کیست سینه چیست؟

کیست سینه (Breast cysts) اصولا کیسه‌هایی پر شده از مایع داخل سینه هستند، که معمولاً خوش خیم و غیر سرطانی هستند. گاهی تنها یک عدد از این کیست‌ها تشکیل می‌شود و گاهی هم تعداد زیادی از آن‌ها فرد را درگیر می‌کند و امکان تشکیل آن‌ها در یکی از سینه‌ها و یا حتی هر دو سینه وجود دارد.

این کیست‌ها برآمدگی‌ها و یا توده‌هایی گرد و یا بیضی شکل با زوایای مشخص است و گاهی به شکل یک دانه انگور و یا بادکنک پر از آب و نرم احساس می‌شود. اما در برخی از موارد کیست سینه با قوام سخت است.

این عارضه در زنان پیش از سن یائسگی، یعنی بین سی و پنج تا پنجاه سالگی بسیار رایج است. اما از طرفی دیگر همه‌ی زنان در همه‌ی گروه‌های سنی می‌توانند به این مشکل دچار شوند. همچنین پس از یائسگی در زنانی که هورمون درمانی انجام می‌دهند هم امکان رخداد کیست سینه وجود دارد.

علائم کیست سینه چیست؟

کیست سینه ممکن است در یک و یا هر دو سینه یافت شود و علائم و نشانه‌های آن عبارتند از:

* یک توده و یا برآمدگی نرم و گرد یا بیضوی با زوایای مشخص که به راحتی حرکت می‌کند‌. این توده‌ها در بسیاری از اوقات خوش خیم هستند.

* ترشحات نوک سینه که ممکن است شفاف، زرد رنگ، قهوه‌ای رنگ و یا کدر باشد.

* درد سینه و یا تحریک پذیر بودن در اطراف ناحیه‌ای که توده در آن تشکیل شده است.

* افزایش سایز و اندازه کیست و زیاد شدن شدت تحریک پذیری سینه درست پس از خونریزی ماهیانه

داشتن کیست سینه، خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش نخواهد داد. اما داشتن کیست، پیدا کردن توده‌های جدید و یا هر گونه تغییری که نیاز به ارزیابی پزشک دارد را سخت خواهد کرد. با حالت طبیعی سینه‌ها آشنا شوید، این کار کمک می‌کند تا در صورت وجود هر گونه حالت غیر طبیعی به سرعت متوجه شده و آن را برطرف کنید.

علل شایع کیست سینه

هر کدام از سینه‌ها از لب‌های بافت غده‌ای تشکیل شده‌اند. این لب‌ها مانند گل‌برگ‌های یک گل در کنار هم قرار گرفته اند. هر لب به اجزای کوچک‌تری به نام لوبول تقسیم می‌شود که در طی دوران بارداری و شیردهی شیر تولید می‌کنند.

بافت حمایت کننده که باعث ایجاد شکل سینه می‌شود از بافت چربی و بافت همبند فیبروزی تشکیل شده است‌. کیست سینه در نتیجه جمع شدن آب و مایعات درون غدد سینه به وجود می‌آید.

انواع کیست سینه را بشناسید

کیست‌های سینه بر اساس اندازه تعریف می‌شوند:

* میکروکیست‌ها (Microcysts) بسیار کوچک بوده و تنها بعد از انجام آزمایش‌های تشخیصی تصویربرداری مانند ماموگرافی و سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند.

* ماکروکیست‌ها (Macrocysts) به اندازه کافی بزرگ بوده و بنابراین به راحتی احساس می‌شوند. این کیست‌ها رشد کرده و قطری به اندازه ۲.۵ تا ۵ سانتی‌متر پیدا می‌کنند.

کیست‌های سینه بزرگ به بافت‌های سینه اطراف فشار وارد کرده و باعث ایجاد درد و احساس ناخوشایندی در فرد خواهند شد.

هنوز علت تشکیل کیست سینه برای دانشمندان مشخص نشده است. گاهی علت تشکیل آن‌ها تغییرات هورمونی ناشی از یک چرخه قاعدگی است. برخی شواهد حاکی از این است که ازدیاد استروژن در بدن، که باعث تحریک بافت سینه می‌شود، ممکن است در تشکیل کیست سینه موثر باشد.

برای درمان کیست سینه چه زمان باید به پزشک مراجعه کنیم؟

بافت طبیعی سینه غالباً همراه با توده و گره به نظر می‌رسد. اما اگر احساس کردید که توده‌های جدید سینه حتی بعد از دوره قاعدگی برجا ماندند و یا در صورت رشد توده یا تغییر آن باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد.

آزمایشات و روش‌های تشخیص کیست سینه

بعد از بررسی علائم و سابقه پزشکی، بیمار معاینه شده و در صورت لزوم ماموگرافی و یا سونوگرافی سینه تجویز خواهد شد. بر اساس معاینه بالینی و یا روش‌های تشخیصی عکسبرداری، پزشک تشخیص می‌دهد که چه روش درمانی برای فرد مناسب است.

معاینه سینه

پزشک به صورت فیزیکی، سینه‌ی بیمار را معاینه کرده و آن را از نظر وجود ناهنجاری‌ها و اختلالات غیرطبیعی بررسی می‌کند. معاینه‌ی بالینی بیمار نمی‌تواند نوع توده‌ی یافت شده در سینه را مشخص کند به همین دلیل باید تست دیگری انجام داد.

سونوگرافی سینه

با انجام این روش تشخیصی می‌توان فهمید که کیست سینه پر از مایع است و یا اینکه توده‌ای از جنس جامد است. اگر ناحیه‌ای در سونوگرافی پر از مایع باشد، معمولاً نشانی از حضور کیست سینه است و توده‌های سخت و جامد در سونوگرافی معمولاً نشان‌دهنده‌ی وجود توده‌های غیر سرطانی مانند فیبرو آدنوما (fibroadenoma) هستند. فراموش نکنید که برخی از انواع این توده‌ها سرطانی بوده و باید با دقت بیش‌تری بررسی شوند. معمولاً برای ارزیابی دقیق‌تر این توده‌ها از سینه نمونه برداری می‌شود. اگر برآمدگی و توده سینه به راحتی با لمس دست مشخص باشد، پزشک انجام سونوگرافی را متوقف کرده و آسپیراسیون با سوزن ظریف را انجام خواهد داد.

آسپیرسیون با سوزن ظریف

در جریان انجام روش آسپیراسیون با سوزن ظریف (fine-needle aspiration) یک سوزن نازک و ظریف وارد توده سینه شده و محتویات درون آن را بیرون می‌کشد. برای اینکه سوزن به محل دقیق وارد شود، معمولاً از سونوگرافی کمک گرفته می‌شود.

اگر بعد از بیرون آمدن مایع، توده‌ی سینه هم به صورت کامل برطرف شود، پزشک می‌تواند به سرعت تشخیص درستی در مورد کیست سینه داشته باشد:

اگر مایع خارج شده خونی نبوده و توده درون سینه هم از بین برود، نیازی به انجام آزمایش‌های بیش‌تر نیست

اگر مایع خارج شده خونی بوده و بعد از خارج کردن آن توده درون سینه هم از بین برود، پزشک نمونه را برای بررسی بیش‌تر به آزمایشگاه فرستاده و بیمار را به پزشک متخصص رادیولوژی و یا جراح سینه ارجاع خواهد داد.

اگر مایعی خارج نشود، پزشک دوباره ماموگرافی و یا سونوگرافی تجویز خواهد کرد. اگر بعد از انجام آسپیراسیون مایعی خارج نشود و یا توده سینه از بین نرود، به این معنی است که توده‌ی درون سینه و یا بخشی از آن از مواد جامد تشکیل شده و بنابراین بعد از انجام نمونه برداری با کمک روش آسپیراسیون سوزن ظریف سلول‌های به دست آمده باید به آزمایشگاه فرستاده شوند تا احتمال وجود سلول‌های سرطانی بررسی شود.

درمان کیست سینه

اگر کیست ساده باشد، یعنی پر از مایع بوده و بعد از سونوگرافی و یا آسپیراسیون با سوزن ظریف تشخیص داده شود، نیاز به انجام هیچ‌گونه اقدام درمانی نیست. اما اگر توده در سینه باقی بماند و یا با گذشت زمان تغییر کند، حتماً باید با پزشک مشورت کرد.

آسپیراسیون با سوزن ظریف

از این روش علاوه بر تشخیص برای درمان کیست سینه هم استفاده می‌شود. پزشک در هنگامی که با استفاده از این روش کیست سینه را تشخیص داد، می‌تواند مایعات درون کیست را هم خالی کند‌. به این ترتیب توده و علائم ناشی از آن برطرف خواهد شد.

اما برخی از انواع کیست سینه باید بیش‌تر از یکبار تخلیه شوند. بازگشت کیست و یا تشخیص کیست جدید بسیار رایج است. اگر با گذشت دو یا سه چرخه قاعدگی هنوز کیست سینه پابرجا باشد و یا اینکه به مرور زمان بزرگ‌تر شود، حتماً باید با پزشک مشورت کرد.

استفاده از هورمون

استفاده از قرص‌های ضد بارداری برای تنظیم چرخه قاعدگی ممکن است از بازگشت دوباره کیست‌‌ها جلوگیری کند‌. ولی از آنجایی که مصرف قرص‌های ضد بارداری و یا انجام دیگر روش‌های هورمون درمانی مانند تاموکسیفن (tamoxifen) عوارض جانبی خاص خود را به همراه دارد، تنها برای زنانی که علائم شدیدی دارند، تجویز می‌شود. قطع کردن هورمون درمانی بعد از یائسگی ممکن است از بروز کیست‌های سینه جلوگیری کند.

جراحی

تنها در شرایط خاص و غیر معمول برای درمان کیست سینه از جراحی استفاده می‌شود. اگر کیست‌های سینه ناخوشایند ماه‌های طولانی وجود داشته و یا حاوی مایعاتی با رگه‌های خون در آن بوده و یا سایر علائم هشدار دهنده را داشته باشد، حتماً جراحی برای بیرون آوردن آن انجام خواهد شد.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی کیست سینه

برای به حداقل رساندن احساس ناخوشایند ناشی از وجود کیست سینه، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

* پوشیدن سوتین مناسب: پوشیدن سوتینی که از نظر اندازه و فرم مناسب باشد تا حدود زیادی احساس ناخوشایند ناشی از وجود کیست را کم می‌کند.

* استفاده از کمپرس سرد یا گرم: اگر کیست سینه دردناک باشد استفاده از کمپرس سرد، گرم و یا حتی یخ تا حدود زیادی به کاهش آن کمک می‌کند.

* پرهیز از مصرف کافئین: تاکنون شواهدی مبنی بر ارتباط کافئین و کیست سینه وجود ندارد. با این وجود زنان مبتلا به کیست سینه، زمانی که کافئین را از رژیم غذایی خود حذف کردند، تغییرات قابل توجهی در شدت علائم خود مشاهده کردند. کم کردن مصرف قهوه‌های کافئین دار، نوشیدنی‌های گازدار و مواد غذایی همچون شکلات را در دستور کار قرار داده و اثر آن روی کیست سینه را مشاهده کنید.

* مصرف داروهای مسکن بدون نسخه زیر نظر پزشک: برخی از انواع درد سینه با مصرف استامینوفن (acetaminophen)، یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن (ibuprofen) و یا ناپروکسن (naproxen) کاهش می‌یابد.

هشدار: مصرف هرگونه دارو برای درمان کیست سینه باید با تجویز پزشک صورت بگیرد. از مصرف خودسرانه هر گونه دارو به علت داشتن عوارض گوناگون، پرهیز کنید.

* ماساژ سینه با استفاده از روغن های گیاهی مخصوص

* تغییر رژیم غذایی و خوردن غذاهای سرشار از ویتامین E و امگا

درمان‌های جایگزین برای کیست سینه

روغن گل مغربی (Evening primrose oil) نوعی اسید چرب است که به عنوان مکمل دارویی بدون نسخه از داروخانه‌ها قابل تهیه است. تحقیقات نشان داده است که مصرف این دارو در دوران قاعدگی باعث کم شدن درد سینه‌ی ناشی از کیست سینه خواهد شد. با این همه برای رسیدن به نتیجه ای دقیق‌تر باید تحقیقات بیش‌تری انجام شود.

با وجود اینکه مکانیسم دقیق آن هنوز شناخته نشده، اما برخی از کارشناسان معتقدند که زنانی که از فقر اسید لینولئیک (linoleic acid) رنج می‌برند، به نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی که منجر به درد سینه می‌شود، حساس‌تر هستند. در صورت مصرف هرگونه ویتامین، گیاهان دارویی و دیگر مکمل‌های غذایی به پزشک اطلاع دهید

چه افرادی بیشتر درگیر کیست پستان می شوند؟

کیست سینه ممکن است در همه خانم ها ایجاد شود. زیرا یکی از دلایل ایجاد این کیست وجود هورمون های زنانه است. اما بیشترین رده سنی که این بیماری برای آن ها شایع است، سن بین 30 تا 50 سال است. قرص های ضدبارداری می توانند علائم شما را کاهش دهند و هورمون درمانی می تواند موجب افزایش این علائم شود.

تفاوت کیست سینه با توده

همانطور که بیان شد فیبروکیستیک کیسه های پر از مایع ایجاد شده در سینه های خانم ها است که ممکن است در سایزهای کوچک و بزرگ با ضخامت های متفاوت ایجاد شود. هر کدام از این کیست های ایجاد شده در سینه خانم ها در افراد مختلف از نوع متفاوت است. کیست سینه در هر سنی ممکن است در خانم ها بروز کند اما با شروع دوران یائسگی، این کیست ها به مرور زمان از بین رفته یا دیگر علائمی از خود نشان نخواهند داد.

در مقابل بیماری دیگری که ممکن است در سینه خانم ها به وجود آید تومور و یا توده است که با کیست های سینه تفاوت دارد. تفاوت اصلی این دو بیماری در مدت زمان بروز آن در افراد است. همانطور که بیان شد کیست سینه در دوران یائسگی از بین رفته و یا کمرنگ می شود. اما تومور یا توده در سینه به این صورت نبوده و با تشکیل در سینه، باعث ایجاد تغییر در بافت ها و هورمون استروژن و پروژسترون در طول سیکل قاعدگی می شود. همین تغییرات باعث ایجاد آسیب های جدی به سینه خواهد شد. توده و یا تومور به دو نوع تومور خوش خیم پستان و تومور بدخیم تقسیم می شوند.

آیا کیست سینه در شیردهی اختلال ایجاد می کند؟

در صورتی که سونوگرافی و رادیولوژی ساده بودن کیست ها را تایید کند هیچ خطری متوجه مادر و جنین نمی شود و در بارداری و شیردهی نیز اختلالی ایجاد نمی کند. در این میان ذکر این نکته الزامی است که در دوران بارداری به دلیل افزایش ترشح هورمون های بدن ممکن است اندازه این کیست ها کمی بزرگ تر شود.

البته ممکن است برخی از این کیست ها در قسمت نوک سینه مادر قرار داشته باشد و با مکیدن نوک سینه توسط نوزاد مادر کمی احساس درد داشته باشد. اما جایی برای نگرانی وجود ندارد. مادر در صورت تمایل می تواند توسط یک فوق تخصص پستان و با روش های مخصوص این کیست ها را خالی کند.

آماده شدن برای ملاقات با پزشک

در ابتدا برای ارزیابی اولیه توده‌های جدید و هر گونه تغییری در سینه باید به پزشک عمومی مراجعه کرد. بعد از آن برای بررسی دقیق‌تر، معاینه صحیح سینه و انجام روش‌های تشخیصی تصویربرداری بیمار به متخصص بیماری‌های سینه ارجاع داده می‌شود.

بیمار چه کاری باید انجام دهد؟

ارزیابی اولیه روی سابقه‌ی پزشکی شخص تمرکز دارد. در این جلسه علائم بیمار و ارتباط آن به چرخه قاعدگی و دیگر اطلاعات مرتبط بررسی می‌شود. برای اینکه برای این مرحله آماده باشید، لیست زیر را آماده کنید:

* علائم بیماری خود را یادداشت کنید.

* اطلاعات اصلی پزشکی خود را یادداشت کنید، این مسئله بیماری‌های قبلی فرد و وقایع استرس زایی که به تازگی با آن‌ها رو به رو شده‌اید را هم شامل می‌شود.

* همه‌ی داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی که روزانه مصرف می‌کنید را با پزشک در میان بگذارید

* یکی از اعضای خانواده و یا دوستان را با خود به مطب پزشک ببرید؛ این موضوع در به خاطر سپردن و به یاد آوردن گفته‌های پزشک به بیمار کمک می‌کند.

* سوالاتی که قصد پرسیدن آن‌ها را دارید به دقت یادداشت کنید، این کار به شما کمک می‌کند تا از زمان ملاقات با پزشک حداکثر استفاده را داشته باشید

بهترین سوالاتی که می‌توان با پزشک مطرح کرد، عبارتند از:

چه عواملی باعث بروز علائم شده اند؟
آیا کیست خطر ابتلا به سرطان سینه را بالا می‌برد؟
چه نوع آزمایش‌هایی باید انجام داد؟
چه درمان‌هایی بیش‌ترین تاثیر را دارند؟
چه درمان‌های جایگزینی وجود دارد؟
آیا رژیم و یا محدودیت غذایی خاصی را باید دنبال کرد؟
آیا وبسایت و یا بروشوری وجود دارد که اطلاعات بیش‌تری در مورد کیست سینه در آن عرضه شده باشد؟

اگر به جز موارد مطرح شده، سوال دیگری دارید حتماً آن را با پزشک در میان بگذارید

از پزشک چه انتظاری باید داشت؟

برای پاسخ دادن به سوالات زیر آماده باشید:

چه زمانی برای اولین بار متوجه وجود کیست در سینه شدید؟
آیا تغییری در اندازه کیست یا توده سینه‌ی خود مشاهده کرده‌اید؟
چه علائمی را تا کنون مشاهده کرده‌اید و چه مدت؟
علائم در هر دو سینه دیده می‌شود یا تنها در یکی از آن‌ها؟
آیا علائم به مرور زمان تغییر می‌کنند؟
آیا درد سینه دارید؟ اگر پاسخ مثبت است، این درد تا چه حد شدید است؟
آیا ترشحاتی از نوک سینه مشاهده کرده‌اید؟ این ترشحات در یکی از سینه‌ها دیده می‌شود و یا هر دو سینه؟
آیا چرخه قاعدگی روی کیست سینه اثر می‌گذارد؟ چگونه؟
آخرین بار چه زمانی ماموگرافی انجام دادید؟
آیا از اعضای خانواده کسی به کیست سینه مبتلا بوده است؟
آیا تاکنون کیست سینه، نمونه برداری از سینه و یا سرطان سینه داشته اید؟

سخن پایانی

کیست های شایع زنان شامل کیست سینه و کیست تخمدان به تنهایی نشان دهنده مشکل جدی در بدن زنان نیستند و در بسیاری از موارد بدون نیاز به درمان یا با استفاده از درمان های اولیه کاملاً برطرف می شوند. با این حال، توصیه می شود همه خانم ها حداقل یک بار در سال به پزشک زنان مراجعه کنند تا از نظر ابتلا به بیماری های شایع زنان مورد معاینه قرار گیرد. در سنین بالای چهل سال، این الزام با توجه به احتمال بالای ابتلای زنان به سرطان بالاست ، جدی تر است.

افرادی که در طول زندگی خود به دفعات دچار کیست شده اند، باید در سنین میانسالی تحت نظر پزشک قرار گیرند و غربالگری های لازم سرطان روی آن ها انجام شود.

منبع:
سایت دکتردکتر
سایت دکتر نفیسی
سایت دکتر موسی زاده