احساس ارزشمندی به چه معناست؟
احساس ارزشمندی به این معناست که فرد چقدر در زندگی برای خود ارزش و اعتبار قائل است. هرچقدر افراد احساس خود ارزشمندی بالاتری داشته باشند می‌توانند فعالیت‌های مثبت‌تر و موفقیت‌آمیزتری را انجام دهند و با تسلط و کارایی بیشتری اوضاع را پیش ببرند. اهمیت این احساس تا این حد است که اساس تمام افکار و احساسات ما را تشکیل می‌دهد و مفاهیمی نظیر اعتماد به نفس و عزت نفس نیز حول محور میزان خود ارزشمندی ما تعریف می‌شوند.
نظریه خود ارزشمندی
نظریه خود ارزشمندی به طور جامع به مفهوم احساس ارزشمندی در انسان پرداخته است. این نظریه این مسئله را مطرح می‌کند که اولویت اصلی انسان‌ها در زندگی پذیرفتن و قبول کردن خود می‌باشد. این پذیرش از طریق دستیابی به موفقیت به دست می‌آید که در نتیجه رقابت با دیگران ایجاد می‌گردد.به عبارت دیگر می‌توان گفت رقابت با دیگران به ما کمک می‌کند تا بتوانیم هنگام رسیدن به اهداف خود احساس کنیم که به موفقیت چشمگیری دست یافته‌ایم و در نتیجه خودمان را پذیرفته و به خود افتخار کنیم. این احساسات مثبت در نهایت میزان خود ارزشمندی را در ما تعیین می‌کنند. این نظریه به طور کلی 4 مؤلفه اصلی را برای احساس ارزشمندی تعیین می‌کند که شامل توانایی، تلاش، عملکرد و کارایی و رسیدن به خود ارزشمندی است.
2 فاکتور توانایی و تلاش در تعامل با یکدیگر میزان عملکرد فرد را تا حد بسیاری پیش بینی کرده و سپس این 3 عامل در کنار یکدیگر میزان خود ارزشمندی را تعیین می‌کنند. این نظریه در درک احساس ارزشمندی کمک بسیاری به مخاطبان روانشناسی کرده است.
در حقیقت تنها عملکرد ما در برابر دیگران نیست که میزان ارزشمندی ما را شکل می‌دهد بلکه عوامل درون فردی بسیاری می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند. در واقع ارزشمندی نباید صرفاً به رفتار و عملکرد ما نسبت به دیگران گره بخورد بلکه لازم است ما به طور ذاتی برای شخصیت انسانی خود ارزش قائل باشیم و در جهت رشد آن تلاش کنیم.1
شکل گیری احساس ارزشمندی
در سنین 12_10 سال ما دائما به دنبال این هستیم که ارزشمندی را از پدر و مادرمان بگیریم و آنها این ارزشمندی را به ما بدهند. ما از کودکی نظام ارزشی والدین خودمان را کشف می کنیم یعنی ما از همان کودکی متوجه می شویم که چه چیزهایی پدر و مادرمان را خوشحال یا ناراحت می کند و بعد شروع به حرکت در این راستا می کنیم. ما می فهمیم که با ناراحتی آنها چیزهایی را از دست می دهیم که خودمان توانایی به دست آوردن آن ها را نداریم و احساس نا امنی، طرد شدن و دوست نداشتن ما را فرا می گیرد.انسان ها احساس ارزشمندی را از هم راستایی با نظام ارزشی به دست می آورند. ما اینگونه آرام آرام می آموزیم که انسان آرمانی یعنی چه. ما این ها را از طریق مولفه های اقتصادی، اجتماعی، رفاقتی، دینی و…درک می کنیم. اما ما در کودک تعریفی از مولفه ها نداریم وتنها تصویری در ذهنمان وجود دارد.
تاثیر محیط اطراف در احساس ارزشمندی
گاهی تعاریفی که از مفاهیم صورت می گیرد با ذهنیت ما همخوانی ندارد در این لحظه تعارض به وجود می آید. گاهی ما تعارضات را بروز می دهیم، مهم است که در اینجا با تعارضات ما چه برخوردی خواهد شد. به عنوان مثال زمانی که ما می گوییم ساعت 6 صبح بیدار شدن برای من خیلی سخت است، ما تعارضمان را بروز داده ایم. برخورد دیگران با این تعارض به این صورت است که اول از همه ما را قضاوت می کنند. وقتی قضاوت ها در مورد ما بد باشد حس بی ارزشی به ما دست می دهد. وقتی احساس بی ارزشی کنیم اول از همه شادی ما در زندگی کم می شود. در این زمان ممکن است اطرفیان متوجه شوند که شما مثل قبل انرژی ندارید و شاد نیستید.2
راهکارهایی برای تقویت افزایش احساس ارزشمندی
روش‌های زیر را برای تقویت احساس ارزشمندی به کار بگیرید:
فهرستی از استعدادها و مهارت های خود تهیه کنید
همه ما در انجام یک سری کارها مهارت و استعداد داریم.مغز انسان توانایی شگفت انگیزی دارد و بنابراین انسان می تواند مطالب بسیاری بیاموزد.
حالا شما هم فهرستی از مهارت ها و استعدادهایتان تهیه کنید.
با شناسایی توانایی های خود، نقاط ضعفتان را از بین می برید و اجازه می دهید توانمندی هایتان جایگزین آنها شوند.
خودتان را ببخشید
خودتان را به خاطر تمام نقص ها و کمبودهایتان ببخشید!از اشتباهات خود درس بگیرید.
با وجود احساس گناه و شرمندگی همیشگی، هرگز نمی توانید به احساس ارزشمندی در سطح بالا برسید.
ریسک کنید
تنها دلیل این که کار بزرگی برای خودتان نکرده اید، این است که هنوز تردید دارید آن را انجام دهید یا نه!از ریسک پذیری برای بهترشدن نترسید. دست از تردید به توانایی هایتان بردارید و پیش بروید.
اگر بار نخست موفق نشدید، یاد می‌گیرید دفعه بعد از مسیر دیگری پیش بروید. برخیزید و کارهای بزرگ انجام دهید!
به خودتان عشق بورزید
خودتان را همان طور که هستید، بپذیرید.حتی اگر چند ویژگی منفی دارید، برای اصلاح آنها تلاش کنید.
زندگی در وضعیت انکار، اشتباه است. این کار فقط رسیدن به رهایی را عقب می اندازد.
با آدم‌های سالم در ارتباط باشید
آدم های سالم یکدیگر را جذب می‌کنند.عادت‌های خوب، عادت‌های بد را از بین می‌برد (غلبه بر عادت بد).
خودتان را در میان تغییرات دلخواهتان احاطه کنید.
با آدم هایی در ارتباط باشید که بر تردیدهایشان غلبه کرده اند و مانند شما در مسیر شناسایی ارزش هایشان هستند.
هرکس باید در زندگی، با ارزیابی ارزش هایش به سلامت فیزیکی، احساسی، اجتماعی و ذهنی برسد.
ما باید آگاهانه در مسیر توجه به دیگران و مهم تر از آن، توجه به خودمان گام برداریم. احساس ارزشمندی منبع سرشار و ماندگار رضایت از زندگی است.3
پی نوشت:
1.www.honarehzendegi.com
2.www.bazaracademy.ir
3.www.farafekr.com
