گروهی از مشکلات و ناراحتی‌های تاثیرگذار بر دوران قاعدگی بانوان را اختلال‌های قاعدگی گویند. اختلال‌های قاعدگی شامل یک یا چند مورد از ناراحتی‌های زیر می‌شود:
قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
پریود نامنظم یا تاخیر طولانی در پریود شدن
خونریزی شدید قاعدگی
پریود برخی بانوان نامنظم است، یعنی فاصله بین دو پریود و حجم خون خروجی بسیار متغیر است. این قاعدگی نامنظم دلایل احتمالی متعددی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به تغییر شیوه پیشگیری از آبستنی، عدم تعادل هورمونی، تغییرهای هورمونی پیش از یائسگی و ورزش‌های استقامتی اشاره کرد. از آنجایی که نامنظم بودن پریود در سنین یائسگی و بلوغ دور از انتظار نیست، درمان این موارد معمولاً ضرورت ندارد.
اختلال‌های قاعدگی
قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
گرفتگی شدید و مکرر در طول عادت ماهانه را قاعدگی دردناک (دیسمنوره) گویند. در این حالت بانوان درد شدید را در قسمت پایین شکم حس می‌کنند که گاهی در ران‌ها و پایین کمر نیز پخش می‌شود.
خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)
بانوان معمولاً در طول سیکل قاعدگی به طور متوسط 30 میلی لیتر خون از دست می‌دهند. اکثر بانوان روزانه 3 تا 6 نوار بهداشتی استفاده می‌کنند. خونریزی شدید قاعدگی (یا در اصطلاح پزشکی منوراژی) به خونریزی شدید و غیرمعمول رحمی اطلاق می‌شود. دیگر گونه‌های خونریزی غیرطبیعی عبارت‌اند از:لکه بینی و خونریزی غیرطبیعی (متروراژی)
منومتروراژی
خونریزی ناشی از عملکرد نامناسب رحم (DUB) (لکه بینی در قاعدگی و خونریزی غیرطبیعی)
خونریزی پس از نزدیکی و پس از یائسگی از دیگر گونه‌های خونریزی غیرطبیعی رحم به شمار می‌رود.
آمنوره (قطع قاعدگی)
آمنوره (قطع قاعدگی) زمانی رخ می‌دهد که عادت ماهانه متوقف شود.
الیگومنوره (قاعدگی سبک یا کم تکرار)
الیگومنوره عارضه‌ای است که سیکل‌های قاعدگی به موجب آن کمتر رخ می‌دهد یا فاصله بین دو پریود بیش از 35 روز می‌گردد. این ناراحتی در ابتدای دوران بلوغ بسیار شایع است و معمولاً بیانگر وجود مشکلی خاص نیست.
سندرم پیش از قاعدگی
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) به مجموعه علائم جسمی، رفتاری و روانی گفته می‌شود که در آخرین هفته مرحله لوتئال (دوره فعالیت جسم زرد در تخمدان و یک هفته پیش از قاعدگی) در اکثر سیکل‌ها بروز می‌یابد. خانم های مبتلا به مشکل سندروم پیش قاعدگی باید سبک زندگی خود را تغییر دهند و حتما با یک روانشناس مشورت کنند.
پریود نامنظم
پریود نامنظم غیرمعمول نیست و قریب به سی درصد از بانوان در سنین باروری با این مشکل روبه‌رو می‌شوند. هر گونه خونریزی غیرطبیعی در مقایسه با سیکل قاعدگی معمول، برای مثال افزایش یا کاهش فاصله زمانی بین دو عادت ماهانه، خونریزی بین دو پریود، خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی) یا خونریزی بسیار کم قاعدگی را پریود نامنظم گویند. به علاوه بسیاری از بانوان این مشکل را به صورت پریود نشدن، استمرار عادت ماهانه یا دو بار در یک سیکل پریود شدن تجربه می‌کنند.نامنظم شدن هر از گاه پریود، به‌خصوص اگر پریود شما به تازگی آغاز شده باشد، متداول و معمول است. منظم شدن عادت ماهانه معمولاً چند سال زمان می‌برد.
سیکل قاعدگی نزدیک به سن 35 سالگی و همچنین غالباً پیش از یائسگی، یعنی در حوالی 50 سالگی، کوتاه‌تر می‌شود. از این گذشته تغییر در حجم خونریزی یا چند ماه پریود نشدن پیش از یائسگی طبیعی است. در هر حال حتماً باید تمامی جزییات را با پزشک در میان گذاشت.
نکته مهم این است که صفت "نامنظم" تعریف ثابتی ندارد و نسبی است؛ هر فرد بدن خود را بهتر از دیگران می‌شناسد و می‌داند که چه شرایطی غیرطبیعی است. بنابراین خودتان بهترین فردی هستید که می‌توانید تشخیص دهید آیا عادت ماهانه‌تان نامنظم است یا خیر.1
چه عواملی باعث بروز اختلالات قاعدگی می شود؟
اختلالات قاعدگی می تواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود ، از جمله:• فیبروئید رحم
• عدم تعادل هورمونی
• اختلالات مربوط به لخته شدن خون در رگ ها
• سرطان
• عفونتهای مقاربتی STD))
• سندرم تخمدان پلی کیستیکPCOS) )
• عوامل ژنتیکی
علائم اختلالات قاعدگی چیست؟
• خونریزی زیاد قاعدگی و یا خونریزی غیر عادی• قاعدگی دردناک (احساس درد یا گرفتگی در هنگام پریود)
• افسردگی
• سردرد
• پریشانی، آشفتگی، استرس و اضطراب
• نفخ شکم2
تشخیص اختلالات قاعدگی
اولین قدم برای تشخیص اختلالات قاعدگی مراجعه به پزشکتان می باشد.احتمالاً پزشک در اولین جلسه معاینه در مورد علائم و طول مدت زمان تجربه شما سؤالاتی بپرسد. پزشکتان با توجه به پاسخ سؤالاتتان می تواند متوجه حالات غیر طبیعی شما شده و مشکل اصلی را تشخیص دهد.
گاهی اوقات علاوه بر علائم، نیاز به معاینه فیزیکی نیز وجود دارد، مثلاً شاید دکتر بخواهد لگن تان را آزمایش کند. معاینه لگن به ارزیابی اندام های تولید مثل و تشخیص التهاب واژن یا دهانه رحمی کمک زیادی خواهد کرد. گاهی اوقات آزمایش پاپ اسمیر نیز ممکن است در شرایط خاص برای تشخیص احتمال سرطان توسط دکتر معالج تان تجویز شود.
در صورتی که پزشکتان تشخیص دهد اختلالات قاعدگی شاید مربوط به عدم تعادل هورمون ها است، آزمایش خون برای اندازه گیری سطح دقیق هورمون ها تجویز خواهد شد. در صورت احتمال و داشتن علائم بارداری نیز آزمایش از لایه داخلی رحم و یا نمونه ادرار الزامی خواهد بود.
آزمایش های دیگری که پزشکتان ممکن است برای تشخیص اختلالات قاعدگی تجویز کند شامل موارد زیر می شود:
بیوپسی آندومتر: نمونه برداری رحمی برای انجام آزمایشات بیشتر
هیستروسکوپی: استفاده از دوربینی کوچک برای مشاهده هرگونه ناهنجاری داخل رحمی
سونوگرافی: تصویر برداری دقیق از رحم برای تشخیص بهتر
درمان اختلالات قاعدگی
انواع درمان اختلالات قاعدگی، متناسب با نوع اختلال تشخیص داده شده، انجام می شود. اگر مشکل سندرم پیش از قاعدگی یا خون ریزی بیش از حد باشد، می توان با استفاده از قرص های بارداری این علائم را تا حد زیادی کاهش داد.در صورتی که خون ریزی بیش از حد یا کمتر از حد مربوط به اختلالات هورمونی یا تیروئیدی باشد با درمان هورمونی می توان این مشکلات را بهبود یا برطرف کرد.
دیسمنوره یا درد شدید قاعدگی نیز گاهی اوقات منشأ هورمونی داشته و می توان با داروهای هورمونی این مشکل را تا حد زیادی برطرف کرد. همچنین در صورتی که مشکل مربوط به التهابات رحمی باشد، با استفاده از آنتی بیوتیک ها می توان این مشکل را تا حد زیادی برطرف نمود.
پیشگیری اختلالات قاعدگی
نوشابه های گازدار، کاکائو و تنقلات را کمتر کنید.سعی کنید تا حد امکان به جای فست فود و غذاهای فرآوری شده از غذاهای طبیعی استفاده کنید.
اگر دچار اضافه وزن یا چاقی هستید با کاهش وزن می توانید احتمال بروز اختلالات قاعدگی را به حداقل برسانید و قاعدگی منظم تری داشته باشید.
در صورتی که پزشکتان تشخیص خاصی داده و داروی خاصی برای شما تجویز کرده است حتماً به صورت منظم داروها را مصرف کنید تا دوره درمان تان کامل شود.
مشکلات و اختلالات قاعدگی شاید تا یک سال بعد از تولد نوزاد تان ادامه داشته باشد بنابراین اگر بعد از زایمان دچار اختلال قاعدگی شدید حتماً به پزشکتان مراجعه کنید زیرا احتمال باقی ماندن بقایای حاملگی در رحم وجود دارد.
نتیجه گیری
اختلالات قاعدگی و به هم خوردن نظم قاعدگی امری طبیعی است، در نتیجه زیاد یا کم شدن خون ریزی کاملاً عادی بوده و اصلاً نیازی نیست نگران شوید. اما در صورتی که علائم تان بیش از حد زیاد بوده و در حین عادت ماهیانه دچار درد شدید و آزار دهنده می شوید بهتر است پزشکتان شما را معاینه کند.به خاطر داشته باشید که قاعدگی یکی از نشانه ها و شاخص هایی است که بیان گر سلامت دستگاه تناسلی در زنان است.3
پی نوشت:
1.www.drgholampour.ir
2.www.mom.ir
3.www.pezeshket.com
