علت ها، تشخیص و درمان ناباروری در زنان و مردان

ناباروری مردان و زنان علت‌ها و علائم مختلفی دارد که باید با مراجعه به پزشکان متخصص و با انجام آزمایشات پزشکی تشخیص داده شود.

اگر شما و شریک زندگیتان در حال تلاش برای داشتن یک کودک هستید، تنها نیستید. ۱۰تا ۱۵ درصد از زوجین در جهان نابارور هستند. ناباروری به عنوان عدم توانایی بارداری، به رغم داشتن رابطه جنسی مکرر و بدون استفاده از هر گونه وسیله جلوگیری از بارداری حداقل یک سال تعریف شده است.

علت ناباروری ممکن است به یکی از زوجین یا ترکیبی از عوامل که در حاملگی دخالت دارند، مربوط شود. خوشبختانه، بسیاری از درمان‌های ایمن و مؤثر وجود دارد که شانس بارداری را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند.

چه سنی برای باروری مناسب تر است

بهترین زمان بارداری قبل از ۳۰ سالگی اسـت. قدرت باروری با افزایش سن تدریجاً کـاهش می‌یابد. بالا بـودن سن بیمار و طول مدت نازائی، احتمال درمان موفقیت آمیز را کمتر می‌کند.

چه زمانی برای بررسی توان باروری زوجین مناسب است

در خانم‌های زیر ۳۵ سال در صورتی که بارداری یک سال پـس از مقاربت حفاظت نشده اتفاق نیفتد توصیه می‌شود که زوجین بـه پزشک مراجعه کنند. چنانچه خـانمی در سـنین ۳۵ تـا ۳۹ سـال باشد بهتر است در صورت عدم بارداری پس از ۶ ماه و در خانم‌های متأهل بالای ۴۰ سال لازم است زوجین بلافاصله پـس از ازدواج برای ارزیابی توان باروری به پزشک مراجعه کنند.

علائم ناباروری

علائم اصلی نازایی رخ ندادن حاملگی است. ممکن است علائم واضح دیگر وجود نداشته باشد. گاهی اوقات یک زن نابارور ممکن است دوره‌های قاعدگی نامنظم یا غیرواقعی داشته باشد. به ندرت، یک مرد نابارور ممکن است علائمی از مشکلات هورمونی مانند تغییرات در رشد مو یا عملکرد جنسی داشته باشد. اکثر زوج‌ها نابارور در نهایت با درمان یا بدون درمان مشخص می‌شوند.

چه وقت به دکتر مراجعه باید کرد؟

شما احتمالاً نیازی به دیدن یک دکتر در مورد ناباروری ندارید مگر اینکه علیرغم تلاش منظم برای حداقل یک سال هنوز حاملگی رخ نداده باشد.

علت ناباروری در زوجین

علت ناباروری می‌تواند به یک یا هر دو طرف برگردد. به طور کلی:

* در حدود یک سوم موارد علت ناباروری مشکل در مرد وجود دارد.
* در حدود یک سوم موارد، علت ناباروری مشکل در زن وجود دارد.
* در موارد باقی مانده، مسائل مربوط به هر دو مرد و زن وجود دارد، یا هیچ علت قابل شناسایی برای ناباروری وجود ندارد.

علت ناباروری در مردان

علل و عواملی که علت ناباروری در مردان می‌شود ممکن است شامل موارد زیر باشد:

* تولید یا عملکرد غیر طبیعی اسپرم به علت کم تحرک، نقص ژنتیکی، مشکلات بهداشتی مانند دیابت یا عفونت‌هایی مانند کلامیدیا، گونوره، اوریون یا اچ آی وی. رگ های بزرگ در بیضه ها (واریکوسل) همچنین می‌توانند کیفیت اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند.

* مشکلات تحویل اسپرم به علت مشکلات جنسی مانند انزال زودرس؛ برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک؛ مشکلات ساختاری مانند انسداد در بیضه؛ یا آسیب یا آسیب به اندام‌های تولید مثل. مردانی که دارای تورم در بیضه و یا بیضه‌های کوچک می‌باشند.

* قرار گرفتن بیش از حد در مقابل عوامل محیطی خاص مانند آفت‌کش‌ها و سایر مواد شیمیایی و اشعه. سیگار کشیدن، مصرف الکل، ماری جوانا یا مصرف داروهای خاص می‌تواند بر باروری تأثیر بگذارد. قرار گرفتن در معرض حرارت مکررمی‌تواند درجه حرارت بدن را افزایش دهد و ممکن است تولید اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد.

* آسیب‌های مربوط به سرطان و درمان آن، از جمله اشعه یا شیمی درمانی. درمان سرطان می‌تواند تولید اسپرم را مختل کند.

* کسانی که سابقه‌ی مشکلات ناباروری در خانواده و نزدیکان خود را دارند.

روش های تشخیص ناباروری آقایان

ناباروری در مردان تحت عنوان بخشی از یک معاینه فیزیکی کامل بررسی می‌گردد.پزشک معالج شما می‌تواند از یک یا چندین آزمایش ذیل برای ارزیابی باروری استفاده نماید:

* تجزیه و تحلیل اسپرم برای انتخاب تعداد و کیفیت اسپرم
* آزمایش خون برای بررسی عفونت ها یا مشکلات هورمونی.
* کشت مایع منی مرد برای بررسی عفونت ها
* معاینه فیزیکی اسکروتوم (کیسه بیضه)، آلت تناسلی و پروستات
* قابل ذکر است که بررسی اسپرم مهم‌ترین قسمت آزمایش باروری مردان است .

آشنایی با روش های پیشگیری از ناباروری مردان

به طور تقریب هیچ راهی برای جلوگیری از ناباروری مردان ناشی از مشکلات ژنتیکی یا بیماری وجود ندارد. درحال حاضر، اقداماتی وجود دارد که مردان می‌توانند برای کاهش احتمال ناباروری انجام دهند، که مشتمل بر:

* اجتناب و دوری از مقاربت های جنسی خطرناک
* اجتناب از مصرف دخانیات و مخدر
* دوری و اجتناب از قرارگرفتن در معرض اشعه ها و مواد سمی
* پرهیز از مصرف مکرر مشروبات الکلی
* رعایت کردن بهداشت فردی
* اجتناب از حمام های طولانی و گرم، و یا سونا
* استفاده از لباس زیر و شلوار مناسب
* پرهیز و اجتناب از مصرف داروهای غیرمجاز
* ورزش منظم و تغذیه سالم

راهکارها و روش های درمان ناباروری مردان

روش های مختلفی برای درمان ناباروری مردان وجود دارد. این روش ها متناسب با علت ناباروری و سن مشخص می‌شوند. به خاطر داشته باشید راهکارهای درمانی در سنین پایین تر نتایج مناسب و ایده آل تری را به ارمغان می‌آورند. ناباروری در مردان با شیوه‌هایی از قبیل استفاده از داروهای خاص، جراحی و بازیابی اسپرم قابل درمان می باشد، به صورتی که‌ این روش‌ها سبب افزایش تعداد اسپرم، بالا بردن کیفیت تولید اسپرم و در آخردستیابی به یک زمان بارداری موفق می گردند.در ذیل روش های مختلف درمان ناباروری مردان را شرح داده ایم:

دارودرمانی

در اکثر موردها دارو درمانی به مقصود تحریک تخمک گذاری و انتقال راحت تر اسپرم توسط کتتر به داخل حفره ی رحمی، صورت می‌گیرد.

روش درمان IUI

در حالتی که اسپرم های مرد کم تحرک باشند می توان از روش ایمن IUI استفاده نمود. به نحوی که در‌این روش اسپرم های مرد با استفاده از تجهیزات اختصاصی تهیه و به داخل رحم زن منتقل می شوند.کم تحرکی اسپرم مانع از رسیدن به موقع آن به تخمک و در نهایت منجربه ناباروری مردان می گردد.

روش درمان IVF

در روش درمان IVF درصد موفقیت بالاست. زیرا در‌این روش پزشک معالج متخصص، تخمک های زن را با تکنیک های جراحی از تخمدان ها جدا می سازد و آن‌ها‌را در محیط آزمایشگاهی با اسپرم تهیه شده از مرد، ترکیب می نماید.پس از اینکه لقاح بین تخمک و اسپرم شکل گرفت، جنین شکل گرفته با به کارگیری از تجهیزات پزشکی به رحم زن منتقل خواهد شد.

روش درمان ICSI

در شرایطی که مشکل ناباروری مردان باشد می توان از روشی به نام روش درمان ICSI ،استفاده کرد و از تزریق اسپرم به رحم یا روش ICSI مشکل ناباروری را درمان کرد.

اهدای اسپرم

اهدای اسپرم نیز یکی‌از تکنیک های نوین در عرصه ی درمان ناباروری محسوب می شود. معمولا خانواده هایی که بیشتر از مسائل ژنتیکی به بچه دار شدن اهمیت می‌دهند، از این روش درمانی استفاده می نمایند.

علت ناباروری در زنان

علت ناباروری در زنان ممکن است عبارت‌اند از:

* اختلالات تخمک گذاری که بر انتشار تخم مرغ از تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارد. این شامل اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک است.

هیپرپرولاکتینمی، یک بیماری که در آن شما پرولاکتین بیش از حد دارید – هورمونی است که باعث تولید شیر مادر می‌شود – همچنین ممکن است در تخمک گذاری دخالت کند.

* اختلال هورمون تیروئید، پر کاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) و یا کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) می‌تواند بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارد و باعث ناباروری شود. سایر علل اساسی ممکن است شامل ورزش بیش از حد، اختلالات خوردن، آسیب یا تومور باشد.

* اختلالات رحم و یا گردن رحم، از جمله نا هنجاری‌ها (سرطان دهانه رحم) با افتادن دهانه رحم، پولیپ ها در رحم یا شکل رحم. تومورهای غیر خوش خیم (دیابتی) در دیواره رحم (فیبروئید رحمی) به ندرت با مسدود کردن لوله‌های فالوپ می‌توانند ناباروری داشته باشند. اغلب، فیبروئید ها با تخمک گذاری تخم مرغ تحریک می‌شوند.

* آسیب یا انسداد لوله فالوپ که اغلب به علت التهاب لوله فالوپ (salpingitis) است. این می‌تواند ناشی از بیماری التهابی لگن باشد که معمولاً توسط یک عفونت منتقله جنسی، اندومتریوز یا چسبندگی ایجاد می‌شود. آندومتریوز که وقتی که بافت اندومتری خارج از رحم رشد می‌کند، ممکن است بر عملکرد تخمدان، رحم و لوله‌های فالوپ تأثیر بگذارد.

* نارسایی اولیه تخمدان (اولیه یائسگی)، زمانی که تخمدان‌ها کار را متوقف می‌کنند و قاعدگی تا قبل از 40 سالگی به پایان می‌رسد. اگر چه علت اغلب ناشناخته است، برخی از عوامل مرتبط با اوایل یائسگی، از جمله بیماری‌های سیستم ایمنی، شرایط ژنتیکی خاص مانند سندرم ترنر یا حامل‌های سندرم X ضعیف، رادیوتراپی یا شیمی درمانی و سیگار کشیدن.

* چسبندگی لگن، باندی از بافت اسکار است که اندام‌ها را پس از عفونت لگن، آپاندیسیت یا جراحی شکم یا لگن باند قرار می‌دهد.

علل دیگر در زنان ممکن است تحت شرایط زیر باشد:

سرطان و درمان آن. برخی از سرطان‌ها – به‌ویژه سرطان‌های دستگاه تولید مثل زنان – اغلب به شدت بر باروری زنان تأثیر می‌گذارند. پرتو درمانی و شیمی درمانی ممکن است باروری را تحت تأثیر قرار دهند.

سایر شرایط پزشکی مرتبط با بلوغ، تأخیر یا فقدان قاعدگی (آمنوره) مانند بیماری سلیاک، دیابت و برخی از بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس می‌توانند بر باروری زن اثر بگذارند. ناهنجاری‌های ژنتیکی همچنین می‌تواند احتمال ابتلای مادر و بارداری را کاهش دهد.

افزایش سن مادر پیر شدن دستگاه تولید مثل، بخصوص تخمدان‌ها، نقـش عمده‌ای در نابـاروری دارد. بـه عـلاوه افـزایش سن، خطر سقط را هم افزایش می‌دهد. اکثـر سقط‌های اولیه خودبه‌خودی، پـس از ۳۵ سـالگی و بـه علـت اخـتلال ژنتیکی اتفاق می‌افتند. به طوری که خطر سقط‌های خودبخودی در سنین زیر ۳۰ سال، کمتر از ۱۰ درصد است، ولی این رقم در سنین بالای ۴۰، بـه ۳۴ درصـد می‌رسد.

غیر طبیعی بودن ساختمان یا عملکرد هر یک از اجزا دستگاه تناسلی زنانه سیستم تناسلی داخلی زن چهار قسمت اصلی به شـرح زیر دارد و نازائی در زن‌ها عمدتاً ممکن است مربـوط بـه اختلال کار یک یا چند تا از آنها باشد. تخمدان‌ها، لوله‌های رحم، جسم رحم، دهانه رحم

عوامل خطر

بسیاری از عوامل خطر برای هر دو جنس نر و ماده یکسان هستند. آنها عبارت‌اند از:

سن. باروری زن به تدریج با سن کاهش می‌یابد

استفاده از دخانیات. سیگار کشیدن توسط هر دو شریک احتمال حاملگی را کاهش می‌دهد. سقط جنین در زنان سیگاری بیشتر است. سیگار کشیدن باعث افزایش خطر اختلال نعوظ و کم شدن تعداد اسپرم در مردان می‌شود.

مصرف الکل .مصرف الکل، خطر نقایص زایمان را افزایش می‌دهد و ممکن است به ناباروری کمک کند. برای مردان، مصرف الکل سنگین می‌تواند تعداد اسپرم و تحرک اسپرم را کاهش دهد.

اضافه وزن داشتن. شیوه زندگی غیر فعال و داشتن اضافه وزن ممکن است خطر ناباروری را افزایش دهد. مقدار اسپرم در مردان نیز ممکن است تحت تأثیر اضافه وزن قرار گیرد.

جلوگیری

برخی از انواع ناباروری قابل پیشگیری نیستند؛ اما چندین استراتژی ممکن است شانس بارداری شما را افزایش دهد.

* در طول زمان تخمک گذاری چندین بار مقاربت کنید. داشتن مقاربت شروع حداقل ۵ روز قبل و تا یک روز پس از تخمک گذاری شانس بارداری را بهبود می‌بخشد. تخمک گذاری معمولاً در وسط دوره قاعدگی صورت می‌گیرد
* اجتناب از مصرف مواد مخدر و دخانیات و مصرف بیش از حد الکل که ممکن است منجر به ناباروری شود.
* اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد سمی صنعتی یا محیطی برای مردان که می‌تواند تولید اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد.
* محدود کردن داروهایی مصرفی که ممکن است باروری را تحت تأثیر قرار دهد. با پزشک خود در مورد هر نوع داروئی که مرتباً مصرف می‌کنید صحبت کنید.
* ورزش. ورزش منظم ممکن است کیفیت سلامت را بهبود بخشد و شانس حاملگی را افزایش دهد.
* محدود کردن مصرف کافئین در زنان.
* اجتناب از داشتن اضافه وزن. اضافه وزن یا کم وزن بودن ممکن است بر تولید هورمون شما تأثیر بگذارد و باعث ناباروری شود.

روش‌های درمان نازایی در زنان و مردان

1. درمان ناباروری با درمان اختلالات STD و STI

اثبات شده که بیماری‌های مقاربتی (STD) بر روی روند تولیدمثل زنان و مردان تأثیر می‌گذارند. اگر این احتمال وجود دارد که شما یا همسرتان دچار عفونت‌ها یا بیماری‌های منتقله آمیزشی مانند عفونت قارچی واژن باشید، بهتر است آزمایش دهید!

یکی از تحقیقات سازمان بهداشت جهانی نشان داد که تنها در سال ۲۰۱۲، حدود ۲۷۳ میلیون مورد STI قابل‌درمان در بزرگسالان با گروه سنی 15 تا 49 سال گزارش شد. از این ۲۷۳ میلیون مورد، ۱۲۸ میلیون از بزرگسالان از کلامیدیا، ۲۷ میلیون از سوزاک، ۱۰۱ میلیون نفر از تریکومونیازیس و ۱۸ میلیون از سفلیس رنج می‌بردند.

بیماری‌های منتقله آمیزشی می‌توانند منجر به عفونی شدن منی شوند و احتمال انتقال ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) بین پارتنرها را افزایش دهند. ایدز سبب نقص ایمنی می‌شود و می‌تواند به‌عنوان یک کاتالیزور برای تخریب مایع منی در مردان عمل کند و باروری طبیعی آن‌ها را کاهش دهد. اگر HIV به شریک زن منتقل شود می‌تواند سبب کاهش احتمال بارداری و احتمال سقط بالاتر شود.

مطالعات نشان داده‌اند که کلامیدیا یک STI شایع است و می‌تواند سبب التهاب بیضه‌ها شود که منجر به انسداد اپیدیدیم می‌شود. بیضه‌ها توسط اپیدیدیم به دستگاه تناسلی زن متصل می‌شوند. انسداد در اپیدیدیم می‌تواند منجر به مسائل دستگاه تولید مثل مردان شود. کلامیدیا همچنین می‌تواند تأثیر منفی روی باروری زنان داشته باشد و اگر درمان نشود می‌تواند باعث بیماری التهابی لگن (PID) شود. درمان این اختلالات جزو اولین روش‌های درمان ناباروری در مردان است؛ حتماً آزمایش دهید و درمان شوید.

2: درمان ناباروری با بررسی آندومتریوز

آندومتریوز نوعی اختلال است که در آن بافت‌هایی که به طور طبیعی داخل رحم رشد می‌کنند، خارج از تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ یا روده‌ها رشد می‌کنند. اثبات شده که آندومتریوز در بسیاری از جهات بر باروری زنان تأثیر منفی می‌گذارد. آندومتریوز را می‌توان از طریق علائم رایجی که دارد تشخیص داد اما تا زمانی که لاپاروسکوپی انجام ندهید نمی‌توان تشخیص درستی دارد. با انجام لاپاروسکوپی، متخصص زنان می‌توانند سطح شدت بیماری را تعیین کنند تا درمان مناسبی را تجویز کنند.

3: درمان ناباروری با استفاده از دارو

برخی از داروهای رایج که برای درمان ناباروری در زنان استفاده می‌شوند شامل این موارداند:

کلومیفن سیترات (با نام تجاری ®Clomid) دارویی است که با اثرگذاری بر روی غده‌ی هیپوفیز سبب تخمک‌گذاری می‌شود. این دارو اغلب در زنانی استفاده می‌شود که مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا سایر مشکلات مربوط به تخمک‌گذاری هستند. این دارو همچنین در زنانی با تخمک‌گذاری طبیعی و به هدف افزایش تعداد تخمک‌های بالغ نیز استفاده می‌شود. کلومیفن سیترات از طریق دهان مصرف می‌شود.

لتروزول (با نام تجاری ®Femara) دارویی است که غالباً بدون تجویز برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود. این دارو با کاهش موقتی سطح پروژسترون در خانم‌ها عمل می‌کند که باعث می‌شود مغز به طور طبیعی FSH بیشتری تولید کند. این دارو اغلب برای تحریک تخمک‌گذاری در زنانی با PCOS و زنانی با تخمک‌گذاری عادی استفاده می‌شود تا تعداد تخمک‌های بالغ تولید شده در تخمدان را افزایش دهد. لتروزول نیز از طریق دهان مصرف می‌شود. لتروزول به‌منظور درمان دارویی ناباروری در مردان نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.

گنادوتروپین یائسگی انسانی یا hMG (با نام تجاری MenopurⓇ، RepronexⓇ و ®Pergonal) یک داروی تزریقی است که اغلب برای زنانی که به علت مشکلات غده‌ی هیپوفیز، تخمک‌گذاری نمی‌کنند استفاده می‌شود. hMG به طور مستقیم روی تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارد تا رشد تخمک‌های بالغ را تحریک کند.

درمان ناباروری با فناوری کمک باروری (ART)

فناوری کمک باروری (ART) شامل تمام درمان‌های باروری است که طی آن‌ها، تخمک یا جنین در خارج از بدن مدیریت می‌شود. به‌طورکلی، پروسه‌های ART شامل این مواردند: برداشتن تخمک بالغ از تخمدان با استفاده از سوزن، ترکیب تخمک و اسپرم در آزمایشگاه و برگرداندن جنین به بدن زن یا اهدای آن به زنی دیگر. نوع اصلی ART، لقاح آزمایشگاهی (IVF) است.

انواع مختلف فناوری کمک باروری (ART) : ای وی اف

آی وی اف (IVF) به معنای بارداری خارج از بدن، رایج‌ترین نوع ART است. تخمک و اسپرم در آزمایشگاه ترکیب می‌شوند تا جنین را ایجاد کنند. بعد از حدود سه الی پنج‌روز، جنین (یا جنین‌ها) به رحم زن منتقل می‌شوند. جنین همچنین می‌تواند برای استفاده در آینده منجمد شود. هنگامی که یک یخ جنین منجمد شده آب می‌شود و به رحم زن منتقل می‌شود، به این پروسه انتقال جنین فریز شده (FET) گفته می‌شود.

تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) نوعی از IVF است که اغلب برای زوج‌هایی با ناباروری فاکتور مردانه استفاده می‌شود. با استفاده از ICSI، یک اسپرم به تخمک بالغ تزریق می‌شود. جایگزین ICSI، لقاح معمولی (conventional) است که تخمک به همراه تعداد بالایی اسپرم در پتری دیش قرار می‌گیرد و اسپرم به‌تنهایی تخمک را بارور می‌کند.

انتقال زیگوت به لوله فالوپ (ZIFT) یا انتقال جنین به لوله‌‌های رحمی و انتقال گامت به لوله فالوپ (GIFT) از دیگر روش‌های ART هستند. با استفاده از ZIFT، لقاح در آزمایشگاهی مشابه با IVF رخ می‌دهد. سپس جنین بسیار کوچک، به‌جای رحم، به لوله‌ی فالوپ منتقل می‌شود. GIFT شامل انتقال اسپرم و تخمک به درون لوله‌ی فالوپ است و لقاح در بدن زن رخ می‌دهد.

نکات مهم پیرامون فناوری کمک باروری (ART)

اقدامات ART گاهی شامل استفاده از تخمک‌های اهدایی (تخمک‌های یک زن دیگر)، اسپرم‌های اهدایی یا جنین اهدایی هستند. تخمک‌های اهدایی گاهی برای زنانی استفاده می‌شوند که نمی‌توانند تخمک تولید کنند. همچنین اگر زن یا مرد مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی‌ای باشند که ممکن است به کودک منتقل شود، از تخمک‌ها یا اسپرم‌های اهدایی استفاده می‌شود. یک زن یا زوج نابارور نیز ممکن است از جنین اهداشده استفاده کنند. این جنین‌ها یا در درمان ناباروری توسط زوج‌ها تولید شده‌اند یا از تخمک و اسپرم اهدایی ایجاد شده‌اند. در این شرایط جنین اهدایی به رحم منتقل می‌شود و کودک با هیچ‌کدام از والدین، ارتباط ژنتیکی نخواهد داشت.

زنانی که تخمدان دارند اما رحم ندارند می‌توانند از رحم اجاره‌ای استفاده کنند. این روش همچنین گزینه‌ی مناسبی برای زنانی است که به علت بیماری‌های جدی نباید باردار شوند. در این شرایط، زن از تخمک خود استفاده می‌کند. این تخمک توسط اسپرم همسرش بارور می‌شود و جنین داخل رحم اجاره‌ای قرار می‌گیرد.

درصد موفقیت این روش متفاوت است و به عوامل گوناگونی بستگی دارد از جمله کلینیکی که این پروسه را انجام می‌دهد، تشخیص ناباروری و سن زنی که تحت این پروسه قرار گرفته است. عامل آخر (سن زن) از اهمیت به‌خصوصی برخوردار است.

فناوری کمک باروری، پرهزینه و وقت‌گیر است اما به خیلی از زوج‌هایی که با سایر روش‌ها احتمال فرزند دار شدن را نداشتند، این امکان را داده که بچه‌دار شوند.

یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی ART، بارداری چندقلویی است. با محدودکردن تعداد جنین‌هایی که به رحم برگردانده می‌شوند، می‌توان از این مشکل پیشگیری کرد و تا حدی آن را کاهش داد. برای مثال، انتقال یک جنین به‌جای چندین جنین، تا حد زیادی احتمال بارداری چندقلو و خطراتی نظیر زایمان زودرس را کاهش می‌دهد.

منبع:
سایت دکتردکتر
سایت دکتر سروی
سایت دکترتو