فشارخون بالا یکی از مهم‌ترین و شایع ترین بیماری‌های غیر واگیردار است که در طی چند دهه اخیر، شیوع آن در جوامع در حال توسعه افزایش چشم گیری یافته است. فشار خون بالا معمولا طی چندین سال پیشرفت می کند. معمولا، هیچ نشانه ای را متوجه نمی شوید؛ اما حتی بدون علائم، فشار خون بالا می تواند به رگ های خونی و اندام های شما، به ویژه مغز، قلب، چشم و کلیه آسیب برساند. به طوری که حدود ۲۰% از جمعیت بالغین ایران و بسیاری از کشورهای جهان به این بیماری مبتلا هستند. تحقیقات نشان داده است که تنها ۷۰% از بیماران مبتلا به فشارخون از بیماری خود مطلع هستند و از این تعداد فقط ۵۰% تحت درمان بوده و ۲۵% فشارخون کنترل شده دارند.

قلب و فشار خون

قلب یک تلمبه عضلانی است که خون را در داخل بدن ما به گردش در می‌آورد. خون از طریق شریان‌ها به عضلات و اندام های ما پمپ می‌شود. قلب انسان متشکل از دو پمپ است: قلب راست که خون را از اعضای محیطی دریافت می‌کند و به ریه‌ها پمپ می‌کند و قلب چپ که خون اکسیژنه را از ریه‌ها می‌گیرد و مجددا آن را به اعضای محیطی پمپ می‌کند.

هر پمپ از یک دهلیز و یک بطن تشکیل شده است. دهلیزها نقش پمپ زمینه ساز را دارند که بطن‌ها را پر از خون می‌کنند. بطن‌ها منقبض می‌شوند و فشار زیادی بر خون وارد می‌کنند که آن را در دستگاه گردش خون پیش می‌راند. پمپ‌ها از طریق تولید فشار کار می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، تولید فشار بیش از حد، باعث وارد آمدن فشار به خود قلب و عروق می‌شود. این حالت می‌تواند باعث نارسایی قلبی و یا پاره شدن یکی از سرخرگ‌ها شود.

فشار و نیرویی که قلب برای پمپ خون در داخل بدن به گردش در می‌آورد و مقدار مقاومت در مقابل جریان خون در شریان‌ها، دو عامل تعیین‌کننده فشار خون هستند. موج فشاری که با هر ضربان قلب در طول شریان ها انتقال می‌یابد به صورت نبض لمس می‌شود. میزان فشار خون، با دو عدد مشخص می‌شود. فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) نشان‌دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام انقباض قلب است و فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) نشان‌دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام آزاد شدن عضلات قلب (بین هر ضربان قلب) است که وابسته به انقباض و شل شدن ماهیچه قلب بین ضربان‌ها می‌باشند. در حالت استراحت، فشار خون طبیعیِ سیستولی (حداکثر فشار خون) بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون طبیعی دیاستولی (حداقل فشار خون) بین ۶۰ تا ۹۰ میلی‌متر جیوه است.

فشار خون بالا چیست؟

فشار خون بالا یا پرفشاری خون (به انگلیسی: Hypertension) که گاهی به آن پرفشاری شریانی گفته می‌شود، یک وضعیت شایع است که در آن فشار خون در شریان‌ها بالا می‌رود. به دنبال این افزایش فشار، قلب باید برای حفظ گردش خون در رگ‌های خونی شدیدتر از حالت طبیعی فعالیت می کند.

چه مقدار فشار خون را فشار خون بالا می نامند؟

با افزایش سن، به دلیل کاهش خاصیت ارتجاعی شریان ها، احتمال ابتلا به فشار خون بالا بیشتر می شود. در صورتی که فشار خون بطور مزمن برابر یا بیش از ۱۴۰ بر روی ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد، فرد از فشار خون بالا رنج می‌برد. نزدیک به ۵۰ درصد از مبتلایان به فشار خون از بیماری خود مطلع نیستند و بسیاری از بیماران به صورت تصادفی از فشار خون خود با خبر می‌شوند. درصد زیادی از بیماران مبتلا به فشار خون، بیماری خود را کنترل نمی‌کنند.

علائم فشار خون بالا چیست؟

پرفشاری خون به ندرت علائمی از خود نشان می‌دهد و تشخیص آن معمولاً از طریق آزمایش، یا در حین درمان یک بیماری دیگر صورت می‌گیرد. اکثر افراد مبتلا به فشار خون بالا علائم و نشانه های خاصی را ندارند و شامل علائم زیر می‌باشد.

• سردرد
• تنگی نفس
• خونریزی بینی
• سوزش
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• تاری دید

تشخیص فشار خون بالا

اصلی ترین آزمایش برای تشخیص فشار خون بالا شامل اندازه گیری مقدار فشار خون بیمار است. اندازه گیری مقدار فشار خون بیمار با استفاده از مانومتر یا فشار سنج انجام می شود. لازم است مقدار فشار خون بیمار به طور مرتب در بازه زمانی مشخص مثلا یک ماهه اندازه گیری و ثبت شود تا ملاک تشخیص بیماری باشد. زمانی که تشخیص پرفشاری خون قطعی شد، پزشکان سعی می‌کنند تا دلیل بروز این بیماری را بر اساس عوامل خطر و علائم دیگر (در صورت وجود) شناسایی کنند.

تشخیص فشار خون بالا به سادگی اندازه گرفتن فشار خون است. بیشتر مطب ها فشار خون را به عنوان بخشی از ویزیت معمول چک می کنند. اگر در مراجعه بعدی فشار خون شما اندازه گیری نشد، درخواست اندازه گیری آن را مطرح کنید.

در صورتی که فشار خون شما بالا باشد، ممکن است پزشک بخواهد برای چند روز یا چند هفته، چندین بار آن را اندازه گیری کنید. به ندرت اتفاق می افتد که دکتر پس از تنها یک خوانش تشخیص را بر فشار خون بالا بگذارد. پزشک نیازمند مشاهده شواهدی حاکی از یک مشکل پایدار است. فشار خون بالا در آن زمان می تواند ناشی از محیط باشد، مثلا استرس حضور در مطب پزشک می تواند در افزایش فشار خون نقش داشته باشد. همچنین سطح فشار خون در طول روز تغییر می کند.

در صورت بالا بودن فشار خون، احتمالاً پزشک آزمایشات بیشتری را برای رد بیماری های زمینه ای انجام خواهد داد. این آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:

* آزمایش ادرار
* غربالگری کلسترول و سایر آزمایش های خون
* تست فعالیت الکتریکی قلب با الکتروکاردیوگرام (EKG ، که گاهی به آن ECG گفته می شود)
* سونوگرافی قلب یا کلیه ها

این آزمایشات می تواند به پزشک در تشخیص مشکلات ثانویه ناشی از فشار خون بالا کمک کند. علاوه بر این آن ها می توانند اثرات ناشی از افزایش فشار خون بر اندام ها را بررسی کنند.

در این مدت ممکن است پزشک درمان پرفشاری را شروع کند. درمان زودهنگام ممکن است خطر آسیب پایدار را کاهش دهد.

در رابطه با درمان بیماری فشار خون شما باید به فوق تخصص کلیه و فشار خون مراجعه کنید.

چه چیزی باعث فشار خون بالا می شود؟

فشار خون بالا در دو گروه فشارخون اولیه و فشار خون ثانویه طبقه‌بندی می‌شود.

فشار خون اولیه
پرفشاری خون اولیه که فشار خون اساسی نیز نامیده می شود، این نوع پرفشاری خون در طول زمان با هیچ علت قابل شناسایی ایجاد می شود. اکثر مردم این نوع فشار خون بالا را دارند.

عوامل زیادی در بروز این اختلال عروقی نقش دارند، با این حال در ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد نمی توان علت اصلی این بیماری را تشخیص داد.

ترکیبی از این عوامل زیر ممکن است باعث این بیماری گردد. این عوامل عبارتند از:
* سیگار کشیدن
* داشتن اضافه وزن یا چاقی
* کمبود فعالیت بدنی
* استفاده بیش از حد نمک در رژیم غذایی
* مصرف بیش از حد الکل (بیش از ۱ تا ۲ نوشیدنی در روز)
* افزایش سن
* ژنتیک
* سابقه خانوادگی فشار خون بالا
* بیماری مزمن کلیوی
* نارسایی کلیوی و اختلالات تیروئید

فشارخون ثانویه
فشارخون ثانویه اغلب ناگهانی و به سرعت اتفاق می افتد و می تواند شدیدتر از فشار خون اولیه باشد. اغلب فشار خون ثانویه از یک دلیل قابل تشخیص ناشی می‌شود.

شرایط متعددی که ممکن است موجب فشار خون ثانویه شود عبارتند از:
* بیماری کلیوی
* نقص مادرزادی قلب
* مشکلات تیروئیدی
* عوارض جانبی داروها
* استفاده از مواد مخدر غیر قانونی
* سوء مصرف الکل یا مصرف مزمن
* مشکلات غدد آدرنال
* تومورهای خاص غدد درون ریز

عوارض فشار خون بالا

فشار بیش از حد بر روی دیواره های شریانی که ناشی از فشار خون بالا است، می تواند به رگ های خونی و همچنین اندام های بدن شما آسیب برساند.

فشار خون کنترل نشده می تواند منجر به:
حمله قلبی یا سکته مغزی: فشار خون بالا می تواند باعث سخت شدن و ضخیم شدن شریان ها (آترواسکلروز) شود که می‌تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر عوارض شود.

آنوریسم یا رگ‌برآمدگی: افزایش فشار خون می تواند رگ های خونی شما را تضعیف کرده و متورم کند، که باعث آنوریسم می شود.

نارسایی قلبی: برای پمپ کردن خون در برابر فشار بالاتر در عروق، ماهیچه قلب ضخیم می‌شود. ضخیم شدن ماهیچه قلب می تواند مشکلاتی را برای پمپ خون کافی را ایجاد کند که در نهایت منجر به نارسایی قلبی می‌شود.

رگهای خونی را در کلیه های شما کم می کند: می تواند عملکرد طبیعی کلیه را تحت تاثیر قرار دهد.

ضخیم یا پاره شدن رگ های خونی در چشم: فشار خون بالا می تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.

سندرم متابولیک: این سندرم مجموعه ای از اختلالات متابولیسم بدن از جمله افزایش دور کمر ، تری گلیسیرید بالا، افزایش کلسترول LDL با چگالی بالا (HDL)، سطوح انسولین بالا باشد. این شرایط باعث افزایش احتمال ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته در شما می‌شود.

اختلال در حافظه یا فهمیدن: فشار خون بالا کنترل نشده ممکن است بر توانایی شما در فکر کردن، یادآوری و یادگیری تأثیر بگذارد. مشکل در حافظه و درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا بیشتر است.

عوامل خطر و موثر در بیماری فشار خون

1- سن؛
هر چه سن شما بالاتر باشد خطر ابتلا به فشارخون بیشتر است.
خطر ابتلا به فشارخون در افراد مسن

2- تاریخ خانوادگی (وراثت)
اگر شما در افراد خانواده نزدیک، پرفشاری خون دارید احتمال وجود آن به میزان قابل توجهی در شما بیشتر است.

3- دما:
یک مطالعه که درآن 8801 شرکت کننده بالای 65 سال حضور داشتند و تحت نظارت بودند، دریافتند که مقادیر فشار خون سیستولیک ودیاستولیک در طول سال های مختلف و توزیع دمای هوای فصلی متفاوت است.

که وقتی هوا گرم تر است فشار خون پایین می آید وقتی هوا سردتر است فشار خون بالا می آید.

4- زمینه قومی:
شواهد نشان می دهد که افراد مبتلا به سرخجه آفریقایی یا جنوب آسیا در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند در مقایسه با افرادی که عمدتاً قفقاز یا آمریکایی های آمریکایی(بومیان آمریکا) هستند.

5 - چاقی و اضافه وزن؛
این افراد نسبت به کسانی که وزن طبیعی دارند، بیشتر در معرض فشار خون بالا قرار میگیرند.
چاق ها در معرض ابتلا به فشارخون بالا

6 - برخی از جنبه های جنسیتی
به طور کلی فشار خون بالا در مردان بالغ بیشتر از زنان بالغ است که با این حال پس از 60 سالگی هر دو جنس به طور مساوی نسبت به این بیماری حساس هستند.

7 - فیزیکی
عدم فعالیت، فقدان ورزش و همچنین داشتن یک زندگی بی حرکت وبی تحرک باعث افزایش فشار خون میشود.

8- سیگار کشیدن
سیگار کشیدن باعث عروق خونی و منجر به فشار خون بالا می شود. سیگار همچنین مقدار اکسیژن خون را کاهش می دهد بنابراین ضربان قلب برای جبران این کاهش افزایش می یابد در نتیجه فشار خون بالا می رود.

با سیگار کشیدن به پیشواز بیماری فشارخون نروید !

9 - مصرف الکل
به گفته محققان افرادی که به صورت مرتب الکل مصرف می کنند فشار خون سیستولیک بالاتری نسبت به مابقی افراد دارند.

10 - مصرف زیاد نمک
طبق گزارشات محققان جوامعی که مردم آن کمتر نمک می خورند فشار خون پایین تری نسبت به کسانی دارند که نمک زیادی استفاده می کنند.

بالا رفتن فشارخون با مصرف زیاد نمک

رژیم غذایی با چربی بالا و تاثیرات آن در فشارخون

بسیاری از متخصصان سلامت می گویند که رژیم غذایی با چربی بالا باعث افزایش فشار خون میشود.

با این حال اکثر متخصصین تغذیه بر این نکته تاکید دارند که مشکل ،خود چربی نیست. مشکل نوع چربی میباشد

چربی های گیاهی مانند آووکادو آجیل روغن زیتون روغن امگا برای شما مفید هستند.

اما چربی های اشباع شده که در غذاهای حیوانی و همچنین چربی های ترانس رایج هستند برای شما بد است.

11- استرس ذهنی
مطالعات مختلف شواهد قانع کننده ای را ارائه داده اند، مبنی بر اینکه استرس ذهنی به ویژه در طولانی مدت تاثیر جدی بر میزان فشارخون می گذارد.

12 - دیابت
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در معرض خطر ابتلا به فشارخون بالا به علت قند خون بالا هستند.

و همچنین احتمال بروز اضافه وزن و چاقی بیماری های قلبی عروقی نیز در آنها وجود دارد.

افراد دیابتی در خطر ابتلا به فشارخون

13 - پسوریازیس
با مطالعه ای که برروی 78000 زن به مدت 14 سال انجام شد دریافتند که داشتن پسوریازیس به علت افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا و دیابت مرتبط است این یک وضعیت سیستم ایمنی است که بر روی پوست ظاهر می شود و به صورت ضخیم در می آید.

14 - بارداری
زنان باردار خطر ابتلا به فشار خون بیشتری دارند این شایع ترین مشکل پزشکی است که در دوران بارداری رخ میدهد و دو تا سه درصد از همه حاملگی ها را پیچیده می کند.

برخی از داروهای مورد استفاده در درمان پرفشاری خون عبارتند از:

مسدود کننده های بتا
مسدود کننده های بتا باعث می شوند قلب کندتر و با نیروی کمتری کار کند. این امر با کاهش میزان خونی که در هر تپش از طریق شریان ها پمپ می شود، فشار خون را کاهش می دهد. علاوه بر این، این داروها برخی از هورمون های بدن را که می تواند موجب افزایش فشار خون شوند را مسدود می کنند.

دیورتیک ها
سطح بالای سدیم و مایع اضافی در بدن می تواند موجب افزایش فشار خون شود. دیورتیک ها، که به آن ها قرص آب نیز گفته می شود، به کلیه ها کمک می کنند تا سدیم اضافی را از بدن دفع کنند. با دفع سدیم، مایع اضافی جریان خون به ادرار منتقل شده و این امر به پایین آمدن فشار خون کمک می کند.

مهار کننده های ACE
آنژیوتانسین ماده شیمیایی است که باعث انقباض و باریک شدن عروق خونی و دیواره شریان ها می شود. مهارکننده های ACE (آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین) مانع تولید بیشتر این ماده شیمیایی در بدن می شوند. این امر به شل شدن عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می کند.

مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین-۲ (ARBها)
در حالی که مهار کننده های ACE موجب مهار شدن سنتز آنژیوتانسین می شوند، ARB ها مانع از اتصال آنژیوتانسین به گیرنده ی خود می شوند. بدون این ماده شیمیایی، عروق خونی منقبض نمی شوند. این امر در شل شدن عروق و کاهش فشار خون مؤثر است.

مسدود کننده های کانال کلسیم
این داروها مانع از ورود مقداری از کلسیم به داخل سلول های عضلانی قلب می شوند. این فرایند منجر به کاهش نیروی ضربان قلب، و کاهش فشار خون می شود. این داروها عروق خونی را نیز تحت تأثیر قرار می دهند و موجب شل شدن آن ها و کاهش بشتر فشار خون می شوند.

آگونیست های آلفا -۲
این نوع دارو پالس های عصبی که موجب انقباض عروق خونی می شوند را تغییر می دهد. این امر به شل شدن عروق خونی کمک می کند و متعاقباً فشار خون را کاهش می دهد.

درمان فشار خون بالا

دانستن نوع پرفشاری شما و علل ایجاد آن به پزشک شما کمک می کند که بهترین درمان را برای شما تجویز کند. در مراحل اورژانسی که نیاز است تا فشار خون بیمار حداکثر طی یک ساعت کاهش پیدا کند از داروهای تزریقی و یا با جذب سریع استفاده می شود. شاخص‌هایی که کل افراد مبتلا به پرفشاری خون را مورد توجه قرار می‌دهند مستلزم کاهش عواقب فشار خون بالا و کاهش نیاز به درمان با داروهای ضد پرفشاری خون می‌باشند. تغییر سبک زندگی برای کاهش فشار خون، پیش از شروع درمان دارویی توصیه می‌شود.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت نمناک
سایت درمانکده