فشار خون بالا (hypertension) که از آن به عنوان قاتل خاموش نیز یاد می شود بر میزان زیادی از جمعیت جهان تأثیر می گذارد. فشار خون بالا هیچ علائم خاصی ندارد، اما باعث افزایش خطر ابتلا به قاتلان نظیر حمله قلبی و سکته مغزی، همچنین آنوریسم (رگ برآمدگی)، کاهش شناختی و نارسایی کلیه می شود. در حالی که مصرف داروهای شیمیایی یکی از راه های درمان این بیماری هستند، بسیاری از تکنیک های طبیعی وجود دارد که می تواند کمک کننده باشد.

مصرف دارو می تواند فشار خون را کاهش دهد، مصرف دارو ممکن است باعث عوارض جانبی مانند گرفتگی عضلات پا، سرگیجه و بی خوابی شود. خوشبختانه اکثر افراد می توانند به طور طبیعی بدون مصرف داروهای شیمیایی، با مصرف داروهای گیاهی و انجام اقداماتی فشار خون خود را پایین بیاورند.

فشار خون بالا و پایین از جمله بیماری هایی است که این روزها بیشتر از گذشته گریبان مردم دنیا را گرفته است. هرچند بسیاری از افراد گمان می کنند که هیچ راهکار خاصی برای درمان فشار خون وجود ندارد؛ اما راهکارهایی 100 درصد علمی و عملی برای درمان این بیماری وجود دارد.

البته نباید انتظار داشته باشید که این راهکارها را در بین قرص ها و روش های شیمیایی پیدا کنید. روش های شیمیایی بیشتر برای کنترل فشار خون مفید هستند نه درمان فشار خون! درمان های طبیعی با استفاده از مواد طبیعی می توانند برای درمان فشار خون معجزه کنند و این بیماری را به طور کامل در بدن شما رفع نمایند.

سبک زندگی در درمان فشار خون بالا، نقش مهمی دارد. شما می توانید با یک شیوه زندگی سالم با موفقیت فشار خون خود را کنترل کنید، شما ممکن است نیاز به مصرف دارو نداشته باشید. در اینجا ما روش های موثر برای کاهش و کنترل فشار خون را برای شما توضیح می دهیم:

کاهش وزن

اغلب به دلیل افزایش وزن، فشار خون افزایش می یابد. داشتن اضافه وزن می تواند در هنگام خواب (sleep apnea) باعث اختلال تنفس شود که باعث افزایش فشار خون شما می شود. کاهش وزن یکی از موثرترین تغییرات سبک زندگی برای کنترل فشار خون است. حتی اگر وزن کمی دارید با کاهش مقداری از وزن خود می توانید فشار خون خود را کاهش دهید. به طور کلی، ممکن است به ازای هرکیلوگرم کاهش وزن، فشار خون شما حدود ۱ میلی متر جیوه (mmHg) کاهش یابد.

پیاده روی و ورزش منظم

ورزش کردن یکی از روش هایی است که شما می توانید برای کاهش فشار خون بالا انجام دهید. ورزش منظم به شما کمک می کند که قلب خود را قوی تر کرده تا با پمپاژ کارآمدتر خون باعث کاهش فشار در شریان ها شود. در واقع، ۱۵۰ دقیقه تمرین متوسط، مانند پیاده روی و یا ۷۵ دقیقه ورزش شدید مانند دویدن، در هفته می تواند به کاهش فشار خون و بهبود سلامت قلب کمک کند.

تنفس عمیق

تنفس آهسته و تمرینات فکری یا مدیتیشن meditative مانند: *چی گونگ qigong، یوگاو تای چی، هورمون استرس را کاهش می دهند که باعث افزایش رنین rennin می شود. این تمرینات را 5 دقیقه صبح و شب برای کاهش فشار خون انجام دهید. عمیقا نفس بکشید تا شکمتان کاملا منبسط شود و با بازدم تمام تنش های خود را رها کنید.

*چی کونگ qigong:را می‌توان روشی سنتی از کشور چین برای تهذیب و ترویج چی که همان انرژی حیات است دانست.

*تای چی tai chi:اساسا یک هنر رزمی است که تکنیک‌های آن با روش‌های پرورش و انتقال انرژی درونی که در زبان چینی آن را چی (Chi) می‌نامند درآمیخته است.

*رنین rennin:یکی از آنزیم های کلیه که باعث افزایش فشار خون می شود.

رژیم غذایی سالم داشته باشید

اگر فشار خون بالا دارید داشتن یک رژیم غذایی غنی از غلات کامل، میوه ها، سبزیجات و محصولات لبنی کم چرب و چربی اشباع شده کم و کلسترول کم می تواند فشار خون شما را تا 11 میلی مترجیوه ( mmHg) کاهش دهد.

تغییر عادات غذا خوردن شما آسان نیست، اما با رعایت این نکات می توانید یک رژیم غذایی سالم را بپذیرید:
یک دفترچه یادداشت غذایی داشته باشید. با نوشتن و نظارت بر آنچه می خورید، چقدر، چه وقت و به چه دلیل حتی برای یک هفته، می توانید شناخت بهتری را در مورد عادت های غذایی خویش بدست آورید.

مصرف پتاسیم را افزایش دهید. پتاسیم می تواند اثرات سدیم بر فشار خون را کاهش دهد. بهترین منبع پتاسیم غذا، به جای مکمل ها، میوه و سبزیجات است. با پزشک خود درباره میزان پتاسیم که برای شما مناسب است صحبت کنید.

منابع پتاسیم:
–سیب زمینی شیرین
– گوجه فرنگی
– آب پرتقال
– سیب زمینی
– موز
– لوبیا قرمز
– نخود فرنگی
– گرمک
– طالبی
– و میوه های خشک شده مانند: آلو و کشمش

مصرف سدیم خود را کاهش دهید

مصرف نمک در سراسر جهان بالا است. به دلیل اقبال به غذاهای فرآوری شده و آماده این شرایط بدتر شده است. به همین دلیل، سازمان های بهداشت عمومی تلاش های زیادی به منظور کاهش مصرف نمک در صنایع غذایی هدف قرار می دهند. در بسیاری از مطالعات، نمک با فشار خون بالا و بیماری های قلبی، مانند سکته مغزی مرتبط است. با این حال، تحقیقات اخیر نشان می دهد که رابطه بین سدیم و فشار خون بالا کمتر مشخص است.

اگر فشار خون بالا دارید، حتی کاهش کوچکی در سدیم در رژیم غذایی شما می تواند سلامت قلب شما را بهبود بخشد و فشار خون شما را در حدود ۵ تا ۶ میلی متر جیوه کاهش دهد. بجای استفاده از غذاهای فرآوری شده از غذا های تازه استفاده کنید و سعی کنید به جای نمک از ادویه جات و گیاهان استفاده کنید. اکثر دستورالعمل ها برای کاهش فشار خون، توصیه می کنند که مصرف سدیم کاهش یابد.

شکلات تلخ بخورید

انواع شکلات تلخ حاوی فلاونولهایی flavanols است که رگ های خونی را مرتجع تر یا الاستیک تر elastic می کند و باعث کاهش فشار خون می شود. در یک مطالعه مشخص شد 18 درصد بیمارانی که روزانه شکلات تلخ مصرف می کرده اند شاهد کاهش فشار خون شان بوده اند. مصرف نیم اونس ( 14 گرم ) شکلات تلخ حداقل 70 درصد به صورات روزانه می تواند باعث کاهش فشار خون شود.

کاهش مصرف قند و کربوهیدرات ها

بسیاری از مطالعات علمی نشان می دهد که محدود کردن مصرف قند و کربوهیدرات های تصفیه شده می تواند به کاهش وزن و کاهش فشار خون کمک کند. مطالعه ای در سال ۲۰۱۰ به مقایسه یک رژیم کم کربوهیدرات با رژیم کم چرب پرداخت. هر دو رژیم غذایی باعث کاهش وزن شدند، اما رژیم کم کربوهیدرات در کاهش فشار خون بسیار موثرتر بود. رژیم کم کربوهیدرات باعث کاهش فشار خون به میزان ۴.۵ الی ۵.۹ میلی متر جیوه می شود. رژیم کم چرب، فشار خون را تنها به میزان ۰.۴ الی۱.۵ میلی متر جیوه کاهش می دهد. با داشتن یک رژیم کم کربوهیدرات و رژیم کم قند شما علاوه بر کاهش فشار خون خود خطر ابتلا به بیماری های دیگر مانند دیابت را کاهش می دهید.

خوردن غذاهای غنی از کلسیم

افراد مبتلا به کمبود کلسیم اغلب دارای فشار خون بالا هستند. در حالی که مصرف مکمل های کلسیم بر پایین آوردن فشار خون هنوز ثابت نشده اند، رژیم های غنی از کلسیم با سطح سلامت بدن ارتباط دارند. برای اکثر بزرگسالان، میزان پیشنهادی مصرف کلسیم روزانه،۱۰۰۰ میلی گرم است. برای زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۷۰ سال، این مقدار، ۱۲۰۰ میلی گرم در روز است. علاوه بر لبنیات، شما می توانید کلسیم را از سبزیجات، گردو، لوبیا، ساردین و … دریافت کنید. رژیم غذایی غنی از کلسیم با فشار خون سالم مرتبط است.

مصرف مکمل های طبیعی برای درمان فشار خون بالا

برخی از مکمل های طبیعی نیز ممکن است به کاهش فشار خون کمک کنند. در اینجا به برخی از اصلی ترین مکمل ها اشاره می کنیم:

عصاره سیر : عصاره سیر به عنوان یک درمان مستقل و همراه با درمان های معمول برای کاهش فشار خون توصیه می شود.

پروتئین آب پنیر (Whey protein): مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان داد که پروتئین آب پنیر باعث بهبود فشار خون و عملکرد رگ های خونی می شود.

روغن ماهی: با توجه به تاثیر مثبت مصرف روغن ماهی در سلامت قلب،ممکن است مصرف روغن ماهی برای افرادی که دارای فشار خون بالا هستند مفید باشد.

مصرف گیاهان دارویی: مصرف دم نوش های گیاهان دارویی همانند گل گیاه ختمی می تواند برای سلامتی قلب شما مفید واقع شود. آنها غنی از آنتوسیانین ها و پلی فنل هایی هستند که ممکن است فشار خون پایین بیاورند.

راهکار های درمانی فشار خون بالا

کاهش فشار خون فوری می تواند با استفاده از چند شیوه انجام شود که عبارتند از:

استفاده از داروهای اورژانسی

در صورتی که افزایش فشار بیمار تشخیص داده شود، ممکن است جهت کنترل و پایین آوردن آن، دارو تجویز شود که برخی از داروهای اورژانسی که ممکن است برای کاهش فشار خون توسط پزشک تجویز شود عبارتند از:

• آدالات (نیفیدیپن)
• کاپتوپریل
• نیترو گلیسیرین
• لازیکس(فروزماید)

طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی

فشارخون درطب سنتی ناشی از امتلا خون است که می تواند هم از بلغم باشد و هم از دم .وقتی صفرا در تن کاهش پیدا میکند خونرسانی در بدن دچار اشکال میشود پس جهت پیشگیری از بیماری فشار خون باید همواره صفرا در تن به اندازه باشد.

با مشورت پزشک می توان از روش‌های طبیعی برای کنترل و درمان فشار خون بالا استفاده کرد.

• مصرف روزانه چند عدد آلو یا تمشک

• زغال اخته با دستور مصرف ۵۰ گرم در ۱۰ صبح و ۵ عصر

• دم کرده برگ زیتون که از فسفر، کلسیم، منیزیم و مواد قندی تشکیل شده و مصرف جوشانده آن برای بیماران مبتلا به فشارخون مناسب است.

• مصرف روزی ۳ عدد سیب، طالبی، نارنج یا زالزالک

• تخم گیاه کرفس نیز برای کاهش فشارخون توصیه می شود چون مقدار زیادی کلسیم دارد و می توان آن را به صورت جوشانده مصرف کرد.

• سنبل الطیب نیز به کاهش فشارخون کمک می کند.

• شربت سیر نیز برای کاهش فشار خون بالا مفید است به این ترتیب که دو پیاز سیر را له کرده در یک لیوان آب و ۱۰۰گرم شکر ریخته و بجوشانید تا به قوام بییاید هر روز ۲ قاشق سوپ خوری از آن مصرف شود.

• دم‌کرده چای ترش عصرها و دم کرده گل گاوزبان و لیمو امانی و دم‌ کرده میوه آلبالو و دم‌کرده زرشک آبگیری، دم‌کرده میوه نسترن ، دم‌کره فلوس و خیار چنبر فشار خون را پایین می‌آورد.

• دوسین (سه واحد عسل + یک واحد سیاه دانه نیم کوب +نیم واحد سرکه انگور طبیعی) از این ترکیب روزی دو قاشق مرباخوری صبح ناشتا و شب موقع خواب میل شود.

• ترشیها هم مثل سرکه ـ آبلیمو ـ آبغوره ـ آب نارنج و … در مواقع اوراژنسی کمک کننده هستند.

• مصرف عناب و مصرف ۱ قاشق چایخوری زرشک پس از هر وعده غذایی میتواند در کاهش فشار خون مؤثر باشد.

درمان فشار خون بالا در طب سنتی با عرقیات

1. عرق شیرین بیان:
شیرین بیان یک گیاه بین المللی است که در اروپا، آفریقا و برخی قسمت های آسیا می روید. در ایران نیز شیرین بیان در نواحی استان فارس و یزد به ویژه در شهرهای مروست یزد و اقلید فارس یافت می شود. عرق گرفته شده از شیرین بیان، ماده ای موثر برای درمان فشار بالا است. جالب است بدانید که برخی شرکت های داروسازی از خود شیرین بیان و از عرق تولید شده از آن، برای ساخت داروهای گیاهی کاهش دهنده فشار خون بالا استفاده می کنند. عرق شیرین بیان البته خواص زیادی برای معده به ویژه زخم معده دارد. همچنین این عرق روشن کننده پوست نیز هست.

طریقه مصرف عرق شیرین بیان برای درمان فشار بالا: بهتر است این عرق گیاهی به صورت روزانه یک لیوان مصرف شود. بهترین زمان مصرف نیز صبح ناشتا است. البته برای تاثیرگذاری نیزا به زمان دارد.

2. عرق بیدمشک:
برخی عرق بیدمشک را عرقی مناسب برای درمان قطعی فشار خون بالا در طب سنتی می دانند. به طور کلی این نوع عرق گیاهی برای سیستم قلب و عروق مناسب بوده و می تواند بر روی رگ های خونی اثرات مثبتی بگذارد. البته این عرق طبیعی برای آرامش نیز مناسب است که به صورت غیر مستقیم برای درمان فشارخون عصبی مفید خواهد بود. خواص دیگر این عرق گیاهی تقویت حافظه و درمان آلزایمر، کاهش قند خون و تقویت قوای جنسی است.

3. عرق دارچین:
عرق دارچین نیز از جمله عرق های گیاهی مفید برای درمان خانگی فشار بالا است. دارچین سرشار از فیبر و کلسیم مفید است که می تواند عوارض قلبی را کاهش داده و به تنظیم فشار خون کمک کند. نکته مهم استفاده از عرق دارچین این است که این ماده برای تقویت کلیه فوق العاده عالی است که می تواند اثرات منفی قرص فشار خون بر روی کلیه را خنثی کند. با این حال بهتر است برای مصرف آن با متخصص طب سنتی مشورت کنید.

4. عرق زیرفون:
گیاه زیرفون از جمله گیاهانی است که هم در آسیا و هم در اروپا می روید. خاصیت این گیاه بر روی کاهش فشار بالا به اثبات رسیده است. با این حال استفاده از عرق زیرفون در طب سنتی بیشتر مورد تاکید است. دیوید هافمن یکی از محققان دانشگاه شیکاگو امریکا در مطالعه ای علمی اثبات کرده که این ماده می تواند بر روی عروق تاثیرگذاشته و باعث کاهش فشار خون بالا شود.

5. عرق کاسنی:
عرق کاسنی اثرگذاری مستقیمی بر روی درمان فشار خون ندارد. این عرق طبع سردی داشته و می تواند به کمک کاهش چربی و قند خون، به صورت غیر مستقیم بر روی کاهش فشار بالا نیز اثر بگذارد.

6. عرق زیره سیاه:
وجود چند نوع آنزیم در عرق زیره سیاه کمک می کند تا این عرق گیاهی برای درمان فشار بالا مورد استفاده قرار گیرد. البته خود زیره سیاه نیز اگر با غذاهای چرب مصرف شود، اثرگذاری چربی بر روی فشار بالا را کمتر می کند.

7. عرق هل:
یکی از عرق هایی که در طب سنتی جایگاه مناسبی دارد، عرق هل است. این عرق هم به عنوان ماده ای موثر برای کاهش فشار خون مورد توجه طب سنتی است و هم به عنوان ماده ای که از عوارض داروهای شیمیایی بر کلیه کم می کند. در نتیجه می توانید از این عرق برای درمان خانگی فشار خون بالا استفاده کنید.

8. عرق سنبل الطیب:
ریشه‌های گیاه سنبل‌الطیب خاصیت درمانی داشته و موجب کاهش فشار خون و استرس شده، ضمن اینکه ضد سرطان و مهمتر از همه آرامبخش است.

برای درمان فشار خون سنبل الطیب بخورید؛ این گیاه سلامت قلب شما را تضمین می‌کند و باعث تنظیم فشار خون می‌شود. عرق سنبل الطیب باعث افزایش انعطاف پذیری رگ های خونی شده و به این ترتیب، جریان خون شما بهبود پیدا می‌کند و عضله قلب تقویت می‌شود.

خوردن غذاهای غنی از منیزیم

منیزیم یک ماده معدنی مهم است که به شل شدن رگهای خونی کمک می کند. در حالی که کمبود منیزیم بسیار نادر است، بسیاری از مردم به اندازه کافی از آن استفاده نمی کنند. برخی مطالعات نشان داده اند که کمبود منیزیم با فشار خون بالا مرتبط است. داشتن یک رژیم غذایی غنی از منیزیم یک راه توصیه شده برای جلوگیری از فشار خون بالا است. شما می توانید با مصرف سبزیجات، محصولات لبنی، حبوبات، مرغ، گوشت، منیزیم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

ترک کردن سیگار

هر سیگار که دود می کنید، فشار خونتان را چند دقیقه پس از پایان آن افزایش می دهد. توقف سیگار کشیدن باعث می شود فشار خون شما به حالت طبیعی برسد. ترک سیگار می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی شما را کاهش دهد و سلامت کلی شما را بهبود بخشد.

کاهش مصرف کافئین

نقش کافئین در فشار خون هنوز در حال بحث است. در افرادی که به ندرت قهوه مصرف می کنند کافئین می تواند فشار خون را تا ۱۰ میلی متر جیوه افزایش دهد؛ اما افرادی که قهوه را به طور منظم می نوشند ممکن است فشار خونشان کم و یا هیچ تاثیری بر آن نداشته باشد.

برای بررسی اینکه آیا کافئین فشار خون شما را افزایش می دهد یا خیر؟، فشار خون خود را در عرض ۳۰ دقیقه پس از نوشیدن یک نوشیدنی کافئین دار بررسی کنید. اگر فشار خون شما ۵ تا ۱۰ میلی متر جیوه افزایش یابد، ممکن است کافئین بر فشار خون شما تاثیرگذار باشد. با پزشک خود درباره اثرات کافئین بر فشار خون صحبت کنید.

استرس خود را کاهش دهید

استرس یک عامل کلیدی در فشار خون بالا است. استرس مزمن ممکن است به افزایش فشار خون بالا کمک کند. هنگامی که شما استرس مزمن دارید، بدن شما در حال آماده باش کامل است، این به معنی سرعت سریع ضربان قلب و رگ های خونی است. وقتی استرس را تجربه می کنید، ممکن است بیشتر درگیر رفتارهای دیگر مانند نوشیدن الکل یا خوردن غذای های ناسالم شوید که می تواند فشار خون را بالا ببرد.

اگر شما نمی توانید تمام عوامل استرس زا را از بین ببرید، می توانید حداقل با آنها به طور صحیح مقابله کنید. سعی کنید:
انتظارات خود را تغییر دهید به عنوان مثال، برای روز خود برنامه ریزی کنید و بر اولویت هایتان تمرکز کنید. درک برخی چیزهایی که نمی توانید تغییر دهید یا کنترل کنید، اما می توانید بر روی نحوه واکنش به آنها تمرکز کنید.

تمرکز بر مسائلی را که می توانید کنترل کنید و برنامه هایی برای حل آنها داشته باشید. اگر مشکلی در کار دارید، سعی کنید با مدیر خود صحبت کنید. اگر با بچه ها یا همسرتان اختلاف دارید، اقدام به حل آن کنید.

اجتناب از عوامل استرس زا. سعی کنید از رخ دادن آنها جلوگیری کنید.

زمانی را برای استراحت و انجام فعالیتهایی که لذت می برید بگذارید. هر روز وقتی را برای فعالیت های لذت بخش و سرگرم کننده در برنامه خود بگذارید.

علاوه بر موارد گفته شده، داشتن خواب کامل و آرام، انجام یوگا و مدیتیشن، خوردن شکلات تلخ، عدم مصرف نوشیدنی های الکلی، مصرف مکمل های طبیعی کاهنده فشار خون و اندازه گیری منظم فشار خون در خانه و مراجعه مرتب به پزشک می توانند در کاهش و کنترل فشار خون بالا مفید واقع شوند.

کمی کمتر کار کنید

بر اساس مطالعه ای که در دانشگاه ایروین Irvine کالیفرنیا روی 24205 نفر انجام شد، کار کردن بیش از 41 ساعت در هفته احتمال خطر بالا رفتن فشار خون را تا 15 درصد افزایش می دهد. به گفته دکتر هایو یانگ Haiou Yang سرپرست تحقیق، انجام دادن اضافه کاری، ورزش کردن و عادات غذایی سالم را سخت می کند. زندگی امروزه زود بیدار شدن را سخت کرده ولی سعی کنید ساعت را کوک کرده سحر خیز باشید تا زمان کافی برای درست کردن یک صبحانه سالم و رفتن به باشگاه را داشته باشید – هرچه بیشتر این روند را ادامه دهید فشار خونتان بیشتر کاهش پیدا می کند. یک پیام روی کامپیوترتان فعال کنید تا ساعت تعطیل کردن کار و بازگشت به خانه را به شما یادآوری نماید.

آرامش با موسیقی

به گفته محققان دانشگاه فلورانس Florence در ایتالیا، آهنگ های مناسب می توانند به کاهش فشار خون کمک کنند. آن ها از 28 بزرگسال که داروی فشار خون بالا مصرف کرده بوندن خواستند که به یک موزیک آرام بخش کلاسیک classical، سلتیک Celtic(موسیقی اسکاتلندی) یا هندی به مدت 30 دقیقه در روزگوش داده و به آرامی نفس بکشند. بعد از یک هفته شرکت کنندگان با کاهش 3.2 درجه ای فشار خون سیستولیک روبرو بودند و بعد از یک ماه این کاهش فشار خون به 4.4 درجه رسید.

به دنبال درمان خر و پف تان باشید

وقت آن رسیده که شکایت شریک زندگیتان در مورد خر و پف را مورد توجه قرار دهید. خر و پف با صدای بلند یکی از علایم اصلی آپنه خواب (OSA) obstructive sleep apnea است. محققان دانشگاه آلاباما Alabama متوجه شدند تعداد زیادی از افرادی که مبتلا به آپنه خواب هستند سطح آلدوسترون aldosterone (هورمونی که می تواند فشار خون را افزایش دهد) خونشان هم بالا بوده است. در حقیقت تخمین زده شده که نیمی از افراد مبتلا به آپنه خواب دارای فشار خون بالا هستند.

اگر در معرض آپنه خواب هستید ممکن است با اختلالات قطع تنفس در خواب که برای زندگیتان خطرساز است هم روبرو شوید. به علاوه خر و پف بلند، خستگی روزانه را افزایش داده و سردرد صبحگاهی هم یکی دیگر از نشانه های آپنه خواب است. اگر فشار خونتان بالاست از پزشکتان بخواهید بررسی کند آیا علت آن آپنه خواب است یا خیر. با درمان آپنه خواب سطح آلدسترون خون کاهش پیدا کرده و فشار خون کمتر می شود.

سویا بخورید

مطالعه ای که در مجله Circulation، مجله انجمن قلب آمریکا، منتشر شد برای اولین بار نشان داد که جایگزینی برخی کربوهیدرات های تصفیه شده در رژیم غذایی به منظور کاهش فشار خون با خوراکی های غنی از پروتئین شیر یا سویا مثل لبنیات کم چرب، در صورت ابتلا به فشار خون بالا می تواند باعث کاهش فشار خون شود.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت علوم پزشکی گیلان
سایت دکتر سلام