گذري بر زندگي آيت الله شهيد سيد محمد بهشتي رحمت الله عليه

تصوير آيت ا... شهيد «سيد محمد بهشتي» را هر سال در روز هفتم تير ماه، سالگرد انفجار دفتر حزب جمهوري اسلامي، از تلويزيون مي بينيم و چند جمله اي با صداي او يا در مورد او مي شنويم. اطلاعات بسياري از ما درباره بهشتي به همين چند جمله، يا آگاهي از عنوان ها و مسئوليت هايي که بعد از انقلاب از طرف امام خميني به او واگذار شده خلاصه مي شود. اما اگر کمي دقيق تر نگاه کنيم و بخواهيم او و فعاليت هايش را بهتر بشناسيم، شايد در لحظه اول از وسعت فعاليت ها و دانسته هايش گيج شويم. کافي است به نام ها و عنوان کتاب هاي کتابخانه شخصي او نگاهي بيندازيم: تاريخ، روانشناسي، فلسفه، جامعه شناسي، اقتصاد و حوزه هاي ديگر، آن هم به زبان هاي فارسي، عربي، انگليسي و آلماني. «عليرضا بهشتي». فرزند مرحوم بهشتي و مسئول بيناد نشر آثار و انديشه هاي شهيد آيت الله دکتر بهشتي. اصل کار و تخصص پدرش را «فلسفه اسلامي» عنوان مي کند، اما: «آقاي بهشتي به لحاظ لزوم آگاهي به رشته هاي ديگر، تلاش مي کرد از حوزه هاي ديگر اطلاع کسب کند. «اطلاعات بالاي بهشتي از حوزه هاي ديگر هيچ گاه باعث نشده که ادعا کند در اين رشته ها تخصص دارد. اما نتيجه اين آگاهي و اطلاعات بالا را مي توان در سخنراني ها، نوشته ها يا فعاليت هايي که پيش از انقلاب يا همان ماه هاي ابتدايي بعد از پيروزي انقلاب انجام داده است به خوبي مشاهده کرد.
بهشتي فعاليت خود را در ابتداي دهه سي، به عنوان معلم زبان انگليسي در آموزش و پرورش آغاز کرد و بعد با به عهده گرفتن مديريت دبيرستان دين و دانش قم، قدرت مديريت خود را در فعاليت هاي اجتماعي آزمود؛ قدرت مديريتي که بعدها به يکي از برجسته ترين ويژگي هاي شخصيت او تبديل شد، مثلا زماني که در سال 1344 براي اداره مرکز اسلامي هامبورگ به آلمان رفت و در مدت پنج سال و نيم فعاليت خود، اين مرکز را به يک مرکز اسلامي اثر بخش در اروپا تبديل کرد. يا بعد از انقلاب، با به عهده گرفتن مسئوليت اداره شوراي انقلاب و تشکيل نهادهايي مثل جهاد سازندگي و بعد از آن حضور در قوه ي قضائيه و رياست ديوان عالي کشور بار ديگر قدرت مديريت خود را نشان داد.
در هر يک از اين مسئوليت ها، ايده هاي تازه و حرکت هاي نويي هم انجام داده است. به خصوص با تشکيل حزب جمهوري اسلامي به عنوان يک حزب سياسي مدرن. چون معتقد بود يک مسلمان بايد بتواند بين علم و عمل پيوند لازم را برقرار کند. پس لزوم تشکيل يک حزب سياسي را به خوبي درک کرده بود و به کارهاي تشکيلاتي بسيار اهميت مي داد. عليرضا بهشتي مي گويد: «بخشي از اين مسئله به روحيه آقاي بهشتي بر مي گشت. کار گروهي را بلد بود و آن را تمرين کرده بود. مي دانست در کار جمعي چه خصوصياتي بايد داشت. کجا بايد گذشت کرد و سازش کرد و کجا بايد قاطع عمل کرد.»
اين ويژگي ها شايد نتيجه خصوصيات ديگري در شخصيت بهشتي باشد.
فرزندش از استعداد او ياد مي کند و روي خودسازي، نظم و پشتکار او تأکيد مي کند: «همه افراد استعدادهايي دارند اما اين عامل خودسازي است که کمک مي کند آينده شان را بسازند. نکته اي که آقاي بهشتي روي آن تأکيد زيادي داشتند و زندگي شان نماد کامل چنين تفکري بود». نظم و انضباط را هم در تمام اجزاي زندگي او ديده است: «در وقت شناسي و زمان بندي فعاليت ها، لباس پوشيدن، رفتار، برنامه ريزي درسي و ... تا جايي که از همان سال هاي اول در ميان اطرافيانش به عنوان يک آدم منظم شناخته مي شد.
البته اين نظم و انضباط براي همه خوشايند نبود اما به آقاي بهشتي کمک مي کرد که از وقتش به بهترين شکل استفاده کند. «وقتي اين استعداد و نظم و انضباط با پشتکار همراه شود، راه پيشرفت افراد را به خوبي هموار مي کند».
اگر چه دکتر بهشتي در فعاليت هاي اجتماعي، و نيز در کارهاي تحقيقي کارنامه اي بسيار درخشان دارد، اما همه زندگي پنجاه و سه ساله خود را صرف اين فعاليت ها نکرده است. ورزش مي کرده؛ کوهنوردي و شنا، واليبال و پينگ پنگ، آن هم همراه با فرزندانش. به گل و گياه و باغباني علاقه زيادي داشته. مطالعات عرفاني و شعر را هم براي دل خودش نگه مي داشته. جمعه ها هم هيچ کس نمي توانسته او را از خانواده اش جدا کند.
همه اين ابعاد و وجهه هاي مختلف شخصيت اوست که باعث شده امام خميني بعد از شهادت بهشتي درباره او بگويد: «بهشتي يک ملت بود براي ملت ما».
منبع:ويژه نامه رنگ جواني
/س