نامگذاری سوره محمد
ذکر نام محمد(صلی الله علیه و آله) در آیه دوم را دلیل نامگذاری این سوره به نام محمد دانسته‌اند.نام دیگر این سوره قتال است؛ چراکه در بیشتر آیات آن به مسئله جهاد پرداخته است.
این سوره را «الذین کفروا» نیز می‌نامند؛ چراکه با همین عبارت آغاز می‌شود.
محل و ترتیب نزول
سوره محمد جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول، نود و پنجمین سوره‌ای است که بر پیامبر(صلی الله علیه و آله)) نازل شده است.این سوره در چینش کنونی مُصحَف، چهل و هفتمین سوره است و در جزء ۲۶ قرآن جای دارد.
تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره محمد ۳۸ آیه، ۵۴۲ کلمه و ۲۴۲۴ حرف دارد و به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مَثانی است و کمتر از یک حزب است..jpg "سوره محمد")
آیات مشهور
آیات مشهور این سوره شامل:آیه نصرت الهی (۷)
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن تَنصُرُ‌وا اللَّـهَ یَنصُرْ‌کُمْ وَیُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ﴿۷﴾»(ترجمه: اى کسانى که ایمان آورده‌اید، اگر خدا را یارى کنید یاریتان مى‌کند و گامهایتان را استوار مى‌دارد.)
این آیه، برای تشویق مؤمنان به مبارزه با دشمنان است. بر اساس برخی تفاسیر شیعی، تکیه بر مسأله ایمان در این آیه، اشاره به این است که یکى از نشانه‌هاى ایمان راستین، پیکار با دشمنان حق است و تعبیر به یارى کردن خدا به وضوح به معنى یارى کردن آئین اوست. چنانکه در این تفاسیر آمده، یارى کردن پیامبر خدا، شریعت و تعلیمات او، و همینطور در بعضى دیگر از آیات قرآن (سوره حشر آیه ۸) یارى کردن خدا و رسولش، در کنار یکدیگر قرار داده شده است.
در نهج‌البلاغه از امام علی(علیه السلام) نقل شده: اگر خدا را یارى کنید، خداوند شما را یارى مى‌کند و گام‌هاى شما را استوار مى‌سازد، خداوند از روى خوارى و ناچارى از شما نصرت و یارى نمى‌خواهد، او از شما یارى خواسته در حالى که خود عزیز و حکیم است و سپاهیان آسمان‌ها و زمین به فرمان او هستند. نصرت‌خواهى و استقراض الهى براى آن است که شما را بیازماید و بهترین عامل به نیکى‌ها را مشخص سازد. 1
فضیلت سوره محمد
فضایل این سوره شامل:۱) در امان بودن از شر جن
امام صادق علیه السلام فرموده اند: هر کس سوره محمد را بنویسد و بر گردن آویزد شرّ جنیان از او دفع می‌شود و در خواب و بیداری در امنیت است و اگر هنگام خواب این نوشته را بالای سر خود بگذارند از هر خطر ناگهانی به اذن خدا حفظ می‌شود.۲) در امان بودن از ترس و خطرات
سید بن طاووس از قول امام صادق علیه السلام نقل کرده است: اگر سوره محمد را بنویسند و هنگام جنگ و نزاع به همراه او دارند از خوف و خطر ناشی از ان در امن می‌مانند و در‌های خوبی‌ها برایشان گشوده می‌شود و اگر نوشته سوره محمد را بشویند و از آب حاصل از آن بنوشند برای آرام شدن ترس و اضطراب مفید است...شأن نزول و محتوای سوره محمد
این سوره سی و هشت آیه دارد و در مدینه نازل شده است.نام سوره، برگرفته از آیه دوم آن است که نام پیامبر عزیز اسلام حضرت محمّد صلی الله علیه و آله در آن ذکر شده است.
جنگ و جهاد با دشمنان اسلام، مهم ترین موضوعی است که در این سوره مطرح شده و لذا برخی آن را سوره - قتال - نا امیده اند.
عمده مطالب آن درباره ی مؤمنان و کفّار و مقایسه میان وضع آن دو گروه در دنیا و آخرت و نگاهی به عملکرد منافقانی که در مدینه کارهای تخریبی داشتند، می باشد. به علاوه، مسائلی پیرامون اسارت و آزادی اسرای جنگی، دعوت به انفاق و نهی از مداهنه و سازش نابجا با دشمن در آن مطرح شده است.
در حدیث می خوانیم: هر کس می خواهد حال ما اهل بیت و دشمنان ما را بنگرد، سوره محمّد را تلاوت کند. همچنین روایت شده که پیامبر در نماز مغرب این سوره را می خواندند. 2
.jpg "سوره محمد")
داستان سوره محمد
بحث روایتی (چند روایت در ذیل آیه: (ذلک بانهم کرهوا ما انزل الله) و بعضی آیات گذشته دیگر)در مجمع البیان در ذیل آیه ذلک (بانهم کرهوا ما انزل اللّه)
می گوید: امام ابی جعفر فرمود: یعنی از آنچه که خدا در حق علی علیه السلام نازل کرده کراهت دارند.
و نیز در همان تفسیر است که در ذیل جمله (کمن زین له سو عمله) از بعضی نقل کرده که گفته اند: منظور منافقین هستند. و این مطلب از امام ابی جعفر علیه السلام روایت شده.
مؤلف: احتمال دارد هر دو روایت از باب تطبیق مصداق بر کلی باشد.
و در تفسیر قمی در ذیل جمله (کمن هو خالد فی النار و سقوا ما حمیما فقطع امعاهم) گفته: کسی که در چنین بهشتی قرار دارد، مثل کسی نیست که در چنین آتشی هست، همچنان که دشمن خدا مثل ولی خدا نیست.
بحث روایتی (روایاتی درباره اسیر گرفتن کفار، و شان نزول آیه: (و الذین قتلوا فی سبیل الله...)
در الدر المنثور است که ابن مردویه از علی علیه السلام روایت کرده که گفت: سوره محمد آیه ای است در ما و آیه ای است در بنی امیه.
مؤلف: قمی هم در تفسیر خود از پدرش از بعضی اصحاب امامیه از امام صادق علیه السلام مثل آن را روایت کرده.
و در مجمع البیان در ذیل جمله (فاذا لقیتم الذین کفروا فضرب الرقاب...) گفته: از ائمه هدی علیهم السلام روایت شده که اسیران جنگی دو جورند: گروهی قبل از تمام شدن جنگ دستگیر می شوند با اینکه هنوز تنور جنگ داغ است؛ امام مسلمین در باره آنان اختیار دارد، اگر خواست به قتل می رساند و اگر خواست یک دست و یک پایشان را به طور عکس قطع نموده رهایشان می کند، تا در اثر خونریزی بمیرند ولی نمی تواند بدون عوضی و یا با گرفتن عوض رهایشان کند.
قسم دوم از اسیران آنهایند که بعد از تمام شدن جنگ اسیر می شوند که امام مسلمین در باره آنان اختیار بیشتری دارد، هم می تواند بدون گرفتن فدا آزادشان کند و هم می تواند فدا پولی و یا انسانی بگیرد، و هم می تواند آنها را برده کند، و هم می تواند گردن بزند. و در هر دو حال اگر مسلمان شدند تمامی آن شکنجه ها ساقط شده، حکمشان حکم مسلمین خواهد بود.
مؤلف: کافی هم حدیثی به این معنا از امام صادق علیه السلام روایت کرده.
و در الدر المنثور است که ابن منذر از ابن جریح روایت کرده که در ذیل آیه و (الذین قتلوا فی سبیل اللّه فلن یضل اعمالهم) گفته این آیه در باره کسانی از اصحاب رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نازل شده که در جنگ احد کشته شدند.
مؤلف: خواننده گرامی به یاد دارد که گفتیم آیه عام است، اینک باز می گوییم سیاق استقبال در (سیهدیهم و یصلح بالهم)، تنها با عمومیت سازگار است، نه با شهدائی خاص. پس، از آیه شریفه برمی آید که در صدد بیان یک قاعده کلی است.
این نیز روایت شده که آیه (حتی اذا اثخنتموهم فشدوا الوثاق...) ناسخ آیه (و ما کان لنبی ان یکون له اسری حتی یثخن...) است. و نیز روایت شده که جمله (فاقتلوا المشرکین حیث وجدتموهم) ناسخ آیه (فشدوا الوثاق فاما منا بعد و اما فدا) است. و خواننده محترم در سابق توجه فرموده که اصلا نسخی در کار نیست. 3
پی نوشت:
1.www.fa.wikishia.net
2.www.mizan.news
3.www.ommolketab.ir
