سرطان پروستات چیست؟

اگر گروهی از سلول‌های پروستات به‌طور غیرقابل کنترل تکثیر پیدا کنند، سرطان پروستات اتفاق افتاده است. برخی از انواع سرطان پروستات هستند که به‌قدری آهسته رشد می‌کنند که هیچ مشکلی به‌ وجود نمی‌آورند و تأثیری هم بر روی طول عمر فرد مبتلا ندارند. به‌ همین دلیل، برخی از مردان با وجود ابتلا به این نوع سرطان پروستات نیازی به درمان ندارند.

با این حال، برخی از انواع سرطان پروستات نه تنها به سرعت رشد می‌کنند، بلکه احتمال زیادی وجود دارد که گسترش یافته و در بدن پخش شوند. این انواع از سرطان پروستات برای فرد مشکل ایجاد می‌کند و برای جلوگیری از گسترش آن باید به‌ سرعت درمان آغاز شود.1

علائم سرطان پروستات چیست؟

متاسفانه سرطان پروستات علائم زودرسی ندارد که به‌ وسیله آنها بتوانیم به سرطان پروستات مشکوک شویم و در مراحل اولیه، آن را تشخیص دهیم. اطراف توده‌ی سرطانی هیچ عضو حساسی از بدن وجود ندارد که با بزرگ شدن توده‌ی سرطانی به آن فشار بیاید و مثلاً باعث درد شود، به همین دلیل ممکن است بیماری حتی سال‌ها بدون علامت باقی بماند.

از این رو، چکاپ منظم مردان بالای ۴۵ سال با آزمایش خون یا شاید معاینه برای تشخیص زودهنگام بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان به‌شمار می‌آید.

در برخی از بیماران ممکن است سرطان پروستات با علائم زیر همراه باشد. در صورت مشاهده آنها بهتر است به پزشک مراجعه کنیم:

تکرر ادرار، بخصوص در شب

سختی آغاز یا قطع دفع ادرار

جریان ضعیف یا قطره قطره ادرار

دفع دردناک یا سوزناک ادرار

انزال دردناک

وجود خون در ادرار یا مایع منی

احساس فشار یا درد در مقعد

درد یا سفتی در پایین کمر، لگن یا ران

نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که داشتن علائم ادراری پروستات لزوماً به معنی ابتلا به سرطان پروستات نیست. التهاب پروستات و بزرگی خوش‌خیم پروستات، بیماری‌های بسیار شایعی در مردان هستند که همین علائم را دارند.

سرطان پروستات به‌ طور معمول در نعوظ اختلالی ایجاد نمی‌کند مگر این‌که با دیابت، استعمال دخانیات، بیماری قلبی یا سن بالا همراه باشد. در هر صورت، اگر علائم سرطان پروستات را داریم، به معنی این نیست که حتما سرطان داریم بلکه باید به پزشک متخصص اورولوژی (مجاری ادراری) مراجعه کنیم.1

عوامل خطر

درحالی‌که علل اصلی سرطان پروستات هنوز ناشناخته مانده، خطر ابتلا به سرطان پروستات رو به افزایش است. اما داشتن یک یا چندین عامل خطر، بدین معنی نیست که حتماً به بیماری مبتلا خواهیم شد. تعدادی از این عوامل خطر عبارت‌اند از:

1- سن

احتمال سرطان پروستات در مردان با سن کمتر از 40 سال، خیلی کم است. اما شانس داشتن سرطان پروستات در سنین بالاتر از 50 سال به‌سرعت افزایش می‌یابد. حدود 6 مورد از 10 مورد سرطان پروستات در مردان بالاتر از 65 سال یافت می‌شود.

2- نژاد/ قومیت

سرطان پروستات در سیاه‌پوستان بیشتر از مردان از نژادهای دیگر است. احتمال مرگ ناشی از سرطان پروستات در مردان سیاه‌پوست نیز بیش از دو برابر مردان سفیدپوست است.

3- سابقه خانوادگی

به نظر می‌رسد سرطان پروستات در برخی از خانواده‌ها بیشتر اتفاق بیافتد، که نشان می‌دهد در برخی موارد ممکن است عوامل ارثی یا ژنتیکی وجود داشته باشد. احتمال بیماری در فردی که پدر یا برادرش مبتلا به سرطان پروستات باشند دو برابر سایر مردان است. همچنین احتمال داشتن سرطان پروستات در افراد با سابقه قوی خانوادگی سرطان پستان و تخمدان بیشتر از افراد بدون سابقه خانوادگی است.

4- تغییرات ژنی

تعدادی از تغییرات ارثی ژن باعث افزایش ریسک سرطان پروستات می‌شود، اما به‌طورکلی آن‌ها احتمالاً برای تنها درصد کمی از موارد به‌حساب می‌آیند.

علاوه بر این عوامل، عوامل دیگری مثل رژیم‌های غذایی نامناسب، چاقی، استعمال دخانیات، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، وازکتومی… می‌توانند به‌عنوان عوامل فرعی به‌حساب آیند.2

درمان سرطان پروستات

خوشبختانه معمولاً سرطان پروستات رشد آهسته ای دارد. ۹ مورد از هر ۱۰ مورد این سرطان در مراحل اولیه شناسایی می شوند. نرخ زنده ماندن به مدت ۵ سال در کسانی که سرطان محدود به پروستات و بافت های نزدیک آن دارند ۱۰۰ درصد است. بیشتر مردان خیلی بیشتر از این زنده می مانند.

اما وقتی سرطان به بافت های دورتر سرایت می کند شانس زنده مانند به ۲۸ درصد کاهش می یابد. اما این عددها بر پایه تشخیص های ۵ سال گذشته است. دورنمای مردانی که امروز بیماری آنها تشخیص و درمان می شود بسیار بهتر است.

پرتودرمانی

استفاده از پرتو برای کشتن سلول های سرطانی به عنوان اولین درمان یا بعد از عمل سرطان پروستات انجام می شود. این روش درد استخوان ناشی از سرایت سلول های سرطانی را نیز کاهش می دهد.

در پرتودرمانی داخلی، ساچمه های کوچک رادیو اکتیو که در اندازه یک دانه برنج هستند به پروستات وارد می شوند. در هر دو روش به عملکرد نعوظ آسیب وارد می شود. خستگی، مشکلات در ادرار کردن و اسهال از عوارض جانبی دیگراین روش هستند.

عمل جراحی

وقتی سرطان محدود به خود پروستات می شود از عمل جراحی برداشتن پروستات استفاده می شود. روش های جدید از برش های کوچکتر استفاده می کنند تا از آسیب به اعصاب اطراف جلوگیری شود. اگر غدد لنفاوی هم سرطانی شده باشند، این عمل انتخاب مناسبی برای درمان سرطان نیست. عمل جراحی ممکن است در ادرار کردن و عملکرد جنسی اختلال ایجاد کند اما هر دو مشکل با مرورزمان برطرف می شوند.

هورمون درمانی

هورمون درمانی ممکن است غده های سرطانی را کوچکتر کرده و جلوی رشد سرطان را بگیرد اما تا زمانی که به تنهایی استفاده می شود نمی تواند سرطان را به کلی حذف کند. داروها یا هورمون ها جلوی تولید تستسترون و سایر هورمون های مردانه مانند آندروژن را می گیرند. گرگرفتگی، رشد بافت پستان، افزایش وزن و ناتوانی جنسی از عوارض این شیوه درمانی است.

شیمی درمانی

شیمی درمانی همه سلول های سرطانی در سرتاسر بدن را می کشد و وقتی استفاده می شود که سرطان به بافت های دیگر هم سرایت کرده و سرطان به هورمون درمانی پاسخ نمی دهد. اغلب درمان داخل وریدی استفاده می شود و فرایند درمان در دوره های ۳ تا ۶ ماه انجام می گیرد. از آنجاییکه شیمی درمانی ، بقیه سلول های با رشد بالا را نیز می کشد، ممکن است دچار ریزش مو و زخم های دهانی شوید. تهوع، خستگی و استفراغ از عوارض دیگر این روش هستند.

کرایوتراپی

در کرایوتراپی سلولهای سرطانی بصورت موضعی و با سرمای زیاد نابود می شوند. از کرایوتراپی کمتر در درمان سرطان پروستات استفاده می شود ، چون هنوز کارآمدی اش در طولانی مدت اثبات نشده است.

این روش از روش جراحی کمتر تهاجمی است و دوره بهبودی کوتاه تر دارد.

از آنجایی که این روش به عصب ها آسیب می زند، ۸۰% مردان بعد از کرایوتراپی دچار کاهش میل جنسی می شوند. همچنین می تواند بطور موقت موجب سوزش و حساسیت مثانه و روده شود.

واکسن سرطان پروستات

این واکسن برای درمان و نه پیشگیری از سرطان پروستات طراحی شده است. این واکسن سلول های دستگاه ایمنی بدن را تحریک می کند که به سلول های سرطانی حمله کنند. سلول های ایمنی از بدن خارج می شوند، برای جنگیدن با سرطان فعال می شوند و دوباره به بدن بازگردانده می شوند.

در هر ماه سه دوره این کار انجام می شود. این روش برای سرطان پروستات پیشرفته که به هورمون درمانی پاسخ نمی دهد استفاده می شود. تب و خستگی و حالت تهوع از عوارض این روش هستند.3

عوارض جانبی سرطان پروستات

سرطان پروستات وقتی که به صورت محلی گسترش می یابد یا زمانی که به قسمت های دیگر بدن از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی گسترش پیدا می کند ، ممکن است عوارضی ایجاد کند. عوارض احتمالی عبارتند از:

درد لگن

سرطان پروستات می تواند منجر به درد مزمن لگن به علت حمله به بافت نرم در لگن شود.

احتباس ادرار

سرطان پروستات ممکن است باعث حبس ادراری از طریق انسداد مجرای ادرار شود و یا پیشرفته تر به دلیل انسداد مجاری ادراری (لوله هایی که از کلیه ها به مثانه منتقل می شوند). هنگامی که مجرای ادرار به طور کامل توسط پروستات بزرگ شده مسدود می شود، به عنوان “احتباس حاد ادراری” نامیده می شود.

احتباس ادراری حاد معمولا با درد شدید همراه است زیرا فشار در مثانه به دلیل پر شدن و متورم شدن توسط ادرار همراه است. اگر این ادرار دفع نگردد ، ادرار می تواند به کلیه ها به سمت بالا برگردد که باعث عفونت و آسیب کلیه می شوند . به عبارت دیگر، ناتوانی کامل در ادرار کردن یک اورژانس پزشکی است.

خوشبختانه، قرار دادن کاتتر اغلب می تواند به سرعت انسداد را از بین ببرد. همچنین ، برای جلوگیری از انسداد مجدد در آینده، ممکن است دارو برای کاهش اندازه پروستات یا عمل جراحی برای برداشتن انسداد مورد نیاز باشد.

بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار می تواند یک اثر جانبی جراحی برای سرطان پروستات باشد، اما می تواند علل دیگری نیز داشته باشد، مانند کمپوست نخاعی به علت متاستاز استخوان.

متاستاز استخوان

همانطور که قبلا ذکر شد، استخوان ها شایعترین محل متاستاز سرطان پروستات هستند. گاهی اوقات برای افرادی که غربالگری و آزمایشی نداشته اند ممکن است اولین نشانه سرطان پروستات باشند. 4

پینوشتها
1.www.abidipharma.com
2.www.cri.tums.ac.ir
3.www.darmankade.com
4.www.urologykarami.com