استرس کلمه‌ی ناخوشایندی است و احساس بدی به آدم می‌دهد! اما حقیقت این است که استرس همیشه هم بد نیست! استرس باعث می‌شود مراقب خودمان باشیم، مقدار قابل‌‌قبول آن کمک می‌کند با محیط پیرامون کنار بیاییم و برای بهتر شدن تلاش کنیم. اما استرس در صورتی که مزمن شود آثار منفی گوناگونی بر جای می‌گذارد. چطور می‌توان فهمید استرس‌مان در حد قابل‌قبول است یا شدید است؟ برای پاسخ به این پرسش و آگاهی از عوارض استرس شدید و تاثیر آن بر کیفیت زندگی‌، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

پاسخ به استرس

«استرس خوب» دقیقا چه ویژگی‌هایی دارد؟ همه‌ی ما به لطف استرسی که ما را تحریک می‌کند در این نقطه از زندگی هستیم. استرس باعث می‌شود انسان در پاسخ به تهدیدها با مقابله یا فرار (با تکیه بر غریزه‌اش) جان سالم به در ببرد. در هنگام خطر و تهدید، انسان واکنشی نشان می‌دهد که مؤسسه‌ی علمی فرانکلین (Franklin) آن را «جهش متابولیک» می‌نامد. در این فرایند آدرنالین و کورتیزول ترشح می‌شود؛ فشار خون، ضربان قلب و تنفس افزایش می‌یابد؛ گلوکوز در خون آزاد و آماده‌ی تبدیل شدن به انرژی می‌شود؛ فرایند گوارش، تولید مثل و سیستم ایمنی تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ جریان خون در پوست کاهش یافته و آستانه‌ی تحمل درد افزایش می‌یابد.

با عادی شدن اوضاع، این فرایند روندی وارونه پیدا می‌کند. پس از رفع مشکل شما دوباره به آرامش می‌رسید؛ به تدریج آدرنالین را دفع و تعادل هورمونی و متابولیک خود را بازیابی می‌کنید.

امروزه کمتر پیش می‌آید که دچار موقعیتی شویم که مانند آنچه پیشتر گفتیم نیازمند پاسخی قدرتمند و شدید به استرس باشد. در مقابل زندگی به گونه‌ای است که انگار همیشه در وضعیتی با درجه‌ی پایین اضطرار هستیم که پایانی ندارد. با این وجود بسیاری از ما کاری برای دفع هورمون‌های استرس نمی‌کنیم یا زمانی را به حل مشکلات‌مان اختصاص نمی‌دهیم، تلاشی برای آرام کردن خودمان و تعیین اولویت‌هایمان نمی‌کنیم.

اما باید بدانید این استرس شدید و همیشگی آسیب فراوانی به ما می‌زند.1

علائم استرس مزمن شامل:

حساس و بد خلق شدن. اضطراب. افسردگی. سر درد. بیخوابی

سیستم های عصبی مرکزی و غدد درون ریز

سیستم عصبی مرکزی شما (CNS) مسئول واکنش جنگ یا گریزتان است. در مغز شما، هیپوتالاموس فرمانده است؛ به غدد فوق کلیوی تان می گوید هورمون های استرس یعنی کورتیزول و آدرنالین ترشح کنند. این هورمون ها، ضربان قلب را بالا برده و خون زیادی را به سمت نواحی مورد نیاز ارسال می کنند، مثلا به عضلات، قلب و سایر اندام های مهم. وقتی ترس برطرف می شود، هیپوتالاموس باید به تمام سیستم ها اعلام کند تا به وضعیت نرمال برگردند. اگر سیستم عصبی مرکزی نتواند به وضعیت عادی برگردد، یا اگر عامل استرس زا برطرف نشود، این واکنش ادمه پیدا خواهد کرد. استرس مزمن، همچنین فاکتوری برای رفتارهایی، چون پُر خوری یا به اندازه ی کافی نخوردن، اعتیاد به الکل و مواد یا روگردانی از اجتماع است.

سیستم های تنفسی و قلبی و عروقی

هورمون های استرس بر سیستم های قلبی و تنفسی نیز اثر می گذارند. حین واکنش به استرس، شما تندتر نفس می کشید تا خون سرشار از اکسیژن را سریع تر به بدن برسانید. اگر در حال حاضر دچار مشکل تنفسی مانند آسم یا آمفیزم باشید، استرس می تواند نفس کشیدن را برای تان دشوارتر کند. قلب شما تحت استرس، تندتر می زند و هورمون های استرس موجب انقباض رگ های خونی و انتقال اکسیژن بیشتر به سمت عضلات می شوند تا شما قدرت بیشتری برای حرکت کردن داشته باشید. اما این اتفاق باعث افزایش فشار خون نیز می شود. در نتیجه، استرس مزمن و مکرر، باعث می شود قلب شما برای مدت های طولانی به سختی کار کند. وقتی فشار خون تان بالا می رود، ریسک سکته ی مغزی یا حمله ی قلبی هم بیشتر می شود.

سیستم گوارش

کبد تحت استرس، قند خون بیشتری تولید می کند تا انرژی بیشتری برای تان فراهم باشد. اگر دچار استرس مزمن باشید، بدن تان ممکن است نتواند این گلوکز اضافی را تحمل کند. استرس مزمن می تواند ریسک ابتلا به دیابت نوع دوم را افزایش بدهد. ترشح زیاد هورمون ها، تنفس تند و افزایش ضربان قلب همچنین می توانند سیستم گوارشی تان را هم مختل کنند و در معرض سوزش معده یا ریفلاکس اسید معده قرار بگیرید. استرس منجر به زخم معده نمی شود، اما می تواند احتمال ابتلا به آن را بالا برده و موجب شود اگر زخم معده دارید، بدتر شود. استرس می تواند روی نحوه ی حرکت غذا در بدن تان هم اثر بگذارد و منجر به اسهال یا یبوست بشود. شاید هم با تهوع، استفراغ یا معده درد روبرو شوید.

سیستم عضلانی

عضلات شما هنگام استرس منقبض می شوند تا در برابر آسیب از خود محافظت کنند. این عضلات وقتی شما آرام و خونسرد می شوید مجددا رها می شوند، اما اگر مدام تحت استرس باشید، عضلات شما ممکن است فرصت آرام شدن پیدا نکنند.
عضلات سفت و منقبض شده باعث سر درد، کمر درد و شانه درد می شوند. به مرور زمان، این شرایط می تواند چرخه ی ناسالمی ایجاد کند و دست از ورزش کردن بکشید و سراغ داروهای مسکن بروید.

سیستم ایمنی

استرس، سیستم ایمنی را تحریک می کند که می تواند در شرایط اورژانسی یک امتیاز محسوب شود. تحریک سیستم ایمنی می تواند به شما کمک کند از عفونت ها دور بمانید و زخم های تان را ترمیم کنید. اما به مرور زمان، هورمون های استرس، سیستم ایمنی تان را تضعیف کرده و واکنش بدن تان به مهاجم های خارجی را ضعیف خواهند کرد. آن هایی که استرس مزمن دارند، بیشتر مستعد بیماری های ویروسی مانند آنفلوآنزا و سرما خوردگی هستند. استرس می تواند طول مدت ریکاوری تان از یک بیماری یا آسیب را طولانی تر کند.2

روش های ساده برای متوقف کردن استرس چیست؟

از رژیم غذایی غنی از آنتی اکسیدان‌ها مانند میوه، سبزیجات، چای سبز و شکلات تیره استفاده کنید.

ورزش روزانه را فراموش نکنید! میزان تولید BDNF در بدن را می توانید از طریق ورزش منظم روزانه افزایش دهید. ورزش هایی مانند پیاده‌روی و یوگا در این زمینه بسیار مفید و موثر هستند.

روز خود را با مدیتیشن آغاز کنید. مدیتیشن هم استرس را کاهش می کند و هم مغز را جوان نگه می دارد. زیرا از این طریق شما یاد می‌گیرید که چگونه بر افکار خود مسلط شده و آن ها را تحت کنترل خود در آورید.

از داروها و دمنوش‌های گیاهی استفاده کنید. مصرف روزانه یک لیوان دمنوش بابونه یا گل گاو زبان در کنترل استرس نقش به سزایی دارد.

برای پیشگیری از استرس مزمن می‌توانید از راهنمایی‌های روانشناس و روانپزشک استفاده کنید.3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.namnak.com
3.www.darmankade.com