علم روانشناسی موسیقی

روانشناسی موسیقی شاخه‌ای است که به درک موسیقی و مفاهیم آن و بررسی تاثیر موسیقی بر مغز و رفتارهای روزمره می‌پردازد. علاقه انسان‌ها به موسیقی در طول تاریخ و توصیه‌های فیلسوفان و دانشمندان، باعث شده که محققان با استفاده از ابزار پیشرفته، به دنبال بررسی تاثیرات موسیقی بر مغز انسان بروند.

این تحقیقات باعث ایجاد شاخه‌ای با عنوان موسیقی شناسی روانی شد که به دنبال بررسی نحوه واکنش سیستم عصبی در مقابل موسیقی، اهداف و پژوهش‌های گوناگونی را دنبال می‌کند.1

روش‌های تاثیر موسیقی بر مغز

موسیقی به شیوه‌های متنوع و متعددی بر مغز و بدن تأثیر می‌گذارد. هنگام گوش دادن موسیقی ممکن است احساس کنید که پاهایتان شروع به ضربه زدن می‌کند یا انگشتان دستتان روی میز ضرب می‌گیرد. گاهی اوقات گردن، سر و شانه‌های تان با ریتم هماهنگ می‌شود. همانگونه که موسیقی بدن شما را به حرکت در می‌آورد، مغز شما را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

۱. موسیقی و بهبود حافظه

موسیقی توانایی بی نظیری در تقویت مکانیسم‌های حافظه در مغز دارد. بدین ترتیب کمک می‌کند تا خاطرات دوران کودکی را به خاطر بیاورید و با احساستان در آن لحظه مرتبط شوید.

این خاصیت موسیقی است که موجب می‌شود، هر وقت آهنگ خاصی را می‌شنوید به یاد خاطره و احساس مرتبط با آن بیافتید.

خاطره شما ممکن است همراه با آهنگی باشد که از رادیو یا تلویزیون شنیده اید یا شعری که والدین تان در کودکی برایتان می‌خوانده اند. هنگامی که آن آهنگ را می‌شنوید، خاطره آن لحظه با جزئیاتی واضح و شفاف برایتان مرور می‌شود.

تاثیر موسیقی بر مغز به اندازه‌ای است که می‌تواند زوال عقل و مشکلات ناشی از آلزایمر را به تاخیر بیاندازد. بیماران مبتلا به الزایمر، حتی در شدید‌ترین حالت بیماری، می‌توانند آواز‌هایی را که در جوانی آموخته اند، زمزمه کنند. آهنگ‌هایی که به اتفاق خاصی در زندگی آن‌ها گره خورده یا لحظات عاشقانه‌ای با آن داشته اند.

این ویژگی موسیقی به درمان افراد مبتلا به فراموشی، الزایمر و دیگر مشکلات مغزی کمک می‌کند.2

استرس را کاهش می‌دهد

موسیقی روی سیستم عصبی خودمختار افراد تأثیر مثبت می‌گذارد و می‌تواند باعث کاهش استرس شود. همچنین به بهبود سریع‌تر فردی که تحت استرس بوده است، کمک می‌کند. در واقع استرس و اضطراب بخش جدا نشدنی از زندگی پر مشغله‌ی امروز است. موسیقی ملایم می‌تواند مرهمی برای فشارهای روانی باشد اما استرس مزمن و شدید را درمان نمی‌کند.1

حافظه شما را بهبود می‌بخشد

این مورد در افراد مختلف متفاوت است اما به طور کلی، گوش دادن به موسیقی‌های خنثی و بی کلام، می‌تواند در بهبود عملکرد حافظه شما موثر باشد. همچنین یادگیری مفاهیم جدید، به خصوص زبان دیگر، با استفاده از موسیقی و روش‌های ریتمیک و آهنگین، به فهم و ماندگاری بیشتر آن کمک می‌کند.1

موسیقی و افزایش خلاقیت

موسیقی خلاقیت افراد را افزایش می‌دهد. راوی مهتا، استاد مدیریت بازرگانی در دانشگاه ایلینویز، خاطرنشان می‌کند که سر و صدای محیط در حدود ۷۰ دسی بل عملکرد افراد را در انجام کار‌های خلاقانه ارتقا می‌دهد.

این پژوهش که در نشریه علمی Journal of Consumer Research به چاپ رسیده، نشان می‌دهد که پخش موسیقی، شانس خرید محصول جدید توسط مشتری را افزایش می‌دهد.

نکته: بایستی خاطر نشان کرد که نگه داشتن سطح صدای محیط در حد ۷۰ دسی بل ضروری است. زیرا پژوهشگران دریافته اند که افزایش صدای موسیقی بیش از ۷۰ دسی بل، باعث افزایش سطح حواس پرتی در افراد می‌شود.

در نتیجه به جای کار در یک اتاق کاملا ساکت و بی صدا، سعی کنید در یک اتاق با موسیقی آرام پس زمینه کار کنید.

موسیقی با فعال کردن بخش‌هایی از مغز که به شیوه‌های انتزاعی فکر می‌کنند، موجب آشکار شدن ایده‌های خلاقانه می‌شود.2

کنترل درد

موسیقی چگونگی درک محرک‌های جسمی در هنگام تجربه درد و ناراحتی را تغییر می‌دهد. موسیقی به قدری قدرتمند است که در هنگام بروز جراحات، امکان کنترل شدت درد را به افراد می‌دهد. این قابلیت موسیقی در تمام سطوح درد کارایی دارد.

حتی بیماران بستری در بیمارستان که واپسین لحظات زندگی شان را می‌گذرانند، هنگام پخش موسیقی در محیط، احساس درد کمتری را تجربه می‌کنند.

موسیقی به ما امکان می‌دهد تا وقتی مغز در هر سطحی با درد روبرو می‌شود، فاصله بین واقعیت‌ها ایجاد کند. برای افزایش این خاصیت، می‌توانید هر روز علاوه بر گوش دادن به موسیقی، آلات موسیقی را نیز بنوازید.

۱۱ مطالعه در این مورد انجام شده که نشان می‌دهد موسیقی تأثیر مثبتی بر راحتی جسمی، افزایش انرژی و کاهش خستگی و اضطراب دارد.

اگر احساس می‌کنید آهنگ مورد علاقه تان در ذهنتان تکرار می‌شود، این مغز شماست که به شما می‌گوید که در آن لحظه نیاز به شنیدن موسیقی دارید تا ابزاری برای بهبود و التیام درد باشد.2

به خواب بهتر شما کمک می‌کند

گوش دادن به موسیقی کلاسیک آرام بخش، راهی مطمئن و مقرون به صرفه در درمان بی خوابی است. بر اساس آزمایشاتی که روی گروهی از دانش آموزان انجام شد، گوش دادن به موسیقی کلاسیک هنگام خواب، حتی بیشتر از گوش دادن به کتاب‌های صوتی در درمان بی خوابی و بهبود کیفیت خواب تاثیر گذاشته است.1

افزایش استقامت و بهبود عملکرد

ایجاد ضربه‌های آهنگین پا هنگام قدم زدن، باعث افزایش انرژی و پیاده روی بهتر می‌شود. همچنین دونده‌های استقامتی می‌توانند با گوش دادن به موسیقی‌های محرک، عملکرد خود را افزایش دهند. هماهنگی حرکات بدن با موسیقی هم می‌تواند باعث عملکرد بهتر و افزایش استقامت شود.

گوش دادن به موسیقی هنگام کار، گذر زمان را برای شما آسان‌تر کرده و باعث کاهش خستگی ناشی از کار می‌گردد. همچنین در افزایش عملکرد جسمانی شما مثل تنظیم ضربان قلب، تنفس بهتر و کاهش دردهای عضلانی خواهد شد.1

موسیقی درمانی و بهبود کیفیت زندگی

افراد می‌توانند تنها برای تفریح و لذت بردن به موسیقی گوش دهند اما در عین حال از فواید درمانی آن نیز بهره‌مند می‌شوند. علاوه بر این زمان‌هایی که بیمار هستید می‌توانید از موسیقی به عنوان نوعی درمان و داروی تسکین دهنده استفاده کنید. هدف موسیقی درمانگران پرداختن به نیازهای روانی، جسمانی، شناختی و اجتماعی بیماران است.

موسیقی درمانی اغلب برای بسیاری بیماری‌های همچون اوتیسم، زوال عقل، آلزایمر، درد مزمن، آسیب‌های عاطفی و انواع اختلالات روانی مانند افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع درمان بر بهبود خلق و خو، افزایش انگیزه، کاهش ناامیدی، خشم و اضطراب تمرکز می‌شود.3

موسیقی؛ شمشیری دولبه

موسیقی نیز مثل هر ابزار دیگر اگر به درستی و بجا به کار گرفته نشود می تواند اثرات مضری در پی داشته باشد و نه تنها مفید نیست بلکه اثرات مخربی نیز بر بدن دارد. گوش دادن به موسیقی های تند و آزاردهنده به جای ایجاد هارمونی و کمک به سلامت، می تواند مانند یک زهر در بدن عمل کند. براساس تحقیقات صورت گرفته روی گیاهان، محققان سعی کرده اند تاثیر موسیقی های مختلف را بر رشد گیاهان ارزیابی کنند.

این مطالعات نشان داده موسیقی های آزاردهنده می توانند بر رشد گیاهان اثر سو داشته باشند. به عنوان مثال موسیقی راک، رشد گیاه را متوقف می کند و برخلاف آن موسیقی کلاسیک باعث تسریع رشد گیاه می شود. جالب است بدانید موسیقی گاهی می تواند بسیار قدرتمند باشد به طوری که همانند برخی داروها وابستگی ایجاد کند و اعتیادآور باشد.

پس باید به این نکته بسیار توجه داشت که موسیقی ابزار بسیار قدرتمندی است و می تواند مثل شمشیر دولبه عمل کند. از طرفی اگر به درستی به کار گرفته شود می تواند تاثیرات مثبت روحی و جسمی بسیاری بر اشخاص داشته باشد و باعث ارتقای سلامت شود.

از طرف دیگر، اگر به درستی به کار گرفته نشود می تواند به جای اثرات مثبت خود منجر به بروز اثرات منفی در بدن شود و بسیار مخرب باشد بنابراین درست است که موسیقی در عرصه های مختلف می تواند عملکرد بدن انسان را بهبود بخشد ولی باید در انتخاب نوع موسیقی خیلی دقت کرد تا تاثیر معکوس بر بدن فرد نداشته باشد.3

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.setare.com
3.www.zanbil.ir