنیاز روزانه برحسب سن کودک، متفاوت است:

کودکان ۱ تا ۳ سال: ۷ میلی‌گرم در روز؛

کودکان ۴ تا ۸ سال: ۱۰ میلی‌گرم در روز؛

کودکان ۹ تا ۱۳ سال: ۸ میلی‌گرم در روز؛

دختران ۱۴ تا ۱۸ سال: ۱۵ میلی‌گرم در روز؛

پسران ۱۴ تا ۱۸ سال: ۱۱ میلی‌گرم در روز.

نوزادانی که با وزن پایین متولد شده‌اند و همچنین نوزادان نارس معمولا نسبت‌به نوزادان دارای وزن طبیعی به آهن بیشتری نیاز دارند.2

کدام دسته از کودکان در معرض فقر آهن هستند؟

نوزادانی که زودرس به دنیا می آیند یا کمبود وزن دارند.

کودکانی که پیش از یک سالگی شیر گاو یا بز می نوشند.

نوزاداتی که پس از شش ماهگی مکمل های دارای آهن مصرف نمی کنند.

کودکانی که دارای شرایط خاص مانند عفونت های مزمن هستند.

کودکانی که دارای اضافه وزن هستند.

دختران نوجوان که دوران قاعدگی را پشت سر می گذارند.4

مبارزه با فقر آهن در کودکان با برنامه غذایی مناسب

مصرف غذاهای غنی شده از آهن به همراه منابع غذایی دارای ویتامین C به جبران کمبود آهن کمک می کند. از جمله مواد غذایی سرشار از آهن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مصرف گوشت بدون چربی

گوشت قرمز از جمله گوشت گوسفند، مرغ، گاو و بوقلمون سرشار از آهن هستند. در هنگام درست کردن غذا برای کودک دقت کنید که چربی گوشت را جدا کنید چرا که چربی فاقد آهن است و برای سلامت کودک مضر است.

استفاده از غلات غنی شده در وعده صبحانه

غلات غنی شده مانند بلغور جو دوسر از غذا هایی است که تمام آهن مورد نیاز روزانه کودک را در یک وعده غذایی تامین می کند. چند بار در هفته این صبحانه را برای کودک خود فراهم کنید تا مطمئن شوید که آهن مورد نیاز خود را دریافت کرده است.

مصرف حبوبات

اگر کودکتان از گوشت خوشش نمی آید و نمی خورد، می توانید به جای آن از حبوبات استفاده کنید. حبوبات سرشار از مواد معدنی مغذی مثل آهن است. در صورتی که مقداری برنج نیز به همراه حبوبات برای کودک درست کنید، یک وعده غذایی کامل حاوی ویتامین و آهن برای کودک خود فراهم کرده اید.

اسفناج و بروکلی

سبزیجات دارای برگ تیره مثل اسفناج و کلم بروکلی سرشار از ویتامین و آهن هستند. بهتر است در وعده های غذایی مختلف کودک مقداری از این سبزیجات نیز استفاده کنید تا از فقر آهن در کودک پیشگیری کنید.

استفاده از میوه های خشک شده

میوه های خشک شده مثل کشمش سرشار از آهن هستند و بچه ها نیز معمولا از خوردن آن ها لذت می برند. در صورتی که این میوه ها را به عنوان میان وعده به کودک بدهید هم از فقر آهن و هم از یبوست در کودک پیشگیری می کنید.

سیب زمینی با پوست

در صورتی که برای کودک تان سیب زمینی درست می کنید پوست آن را جدا نکنید. چرا که بیش تر آهن سیب زمینی در پوست آن است. سیب زمینی یک منبع سرشار از ویتامین C نیز هست پس مصرف آن به جذب بالای آهن کمک بسیار می کند.3

برای پیشگیری از بروز فقر آهن در کودکان چه اقداماتی باید انجام شود؟

برای پیشگیری از بروز فقر آهن در کودکان می توان اقدامات زیر را انجام داد:

نوزادان شیرخوار باید در کنار تغذیه از شیر مادر از مکمل های غذایی سرشار از آهن استفاده کنند.

نوزادان و کودکان نوپا در سنین 1 تا 3 سال، باید از غذاهای سرشار از آهن شامل غلات، گوشت قرمز و سبزیجات تغذیه کنند. هم چنین میوه هایی مانند طالبی، توت فرنگی و مرکبات که دارای منابع ویتامین C هستند، به جذب آهن کمک می کنند.

کودک در طی سنین یک تا پنج سال، بیشتر از 700 میلی لیتر در روز نباید شیر مصرف کند.

در صورت پیروی از رژیم غذایی گیاهخواری، برای اطمینان از دریافت مقدار کافی آهن باید مراقبت زیادی انجام شود.4

پینوشتها
1.www.beytoote.com
2.www.chetor.com
3.www.honarehzendegi.com
4.www.salamateaval.com