.jpg "تشخیص سرطان خون از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
آزمایش سرطان خون
وقتی از سرطان حرف می زنیم، باید این نکته را در نظر بگیرید که با یک بیماری ساده روبرو نیستیم. سرطان خون هم مانند بقیه انواع سرطان، بیماری پیچیده ای با انواع بسیار متنوعی است. بیماری که عوامل مختلفی در ایجاد آن دخیل هستند. تشخیص چنین بیماری هایی مانند ذات خود بیماری، کار ساده ای نیست. و مشخصا این کار با یک یا دو تست قابل انجام نیست. برای تشخیص هر یک از انواع سرطان های خون در کنار دانش تخصصی، به نتایج تست های زیادی نیاز است. هر تست گامی در تشخیص نهایی سرطان خواهد بود. پزشک در کنار معاینات فیزیکی و سابقه پزشکی و خانوادگی، با استفاده از تست های لازم می تواند تشخیص قطعی سرطان را بدهد. برای تشخیص، دستور انجام آزمایش و بررسی نتیجه ی آزمایش سرطان خون می توانید به فوق تخصص خون و سرطان شناسی یا آنکولوژیسیت مراجعه کنید.آزمایش سرطان خون به عنوان یک آزمایش تشخیصی؛ از مهم ترین آزمایش هاست که باید در زمان مناسب انجام شود.
برای تشخیص، دستور انجام آزمایش و بررسی نتیجه ی آزمایش سرطان خون، به فوق تخصص خون و سرطان شناسی یا آنکولوژیسیت مراجعه کنید.
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
سرطان خون چیست؟
سرطان خون یا لوکمی یا لوسمی، سرطان مربوط به سلول های خونی و مغز استخوان است. در سرطان خون، تکثیر سریع و خارج از کنترل سلول های غیر عادی در مغز استخوان اتفاق می افتد. سپس این سلولهای غیر عادی وارد جریان خون می شوند. برخلاف دیگر سرطان ها، سرطان خون به طور کلی به شکل یک تومور نیست. و به این خاطر در تصویر برداری ها دیده نمی شود.انواع مختلفی از سرطان خون وجود دارد. برخی در کودکان رایج‌تر هستند؛ برخی دیگر در بزرگسالان شایع‌تر است. درمان این بیماری، به نوع سرطان خون و عوامل دیگر بستگی دارد.
علائم و نشانه های متداول سرطان خون عبارتند از:
* تب یا لرز
* خستگی مداوم و ضعف
* عفونت‌های مکرر یا شدید
* کاهش وزن بدون دلیل
* غدد لنفاوی، کبد یا طحال بزرگ
* خونریزی و یا کبودی آسان
* خونریزی بینی مداوم
* نقطه‌های قرمز کوچک در پوست شما
* عرق ریختن بیش از حد، به خصوص در شب
* خستگی یا درد استخوان
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
انواع سرطان خون
انواع عمده سرطان خون عبارتند از:* سرطان خون لنفوسیتی حاد (ALL): این شایعترین نوع سرطان خون در کودکان است. ALL می تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد.
* سرطان خون میلوژن حاد ((AML: در کودکان و بزرگسالان رخ می دهد. AML شایعترین نوع سرطان خون حاد در بزرگسالان است.
* سرطان خون لنفوسیتی مزمن (CLL). CLL ، شایع ترین سرطان خون مزمن در بزرگسالان بوده و ممکن است سالها بدون نیاز به درمان باشد
* سرطان خون میلوژن مزمن (CML). این نوع سرطان خون عمدتا بزرگسالان را درگیر می کند. فرد مبتلا به CML ممکن است قبل از اینکه وارد مرحله ای شود که * سلولهای لوسمی با سرعت بیشتری رشد می کنند، ماهها یا سالها علائم کمی داشته باشد و یا علائمی نداشته باشد.
* انواع دیگر نادرتری از لوسمی نیز وجود دارد ، از جمله لوسمی سلول مویی ، سندرم های میلو دیستپلاستیک و اختلالات میلوپرولیفراتیو.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان خون را افزایش دهند عبارتند از:درمان قبلی سرطان:
افرادی که انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را برای سرطان های دیگر انجام داده اند ، خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان خون را دارنداختلالات ژنتیکی:
به نظر می رسد ناهنجاری های ژنتیکی در بروز سرطان خون نقش دارند. برخی اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون با افزایش خطر ابتلا به سرطان خون در ارتباط است.قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی:
قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند بنزن - که در بنزین یافت می شود و توسط صنایع شیمیایی استفاده می شود - با افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان خون مرتبط است.سیگار کشیدن:
کشیدن سیگار خطر ابتلا به سرطان خون میلوژن حاد را افزایش می دهد.سابقه خانوادگی سرطان خون:
اگر اعضای خانواده به سرطان خون مبتلا شده باشند ، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می یابد.با این حال ، اکثر افراد با عوامل خطر شناخته شده به سرطان خون مبتلا نمی شوند و بسیاری از افراد مبتلا به سرطان خون هیچ یک از این عوامل خطر را ندارند.
تشخیص سرطان خون
پزشک شما کار تشخیص را با یک بررسی سابقه پزشکی و معاینه ی کامل شروع خواهد کرد. اما سرطان خون نمی تواند به طور کامل توسط یک معاینه فیزیکی تشخیص داده شود. پزشکان در کنار معاینه و بررسی سوابق پزشکی، از انواع آزمایش های سرطان خون از جمله آزمایش های خون، شیمی، نمونه برداری (بیوپسی) و تصویربرداری برای تشخیص قطعی استفاده می کنند.آزمایش سرطان خون شامل چه آزمایش هایی است؟
تشخیص دقیق سرطان خون برای انتخاب بهترین گزینه های درمانی اهمیت زیادی دارد. چندین آزمایش سرطان خون مختلف وجود دارند که می توانند برای تشخیص سرطان خون مورد استفاده قرار گیرند.آزمایش شمارش کامل سلول های خونی، اطلاعاتی از قبیل تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول های سفید خون و پلاکت ها را در اختیار پزشک قرار می دهد.
بررسی نمونه خون در زیر میکروسکوپ، همچنین می تواند به تشخیص سلول های غیر عادی در خون کمک می کند.
بیوپسی (نمونه) بافت می تواند از مغز استخوان و یا غدد لنفاوی گرفته شود. این نمونه ها برای وجود علائم و نشانه هایی از سرطان خون در بافت های اصلی بررسی می شوند. بررسی این نمونه های کوچک می‌توانند نوع سرطان خون و نرخ رشد آن را مشخص کند. بیوپسی از اندام‌های دیگر مانند کبد و طحال نیز می تواند اطلاعاتی در مورد پخش شدن سرطان فراهم کند.
تست‌های دیگری برای پیدا کردن مارکرهای سطحی بر روی سلول‌ها (فلوسیتومتری) و همچنین تغییرات ژنتیکی (آزمایش سیتوژنتیک) در مورد بعضی از سرطان های خون انجام می شوند. لامبر پانکچر و بیوپسی غدد لنفی هم ممکن است برای تشخیص استفاده شوند.
سپس مرحله پیشرفت سرطان، در صورت تشخیص، بر مبنای عواملی چون علائم، نوع سرطان خون، تعداد سلولهای غیر عادی در خون یا مغز استخوان تعیین می شود.
هنگام صحبت در مورد تشخیص سرطان خون، مهم است به یاد داشته باشید که سرطان خون فقط یک بیماری نست. یا حتی فقط چهار نوع فرعی ندارد. بلکه سرطان خون تنوع بسیار زیادی دارد.
دو نوع لوکمی که در زیر میکروسکوپ یکسان دیده می شوند، ممکن است بسیار متفاوت رفتار کنند. و برخی از تست‌های زیر ممکن است به تشخیص برخی از تفاوت‌ها کمک کنند.
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
ویژگی های تومور مارکر
* به تشخیص کمک میکندبرای افراد مبتلا به علائم ، تومور مارکر می تواند برای تشخیص سرطان و تشخیص آن از سایر بیماری ها با علائم مشابه استفاده شود.
* نمایش علائم
اگر فردی مبتلا به سرطان است ، می توان از افزایش تومور مارکر برای تعیین اینکه آیا سرطان به سایر بافت ها و اندام ها (متاستاز) گسترش یافته و تا چه میزان استفاده کرد.
* پیش آگاهی می‌دهد
می توان از برخی نشانگرهای توموری برای تعیین میزان تهاجم سرطان استفاده کرد.
راهنمای انتخاب روش درمانی
تومور مارکر اطلاعاتی در مورد اینکه کدام درمانها در برابر سرطان فرد مثر هستند ارائه می دهد.این یک زمینه تحقیقاتی رو به رشد است
نظارت بر موفقیت درمان و تشخیص عود.
تومور مارکر می تواند برای نظارت بر اثر درمان ، به ویژه برای سرطان پیشرفته استفاده شود.اگر سطح نشانگر کاهش یابد ، درمان ادامه دارد. اگر بالا بماند ، باید تنظیم شود. (با این حال ، این اطلاعات باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد ، زیرا شرایط دیگر گاهی اوقات می تواند باعث افزایش یا کاهش نشانگرهای تومور شود.)
یکی از مهمترین کاربردهای تومور مارکر در کنار دستورالعمل های درمانی ، نظارت بر عود سرطان است.اگر نشانگرهای تومور قبل از درمان افزایش پیدا کنند ، بعد از درمان سقوط کرده و سپس با گذشت زمان شروع به افزایش کنند ، ممکن است سرطان عود کند. (اگر بعد از عمل هنوز هم بالا باشد ، ممکن است همه سرطان ها برداشته نشوند).
آزمایش سرطان خون
در ادامه انواع آزمایش های سرطان خون که برای تشخیص این نوع سرطان استفاده می شوند را به تفصیل توضیح داده ایم:۱: بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی
قبل از هر آزمایش سرطان خون، پزشک یک سابقه پزشکی و سرح حال مفصل از شما خواهد گرفت. یک سابقه پزشکی دقیق، کلید یک تشخیص ایده‌آل است. این کار شامل پرسیدن سوالاتی در مورد علایم و نشانه هایی است که می توانند در ارتباط با سرطان خون باشند.
پزشک شما ممکن است این سوالات را از شما بپرسد:
- چند وقت است که تب دارید؟
- درجه حرارت بدن تان چقدر است؟
- آیا اشتهایتان را از دست داده اید؟
- آیا خونریزی شدید بعد از بریدگی را تجربه کرده اید؟
- آیا اخیرا متوجه تغییری در وزن نشده اید؟
- چه زمان متوجه وجود توده ها شدید؟
- آیا این توده ها احساس می شوند؟ دردناک هستند؟ حرکت می کنند؟
- آیا احساس می‌کنید توده ها به تدریج در حال بزرگ تر شدن هستند؟
- در تنفس با مشکل مواجه می شوید؟
- آیا احساس می کنید در خواب زیاد عرق می کنید؟
- آیا شما هیچ گونه دارویی مصرف می کنید؟
- آیا هیچ کدام از اعضای خانواده شما دچار بیماری ای شده اند؟
- چه زمانی احساس کردید که نیاز به ویزیت توسط پزشک دارید؟
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
تست CBC یا شمارش کامل سلول های خونی و اسمیر (لام)خون محیطی
آزمایش شمارش کامل سلول های خونی یا CBC یکی از مهم ترین و اولین آزمایش های سرطان خون است که انجام می شود. در تست CBC (Complete Blood Count) تعداد هر یک از سلول های خونی که توسط مغز استخوان تولید شده اند، اندازه گیری می شود. یعنی: تعداد گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها. تست CBC همچنین می تواند اطلاعاتی مهمی در مورد وضعیت این سلول ها به ما بدهد. از جمله این که آیا گلبول‌های قرمز خون بزرگ یا کوچک هستند.
در حالی که در سرطان خون اغلب افزایش در تعداد گلبول های سفید خون دیده می شود، در مورد سرطان خون حاد گاهی کاهش در انواع سلول های خونی نیز مشاهده می شود. شرایطی که به عنوان پانسیوتوپنی (pancytopenia) شناخته می‌شود.
CBC می تواند تعیین کند که آیا تعداد گلبول های سفید خون پایین است یا بالا. اما اطلاعات کافی در مورد نوع سلول های سفید خون افزایش یافته یا کاهش یافته به ما نمی دهد.
لام خون محیطی یک تست بسیار مهم در لیست آزمایش های سرطان خون در هنگام تشخیص تشخیص سرطان خون است. در یک لام خون محیطی، یک نمونه از خون بر روی اسلاید میکروسکوپی پخش می شود و رنگ آمیزی می شود. سپس این لام زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
همان طور که گفتیم در سرطان خون به دلیلی رشد و تکثیر سریع و بی رویه سلول ها، بسیاری از سلول های خونی نابالغ هستند. در حالت عادی این گلبول های سفید نابالغ (بلاست ها) تنها در مغز استخوان یافت می شوند. تست CBC این اطلاعات را در اختیار پزشک قرار نمی دهد. و برای فهمیدن این موضوع باید لام خون محیطی را بررسی کرد. چون در لام خونی، سلول های خونی توسط تکنسین زیر میکروسکوپ بررسی می شوند و هر گونه ناهنجاری در شکل، اندازه و بلوغ سلول ها مشخص می شود.
تفسیر تست CBC و لام خون محیطی برای انواع سرطان خون
یافته های معمول (که می تواند بسیار متنوع باشد) از تست CBC و لام خون محیطی برای چهار نوع اصلی سرطان خون عبارتند از:.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
از دیگر آزمایش های خون که می توانند به عنوان آزمایش سرطان خون به حساب آیند، عبارتند از :
* نشانگرهای تومور
* آنالیز مایع مغز نخاعی (CSF)
BCR ABL۱
* آزمایش‌ها ژنتیکی برای درمان سرطان هدفمند
* آنالیز کروموزوم
تومور مارکرهای خون یا نشانگرهای سرطان در خون:
نشانگرهای توموری موادی هستند در بدن شما که توسط تومور تولید می شوند.برخی از نشانگرهای تومور تنها توسط یک نوع سرطان تولید می شوند. ولی برخی دیگر می توانند با چندین نوع ساخته شوند.پزشکان ممکن است از نشانگرهای تومور برای تشخیص یا کمک به تشخیص سرطان استفاده کنند.انواع مختلفی از تومور مارکرهای رایج را بشناسید:
CA۱۲۵ در ارتباط با سرطان تخمدان و سینه
CA۱۵-۳ در ارتباط با سرطان سینه
PSA و Free PSA در ارتباط با سرطان پروستات
CEA یک نشانگر عمومی سرطان بخصوص برای دستگاه گوارش است، همچنین پیگیری موفقیت آمیز بودن عمل جراحی بدنبال برداشتن تومور است.
AFP در ارتباط با سرطان های کبد، بیضه و یا تخمدان
CA۱۹-۹ در ارتباط با سرطان پانکراس
۳: آزمایش های شیمی خون
تست های شیمی خون، مقدار مواد شیمیایی ویژه ای را در خون اندازه گیری می کنند. این تست های می توانند نشان دهنده عملکرد اندام های مختلف باشند.
این تست ها می تواند به پزشکان در یافتن مشکلات یا عملکرد غیرطبیعی کبد یا کلیه که ناشی از گسترش سلولهای سرطان خون است، کمک کنند. نتیجه ی این تست ها همچنین می تواند در تعیین مرحله پیشرفت سرطان به پزشک کمک کند.
آزمایش های شیمی خون که در لیست آزمایش های سرطان خون قرار دارند و نتیجه آنها می تواند در سرطان خون بالاتر از حد معمول باشد، عبارتند از:
* نیتروژن اوره خون (BUN)
* کراتینین
* فسفات
* لاکتات دهیدروژناز (LDH)
* آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
* آسپارتات آمینوترافسفراز (AST)
* اوریک اسید
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
۴: تست های انعقاد خون
تست هایی وجود دارند که فاکتورهای لخته کننده خون را اندازه گیری می کنند تا عملکرد بدن برای انعقاد خون بررسی کنند. میزان غیرطبیعی فاکتورهای انعقاد خون ممکن است در سرطان خون اتفاق بیفتد. به این دلیل این تست های هم جزء آزمایش های سرطان خون شمرده می شوند. از تست های زیر برای بررسی فاکتورهای انعقادی استفاده می شود:
* سطح فیبرینوژن
* زمان پروترومبین (PT)
* زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT)
* نسبت نرمال شده ی بین المللی (INR)
۵: بیوپسی مغز استخوان و آسپیراسیون مغز استخوان
بیوپسی، در بین آزمایش های سرطان خون به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص قطعی سرطان خون شناخته می شود. در مورد بیشتر انواع سرطان خون، آزمایش خون برای تشخیص قطعی سرطان خون کافی نیست. و یک نمونه برداری از مغز استخوان باید انجام شود. در مورد CLL، گاهی ممکن است تشخیص بر اساس تست های خون بالا داده شود، اما بیوپسی مغز استخوان هنوز می تواند در تعیین مرحله پیشرفت سرطان کمک کند. مغز استخوان منبع ایجاد سلول های سرطانی در لوکمی و همچنین همه سلول های خونی یافت شده در لام خون محیطی است.
در آسپیراسیون مغز استخوان، یک سوزن باریک و دراز به مغز استخوان لگن (یا گاهی استخوان سینه) وارد می شود. بعد از برداشتن نمونه آسپیراسیون مغز استخوان، نمونه بیوپسی هم برداشته می شود. وقتی نمونه برداشته شد برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می شود. برای بررسی نمونه ابتدا برش های نازکی از نمونه تهیه و رنگ آمیزی می شود و یک لام از نمونه تهیه می شود. سپس این لام برای بررسی وجود سلول های غیر طبیعی توسط هیستوپاتولوژیست در زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
بیوپسی، در بین آزمایش های سرطان خون به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص قطعی سرطان خون شناخته می شود.
تفسیر بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان
در مغز استخوان معمولی، بین ۱ تا ۵ درصد از سلول ها، سلولهای بلاست یا گلبول های سفید نابالغ هستند که به طور معمول در خون یافت می شوند.
در صورتی که حداقل ۲۰% از سلول ها، بلاست (لنفوبلاست) باشند، تشخیص ALL (سران خون لنفوئیدی حاد) داده می شود. در مورد AML، وجود کمتر از ۲۰% بلاست (میوبلاست) در کنار یک تغییر کروموزمی خاص، برای تشخیص قطعی کافی است.
علاوه بر بررسی تعداد سلول های مختلف در مغز استخوان، پزشکان الگوی این سلول ها را نیز بررسی می کنند. برای مثال، در مورد CLL، اگر سلول ها به صورت گروهی یافت شوند، احتمال وجود بیماری بیشتر است.
نسبت سلول های سرطانی به سلول های سالم هم می تواند نقش قابل توجهی در روند تشخیص بیماری داشته باشد.
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
۶: سیتوشیمی
در بررسی سیتوشیمی، نحوه رنگ گرفتن سلول های خونی و مغز استخوان توسط رنگ های خاصی بررسی می شود. رنگ های خاصی وجود دارند که به مواد خاصی که در برخی از انواع سلول های سرطانی و یا بلاست ها وجود دارند، متصل می شوند. بعد نمونه رنگ آمیزی شده در زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
سیتوشیمی به پزشکان در تعیین نوع سلول های سرطانی موجود در بدن کمک می کند. نتایج سیتوشیمی می تواند در تشخیص AML از ALL کمک کننده باشد.
۷: ایمونوفنوتیپینگ
ایمنوفنوتیپینگ مطالعه پروتئین هایی است که توسط سلول ها بیان می‌شوند. از این تست برای تعیین نوع یا نوع فرعی سرطان خون استفاده می شود.
ایمونوفنوتیپینگ در واقع فرآیند جستجوی پروتئین‌های منحصر به فرد روی سطح سلول‌هاست. در ژنتیک، ژنوتیپ به ویژگی های یک ژن اشاره دارد. در حالی که فنوتیپ ویژگی های فیزیکی (مثل چشم آبی) را توصیف می کند. انواع مختلف سرطان خون، فنوتیپ های متفاوتی دارند.
ایمنوفنوتیپینگ از یک واکنش آنتی ژن-آنتی بادی خاص برای شناسایی پروتئین ها در بافت ها یا سلول ها استفاده می کند. در این تست از آنتی بادی مونوکلونال نشان شده با برچسب فلورسنت یا برچسب آنزیم خاص استفاده می شود. آنتی بادی هایی که تنها به آنتی ژن خاصی متصل می‌شود. برچسب آنزیم یا فلورسنت به پزشکان این اجازه را می دهد تا سلولهای سرطان خون (یا بلاست ها) را تشخیص دهند.
ایمونوهیستوشیمی و فلوسیتومتری دو روش رایج هستند که در ایمونوفنوتیپینگ برای تشخیص سرطان خون مورد استفاده قرار می گیرند.
۸: فلوسیتومتری
فلوسیتومتری روشی برای دسته بندی سلول ها با استفاده از برچسب های فلورسنت روی سطح آن هاست. در فلوسیتومتری، سلولهای مغز استخوان (یا سلولهای خونی محیطی) با آنتی بادی های خاصی پوشیده می شوند. در این روش با استفاده از این آنتی بادی ها به دنبال شناسایی پروتئین های خاصی در در سطح سلول ها هستیم. سپس نور لیزر به انها تابیده می شود. اگر این پروتئین ها در سح سلول وجود داشته باشند و آنتی بادی ها به آنها چسبیده باشند، نوری از آنها ساطع می شود. این نور توسط کامپیوتر آنالیز می شود.
روش فلوسیتومتری به تعریف ویژگی های منحصر به فرد سلول های سرطان خون و یا بلاست ها کمک می کند. این ویژگی‌ها می‌توانند به پزشک ها کمک کنند تا یک تشخیص اولیه داشته باشد. و همچنین پاسخ به درمان را با استفاده از حداقل بیماری باقی مانده (MRD) بسنجد.
MRD به این معنی است که بلاست هایی در مغز استخوان وجود دارد که با استفاده از تست های آزمایشگاهی استاندارد (مانند روش های میکروسکوپی) شناسایی نشده اند. اما این بلاست ها با استفاده از آزمون‌های حساس تری مانند فلوسیتومتری یا واکنش زنجیره پلیمراز (PCR) شناسایی می شوند.
از روش فلوسیتومتری همچنین می توان برای تعیین مقدار DNA در سلولهای سرطان خون استفاده کرد. که می تواند در برنامه ریزی برای درمان مفید باشد. در ALL سلول هایی که DNA بیشتری نسبت به سلول میانگین دارند، نسبت به شیمی درمانی بهتر جواب می دهند.
۹: ایمونوهیستوشیمی
ایمونوهیستوشیمی مشابه با فلوسیتومتری است. با این تفاوت که در ایمنوهیستوشیمی به جای استفاده از لیزر برای جستجوی نور ساطع شده از پروتئین های نشان شده با آنتی‌بادی، به دلیل تغییر رنگ می توان آنها را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.
ایمونوهیستوشیمی از میکروسکوپ برای دیدن برچسب های ایمونوپراکسیداز استفاده می کند. این روش همچنین به پزشکان این اجازه را می دهد که سلول سرطانی و اطراف آن را به دقت مشاهده کند.
در مورد سرطان های خون حاد (ALL و AML) این مطالعات می تواند در تعیین نوع فرعی بیماری مفید باشد. و در مورد سرطان ALL می تواند به تعیین نوع سلول درگیر در سرطان کمک کند (سلول های B یا T). این تست ها همچنین در تائید تشخیص CLL می توانند مفید باشند.
۱۰: سیتوژنتیک و مطالعات مولکولی
مورد بعد در لیست آزمایش سرطان خون، تست های سیتوژنتیک و کروموزومی است. سیتوژنتیک شامل مشاهده کروموزوم ها در سلولهای سرطانی در زیر میکروسکوپ و بررسی وجود ناهنجاری هاست. در این آنالیز کرومزوم های سلول های سرطانی، تعداد، اندازه، شکل و نحوه ی آرایش کروموزوم ها بررسی می شود.
با توجه به روشی انجام مطالعات سیتوژنتیک (سلول های سرطانی زمانی را برای رشد نیاز دارند) نتایج این مطالعات حداقل بعد از دو تا سه هفته پس از انجام بیوپسی مغز استخوان، مشخص خواهند شد.
مطالعات کاریوتیپ سیتوژنتیک، نشان دهنده ی ناهنجاری های کروموزومی است. مطالعات سیتوژنتیک، علاوه بر تعریف دقیق تر نوع سرطان خون، می تواند به برنامه ریزی برای درمان کمک کند. برای مثال، در ALL، سلول های سرطان خون که بیش از ۵۰ کروموزوم دارند، نسبت به درمان بهتر واکنش می دهند.
برخی از اختلالات کروموزومی اصلی را می توان با نگاه کردن به سلولهای زیر میکروسکوپ شناسایی کرد. اما بیشتر تغییرات در DNA نیاز به آنالیز دقیق تر با دیگر مطالعات مولکولی دارد، از جمله هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH) و واکنش زنجیره پلیمراز (PCR).
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
۱۱: هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH)
FISH یک تست ژنتیک مولکولی است که برای تشخیص ناهنجاری های کروموزومی و دیگر تغییرات ژنتیکی در سلول های لوکمی و یا بلاست ها استفاده می شود. در این روش از رنگ های ویژه ای برای تشخیص تغییرات در کروموزوم ها یا ژن های خاصی استفاده می شود. تغییراتی که زیر میکروسکوپ تشخیص داده نمی شوند. در این روش از کاوشگر DNA ویژه ای که با رنگ‌های فلورسنت نشان گذاری شده‌اند، استفاده می شود. FISH برای متمایز کردن لوکمی های که شبیه به هم هستند، اما ناهنجاری های ژنتیکی متفاوتی دارند، و ممکن است نیاز به درمان متفاوت داشته باشند، استفاده می شود.
برای مثال در سرطان خون میلوئیدی مزمن (CML)، این تست می تواند به دنبال تکه هایی از ژن فیوژنBCR / ABL۱ (کروموزوم فیلادلفیا) بگردد.
حدود ۹۵ درصد از افراد مبتلا به CML این کوتاه شدگی را در کروموزوم ۲۲ دارند. ۵ درصد دیگر هنوز این فیوژن ژن غیر طبیعی BCR/ABL1 را در آزمایش بعدی خواهند داشت. کروموزوم فیلادلفیا در مورد ALL هم یافته مهمی به شمار می آید. در مورد CLL، مطالعات سیتوژنتیک کمتر مفید هستند.
۱۲: واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)
PCR روشی است که از آن برای ساخت هزاران کپی از یک بخش ژن خاص استفاده می شود. تا بتوان آن را در آزمایشگاه بررسی کرد. از PCR برای پیدا کردن جهش های DNA، وارونگی ها یا حذف در ژن ها که با انواع خاصی از سرطان خون مرتبط هستند، استفاده می شود.
همانند FISH، واکنش زنجیره پلیمراز (PCR) می تواند تغییراتی در کروموزوم‌ها و ژن‌ها پیدا کند که از طریق سیتوژنتیک دیده نمی‌شوند. PCR در یافتن تغییراتی که تنها در تعداد کمی از سلول های سرطانی وجود دارند، مفید است.
برای مثال در مورد تشخیص CML، از PCR حساسیت بسیار بالایی برای پیدا کردن ژن BCR / ABL دارد. حتی زمانی که علایم دیگر CML در تست های کروموزومی دیگر پیدا نشده اند.
لامبر پانکچر (سوراخ نخاعی)
از دیگر آزمایش های سرطان خون، لامبر پانکچر است. در برخی از انواع سرطان خون،یک لامبر پانکچر می تواند برای بررسی دقیق تر حضور سلول های سرطان خون که در در مایع مغزی نخاعی منتشر شده اند، مفید باشد. مایع مغزی نخاعی (CSF) مایعی است که مغز و نخاع را در برگرفته است.
لامبر پامکچر ممکن است برای افراد مبتلا به ALL، و همچنین افراد مبتلا به AML که علائم انها خبر از انتشار سلول های سرطانی در مایع مغری نخاعی می دهد، انجام شود.
در لامبر پانکچر، فرد در حالی که زانوی خود را جمع کرده است و سر رو به پایین است، روی میز دراز می کشد. بعد از ضدعفونی کردن و بی حسی، یک سوزن نازک و بلند از قیمت پایین کمر وارد ستون فقرات می شود. و با این روش از مایع مغزی نخاعی اطراف نخاع، نمونه برداری انجام می شود. سپس این مایع برای بررسی بیشتر برای پاتولوژیست ارسال می شود.
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
۱۴: بیوپسی گره لنفی
نمونه برداری از گره لنفی که در آن بخشی یا تمام گره لنفی برداشته می شود، به ندرت برای تشخیص سرطان خون انجام می شوند. بعد از نمونه برداری، پاتولوژیست نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می کند. در این بررسی پزشک به دنبال اثبات وجود سلول های سرطانی، یا تشخیص نوع سرطان و سریعت رشد سلول های سرطانی است.
در موارد CLL در صورت وجود گره های لنفی بزرگ یا در صورتی که مشکوک به پخش CLL به گره های باشیم، بیوپسی غدد لنفی انجام می شود.
۱۵: تصویر برداری
از دیگر آزمایش های سرطان خون، تست های تصویربرداری است. تست های تصویربرداری معمولا به عنوان یک روش تشخیصی برای سرطان خون مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. زیرا سرطان‌های مربوط به خون مانند لوکمی اغلب تومور تشکیل نمی دهند. با این حال، تست های تصویر برداری ممکن است در تعیین مرحله پیشرفت لوکمی هایی مانند CLL مفید باشند.
تصویربرداری اشعه ایکس
اشعه‌های ایکس، از قبیل اشعه ایکس از قفسه سینه یا استخوان برای تشخیص سرطان خون استفاده نمی شوند. اما ممکن است در نشان دادن اولین علائم وجود اختلال در بدن به کار بیایند. برای مثال تصویربرداری اشعه ایکس ممکن است بزرگ شدن غدد لنفاوی یا نازک شدن استخوان‌ها را نشان دهد.
CT اسکن
یک سی‌تی اسکن می تواند از یک سری تصویر اشعه ایکس برای ایجاد یک تصویر سه بعدی از داخل بدن استفاده کند. CT اسکن در بررسی گره های لنفی در قفسه سینه و یا دیگر مناطق بدن و همچنین بزرگ شدن طحال یا کبد، مفید باشد.
تصویر برداری رزونانس مغناطیسی MRI
MRI از نیروهای مغناطیسی قوی برای ایجاد تصویری از داخل بدن استفاده می کند. در این روش از اشعه استفاده نمی شود. استفاده از MRI ممکن است در تشخیص لوکمی هایی که مغز با نخاع را درگیر می کنند، مفید باشد.
توموگرافی با گسیل پوزیترون (PET / CT یا PET / MRI)
در یک اسکن PET، گلوکز رادیو اکتیو به بدن تزریق می‌شود. این گلوکر رادیو اکتیو توسط سلول هایی که بیشتر فعال هستند (مانند سلولهای سرطانی) جذب می شوند. PET در بررسی تومورهای جامد بیشتر از سرطان خون مفید خواهد بود. اما ممکن است در بررسی لوکمی های مزمن، به خصوص زمانی که نگران انتشار آنها به لنفوما وجود دارد، مفید باشد.
سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از ساختارهای داخل بدن استفاده می کند. از سونوگرافی برای دیدن اندام‌های داخلی مانند کلیه‌ها، کبد یا طحال، استفاده می شود. اندام هایی که ممکن است در سرطان خون تحت تاثیر قرار بگیرند.
.png "تشخیص سرطان از طریق آزمایش خون و تفسیر آن")
چه زمان به دکتر مراجعه کنیم و در چه صورتی آزمایش سرطان خون دهیم؟
در صورتی که بیمار دچار کاهش وزن، عرق ریزی شبانه، خستگی باشد یا اینکه به راحتی کبود شود یا خونریزی کند، آنکولوژیست ممکن است آزمایش های تشخیصی سرطان خون را برای بیمار درخواست دهد.در بسیاری موارد در یک آزمایش خون ساده، افزایش تعداد گلبول های سفید خون یا سلول های غیر طبیعی دیده می شود که می تواند خبر از سرطان خون بدهد. در این موارد نیز پزشک ممکن است تست های دیگری را برای تشخیص عامل این اتفاق درخواست بکند.
ممکن است افراد مبتلا به سرطان مزمن، تا قبل از تشخیص هیچ علائمی نداشته باشند. این احتمال در مورد بیماران مبتلا به سرطان خون مزمن در مقایسه با حاد بیشتر است. در سرطان خون حاد علائم به سرعت خود را نشان می دهند. و ممکن است حال بیمار در عرض چند هفته رو به وخامت برود.
افراد مبتلا به سرطان خون ممکن است احساس خستگی کنند. چون آنها مقدار طبیعی از گلبول های قرمز خون (برای حمل اکسیژن در اطراف بدن) را ندارند. آن ها ممکن است به آسانی کبود شوند و یا خونریزی داشته باشند، چون به تعداد کافی پلاکت ندارند تا جلوی خونریزی را بگیرد. و ممکن است عفونت های مکرر داشته باشند، چون آن ها به اندازه معمول گلبول سفید عادی تولید نمی کنند تا بتوانند پاسخ ایمنی درستی به میکروب ها و دیگر عوامل خارجی و داخلی بدهند.
علائم دیگری مانند عرق شب، کلی تر هستند و اختصاصیت کمتری برای سرطان خون دارند. اما می توانند نشانه این باشند که بدن در حال مبارزه با سرطان خون است.
راهنمای مراجعه به فوق تخصص آنکولوژی
سرطان خون از پیچیده ترین بیماری هایی است که انسان می تواند با آن سر و کله بزند. در صورتی که علائم مشکوک به سرطان دارید یا سابقه دیگر سرطان ها و یا سرطان خون را در خانواده داشته اید، بهتر است هر چه سریع تر با متخصص خون و سرطان شناسی یا آنکولوژیست درمیان بگذارید. متخصصین خون و سرطان شناسی می توانند در صورت نیاز شما را راهنمایی کرده و برای تشخیص و یا رد احتمال سرطان برای شما آزمایش هایی را طراحی کنند.منبع:
سایت دکترتو
سایت خیریه رضوی
سایت آزمایشگاه حسینی نسب
