هر آنچه لازم است درباره ادینوفاژی و اختلال در بلع غذا یا دیسفاژی بدانید

ادینوفاژی به درد در هنگام بلع غذا گفته می‌شود و نوعی اختلال است که با بروز آن فرد با بلع دچار درد می‌شود. بیمار ممکن است که هنگام بلع غذا، مایعات یا بزاق در گلو، دهان یا مری احساس درد کند. دیسفاژی مری احساس گیرکردن غذا در انتهای گلو یا در سینه در هنگام قورت دادن غذا است.

دوشنبه، 15 دی 1399

تخمین زمان مطالعه:

پدیدآورنده: کیمیا صادقی گرمارودی

موارد بیشتر برای شما

ادینوفاژی(Odynophagia) اصطلاح پزشکی برای بلع دردناک است. درد ممکن است در گلو، دهان یا مری به وجود بیاید و علل آن نیز مختلف است. بلع دردناک به مرور موجب آسیب‌دیدگی گلو، کاهش ناخواسته‌ی وزن و سایر عوارض می‌شود.

ادینوفاژی یا بلع دردناک چیست؟

ادینوفاژی به درد در هنگام بلع غذا گفته می‌شود و نوعی اختلال است که با بروز آن فرد با بلع دچار درد می‌شود. بیمار ممکن است که هنگام بلع غذا، مایعات یا بزاق در گلو، دهان یا مری احساس درد کند.

بلع دردناک نشانه‌ی بسیاری از بیماری‌ها نیز هست. محل و شدت درد نیز به علل آن بستگی دارد. در برخی موارد، ادینوفاژی به سرعت برطرف می‌شود، اما برخی موارد آن هم می‌تواند برای مدت طولانی پایدار باشد که معمولا نشانه‌ی یک بیماری جدی‌تر است.

تفاوت ادینوفاژی با دیسفاژی چیست؟

دیسفاژی به زمانی گفته می‌شود که فرد در بلع غذا مشکل پیدا می‌کند، اما ادینوفاژی زمانی است که بلع غذا دردناک می‌شود. دیسفاژی می‌تواند همراه با ادینوفاژی باشد، اما این دو بیماری ممکن است به صورت جداگانه نیز بروز پیدا کنند.

دیسفاژی در اغلب موارد از ادینوفاژی جدی‌تر است و می‌تواند موجب سرفه یا خفگی شود. در موارد شدید، این بیماری می‌تواند موجب تحریک یا بروز عفونت‌های باکتریایی در ریه شود که در نهایت به ذات‌الریه یا سینه‌پهلو منتهی می‌شود.

دیسفاژی و ادینوفاژی هر دو ممکن است بر اثر عفونت یا التهاب بروز پیدا کنند. با این حال، دیسفاژی می‌تواند علامت اضطراب نیز باشد و بر اثر عوامل روانی به وجود بیاید. همینطور این امکان وجود دارد که فرد به دلیل ترس از بلع، دچار دشواری در بلع غذا شود که به آن «فاگو فوبیا» یا «فوبیای بلع» گفته می‌شود.

گاهی اوقات دیسفاژی و ادینوفاژی با «گلوبوس هیستریکوس» یا «غم باد» اشتباه گرفته می‌شود. در این بیماری فرد احساس می‌کند توده‌ای راه گلویش را بسته است. با این حال، گلوبوس هیستریکوس بر خلاف دیسفاژی و ادینوفاژی، به صورت مستقیم روی مکانیسم بلع اثر نمی‌گذارد.

علائم ادینوفاژی

ادینوفاژی ممکن است باعث درد در هنگام بلع غذاهای خشک و در برخی موارد مایعات شود. علائم ادینوفاژی با توجه به علل آن می‌تواند کوتاه یا بلند مدت باشد.

علائم و نشانه‌های رایج ادینوفاژی عبارتند از:
* دردی یکنواخت، سوزاننده یا تیز مانند چاقو در هنگام بلع در دهان، گلو یا مری
* دردی که هنگام بلع مواد غذایی خشک بدتر می‌شود. در برخی موارد بلع مواد غذایی جامد و مایعات هم باعث درد مشابهی می‌شود
* کم کردن وزن به دلیل کاهش مصرف مواد غذایی
* کم‌آبی بدن به دلیل کاهش مصرف مایعات
* زمانی که عفونت موجب ادینوفاژی شود، فرد ممکن است که متوجه علائم عفونت از جمله تب، درد و تیر کشیدن، خستگی و احساس ناخوشی نیز شود.

علت ادینوفاژی یا بلع دردناک

عوامل متعددی می‌توانند باعث بلع دردناک شوند که عبارتند از:

* انواع عفونت‌ها مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و گلودرد استرپتوکوکی

* التهاب دهان، گلو یا مری ناشی از ورم لوزه، التهاب حلق، التهاب حنجره یا مری

* سوزش سردل یا رفلاکس معده-مری، گاهی اوقات اسید معده وارد مری یا گلو شده و موجب درد و التهاب می‌شود. سوزش سر دل می‌تواند در بلند مدت به زخم معده و سوء هاضمه منجر شود.

* تضعیف دستگاه ایمنی، مبتلایان به بیماری ایدز یا افرادی که در حال گذراندن پرتودرمانی یا سایر معالجات سرطان هستند بیش از سایر افراد به ادینوفاژی مبتلا می‌شوند.

* عفونت کاندیدا در دهان، گلو و مری. این عفونت‌های قارچی در افرادی که دستگاه ایمنی ضعیفی دارند بروز پیدا می‌کند.

* سرطان مری با دیسفاژی، ادینوفاژی مداوم و کاهش ناخواسته‌ی وزن همراه است. کسی که مبتلا به سرطان مری باشد در هنگام بلع ممکن است بین تیغه‌های شانه در پشت یا در قفسه سینه احساس درد کند.

* جراحت یا زخم در دهان، گلو یا مری. این موارد می‌تواند در اثر آسیب‌های جسمانی، عمل جراحی یا خوردن غذاهایی با لبه‌های تیز بروز پیدا کند.

* کشیدن سیگار و سایر فرآورده‌های دخانی، الکل یا مواد مخدر می‌تواند موجب تحریک دهان، گلو مری شود و بلع غذا را دشوار سازد.

* نوشیدن مایعات بسیار داغ یا سرد برای مدت طولانی می‌تواند به مخاط مری آسیب برساند.

دیسفاژی مری

منظور از دیسفاژی مری احساس گیرکردن غذا در انتهای گلو یا در سینه در هنگام قورت دادن غذا است. از علت‌های دیسفاژی مری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آشالاژی: وضعیتی که عضله پایین مری (اسفینکتر) به درستی منقبض نمی‌شود تا به غذا امکان ورود به معده را بدهد و غذا به گلوی شما برمی گردد.

ضعف عضلات مری: ممکن است عضلات دیواره مری نیز ضعیف باشند، این بیماری با گذشت زمان پیشرفت می کند.

اسپاسم منتشر: این بیماری باعث انقباض پرفشار و ناهماهنگ مری، پس از قورت دادن غذا می‌شود. اسپاسم منتشر عضلات غیرارادی در دیواره‌های پایینی مری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تنگی مری: تنگی مری باعث به دام افتادن قطعات کوچک غذا می‌شود. تومورها یا بافت جای زخم که اغلب ناشی از بیماری رفلاکس معده است باعث تنگی مری می‌شود.

تومورهای مری: اختلالات بلع وقتی به دلیل وجود تومورهای مری باشند به تدریج وخامت پیدا می‌کنند.

اشیای خارجی: گاهی اوقات غذا یا شی دیگری می‌تواند تا حدودی باعث انسداد گلو یا مری شما باشد. بطور مثال افرادی که دندان مصنوعی دارند با احتمال بیشتری گیر کردن غذا در گلو یا مری را تجربه می‌کنند.

حلقه مری: تنگ شدن حلقه های مری باعث اختلالات موقتی در بلع غذاهای جامد می‌شود.

بیماری رفلاکس معده: آسیب به بافت‌های مری ناشی از بازگشت اسید معده به مری منجر به اسپاسم یا ایجاد جای زخم و تنگ شدن قسمت پایین مری می‌شود.

اوزفاژیت ائوزینوفیلیک: این بیماری که به یک آلرژی غذایی مرتبط است، ناشی از تجمع بیش از حد سلول‌های ائوزینوفیل در مری است.

بیماری اسکلرودرمی: به وجود آمدن بافتی مانند بافت جای زخم، باعث سفت شدن و سخت شدن بافت‌ها می‌شود و عضله اسفینکتر مری را ضعیف می‌کند و باعث بازگشت اسید به مری و سوزش معده مکرر می‌شود.

پرتودرمانی: این روش درمان سرطان منجر به التهاب و ایجاد جای زخم در مری می‌شود.

دیسفاژی اوروفارنکسی

بیماری‌های مشخصی باعث ضعیف شده عضلات گلو می‌شود و باعث می‌شوند که در هنگام بلع، غذا به سختی از دهان به گلو و مری برود. ممکن است در حین بلعیدن به سرفه بیفتید یا دچار احساس خفگی شوید یا احساس می‌کنید غذا یا نوشیدنی وارد بینی یا نای شما شده است. این مساله منجر به ذات الریه می‌شود.

علل دیسفاژی اوروفارنکس یکی از موارد زیر است:

اختلالات عصبی: اختلالات مشخصی مثل فلج چندگانه، دیستروفی عضلانی و پارکینسون باعث دیسفاژی می‌شود.

آسیب عصبی: آسیب دیدگی ناگهانی عصبی، برای مثال ناشی از سرطان یا آسیب دیدگی طناب نخاعی یا مغز باعث اختلالات بلع می شوند.

دیورتیکول حلقی: کیسه کوچکی که ذرات غذا را در گلوی شما جمع می‌کند، که اغلب در بالای مری شکل می‌گیرد و منجر به اشکال در بلع، صدای خرخر، تنفس بد بو، یا پاکسازی مکرر گلو یا سرفه می‌شود.

سرطان: بعضی از سرطان‌ها و روش‌های درمان سرطان مشخص مثل پرتودرمانی منجر به اختلال بلع می‌شوند.

عوامل زیر منجر به بلع دردناک می شوند

گلودرد استرپی

عفونت های گلو یکی از شایع ترین علل بلع دردناک است. از جمله این عفونت ها می توان به «گلودرد استرپی» اشاره کرد که عفونتی است که با باکتری استرپتوکوک منتشر می شود.

افراد مبتلا به گلودرد استرپی دچار علایم زیر می شوند:
* تورم و حساسیت غدد لنفاوی در یک یا هر دو طرف گردن
* درد در ناحیه کام نرم
* لکه های قرمز روی کام نرم
* تب
* لکه های سفید روی لوزه ها

تونسیلیت

تونسیلیت به عفونت و التهاب لوزه ها می گویند. لوزه ها دو گره لنفاوی در پشت حلق هستند. تونسیلیت عاملی شایع برای بلع دردناک است.

تونسیلیت یک بیماری مسری است. ویروس ها یا عفونت های باکتریایی، از جمله گلودرد استرپی، می توانند باعث بروز تونسیلیت شوند. اگر بلع دردناک ناشی از تونسیلیت باشد، علایم زیر هم امکان بروز دارند:

* تورم لوزه ها
* لکه های سفید یا زرد در لوزه ها
* بوی بد دهان
* حساسیت به لمس در ناحیه گردن یا فک
* تب

اپیگلوتیت

اپیگلوتیت نوعی عفونت گلو است که سبب التهاب اپیگلوت می شود. اپیگلوت بافتی غضروفی در پشت حلق است که از ورود غذا به مجرای تنفس جلوگیری می کند.

علاوه بر بلع دردناک، علایم شایع اپیگلوتیت عبارتند از:
* مشکل بلع- دیسفاژی
* تب بالا
* ریزش آب دهان
* خم شدن به سمت جلو به هنگام نشستن

عفونت مخمر

عفونت های مخمری در دهان، گلو و یا لوله غذا هم می توانند منجر به ناراحتی بلع شوند. مخمر نوعی قارچ است که اگر شرایط داخل بدن تغییر کند ممکن است بیش از حد رشد کند.

باکتری به نام کاندیدا یکی از عوامل شایع عفونت های مخمر است.

علایم دیگر عبارتند از:
* از دست دادن قوه چشایی
* تکه های سفید روی زبان
* قرمزی گوشه های دهان

ازوفاژیت

لوله غذا -که مری هم نامیده می شود- مجرایی است که مواد غذایی و مایعات را از دهان به معده حمل می کند.ازوفاژیت به التهاب مری می گویند.

شایعترین علت ازوفاژیت «ریفلاکس معده» است. این عارضه باعث می شود اسید معده به مری باز گردد.

بعضی از داروها و واکنش های آلرژیک هم می توانند باعث بروز ریفلاکس شوند.

ازوفاژیت علاوه بر بلع دردناک علایم زیر را هم ایجاد می کند:
* درد قفسه سینه
* دل درد
* خشونت صدا
* سرفه
* سوزش سر دل
* حالت تهوع
* آسیب گلو

آسیب به گلو گرچه عاملی با شیوع کمتر است، اما گاهی ممکن است باعث بلع دردناک شود.

خوردن یا نوشیدن غذا های داغ غشای داخل گلو یا لوله غذا را می سوزاند. خوردن بیسکویت یا چیپسی که لبه تیز دارد هم می تواند باعث خراشیدگی گلو شود. بسته به محل و میزان آسیب، ممکن است درد در سمتی از گلو یا در مری حس شود.

تشخیص ادینوفاژی

ادینوفاژی معمولا با آندوسکوپی تشخیص داده می‌شود. در آزمایش آندوسکوپی پزشک دوربین کوچکی را به همراه منبع نور وارد گلوی بیمار می‌کند تا بتواند درون مری را مشاهده کند. همچنین در برخی موارد پزشک از بیمار خواسته می‌شود که در حین آزمایش، عمل بلع را انجام دهد. چنانچه پزشک مشکوک باشد بلع دردناک علل زمینه‌ای دیگر دارد، ممکن است که سایر آزمایش‌ها را برای بیمار تجویز کند.

احتمال انجام آزمایشات تشخیصی زیر وجود دارد:
تست کِشت– کالچر گلو
آزمایش خون
بلع باریم
سی تی اسکن

درمان ادینوفاژی

درمان دقیق ادینوفاژی به علل اصلی آن بستگی دارد.

درمان‌های دارویی ادینوفاژی یا بلع دردناک

بسته به علت آن، بلع دردناک ممکن است که با تجویز برخی داروها درمان شود. به عنوان مثال، داروهایی که برای درمان رفلاکس معده-مری تجویز می‌شوند، می‌توانند از بازگشت اسید به معده و مری جلوگیری کرده و در نتیجه ممکن است درد بیمار در هنگام بلع غذا کاهش پیدا کند. همچنین داروها ممکن است برای درمان سایر علل زمینه‌ای مانند ایدز یا عفونت‌های دیگر به کار روند. عفونت‌های کاندیدا نیز با داروهای ضدقارچی درمان می‌شوند.

درمان ادینوفاژی با عمل جراحی

در صورت بروز سرطان یا تومور مری، پزشک ممکن است که عمل جراحی را برای برداشتن بخشی از مری یا معده توصیه کند. همچنین در صورتی که درمان‌های دارویی برای رفلاکس معده-مری جواب ندهند، پزشک ممکن است که از عمل جراحی استفاده کند.

زمان دادن
در صورتی که پزشک هیچگونه علل زمینه‌ای را تشخیص ندهد، بلع دردناک ممکن است که به مرور زمان برطرف شود. بلع دردناک از علائم شایع حساسیت ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی شدید است. در صورتی که بروز مکرر بلع دردناک موجب احساس ناراحتی یا اذیت شدن شما شده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

آیا برای درمان ادینوفاژی به پزشک مراجعه کنیم؟

در بسیاری موارد ادینوفاژی خود به خود برطرف می‌شود. موارد بلع دردناک ناشی از سرماخوردگی یا آنفولانزا معمولا ظرف یک هفته برطرف می‌شود. علل ادینوفاژی معمولا از طریق معاینه ساده گلو به خصوص در مواردی که فرد دارای التهاب یا عفونت است تشخیص داده می‌شود.

در موارد دیگر، ممکن است نمونه‌گیری با سواب از گلو یا آندوسکوپی لازم باشد. اگر دلیل بلع دردناک مشخص نیست، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که ادینوفاژی موجب دشواری در تنفس یا خوردن غذا شود، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که ادینوفاژی برای چند هفته پایدار باشد یا همراه با کم شدن وزن یا کم‌آبی بدن باشد، باید به پزشک مراجعه شود.

سخن پایانی

در صورت درمان به موقع، بسیاری از علل زمینه‌ای همراه با بلع دردناک قابل درمان هستند. بهتر است که با بروز علائم بلافاصله با پزشک معالج خود تماس بگیرید.

در صورتی که ادینوفاژی ناشی از علل زمینه‌ای درمان نشود، ممکن است موجب بروز عوارض دیگری شود. بیمار ممکن است که به دلیل دردناکی بلع غذای کمتری بخورد و دچار کاهش وزن شود که به نوبه خود موجب بروز سایر مشکلات و عوارض از جمله کم‌خونی، کم‌آبی بدن و سوء‌تغذیه می‌شود. در صورتی که متوجه چنین علائمی شدید، سریعا به پزشک مراجعه کنید.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت برنا
سایت دکتر رضادوست